Qala xristianları
Bu məqalənin mətnini Azərbaycan dilinə uyğunlaşdırmaq lazımdır. |
Qala xristianları (türkcə: Kâle Hristiyanları; doğma ləhcəsində: قلعه مسیحیلری; rom. Qəl'ə Məsihiləri) öz türk ləhcəsində danışan, dini cəhətdən Keldani Katolik Kilsəsinə tabe olan və Kərkükdə yaşayan etnik Aysorların icmasıdır. Onlar ənənəvi olaraq Kərkük qalasının baxıcıları olublar.
Tarix redaktə
Onlar türk dilini İraq türkmənlərindən, xüsusən də Osmanlı İmperiyası dövründə mənimsədikləri qalada və ya onun yaxınlığında yaşayan Kərkükdən olan etnik assuriyalılardır. Onların ləhcəsi İraq türkmən ləhcəsi ilə qarşılıqlı başa düşülür. Onların rəsmi ilahiləri, mədhləri, duaları türkcədir.[1] Onların İncilləri 1800-cü illərdə yazılmış Osmanlı türkcəsindədir və xalq liderləri tərəfindən oxunur.[2][3] Qala xristianlarını 2015-ci ildə təxminən 30.000-ə yaxın Roma Katolik Kilsəsinə tabe olan və Kərkük də daxil olmaqla bütün Türkmənelidə yaşayan İraq türkmənləri icması ilə qarışdırmaq olmaz, Qala xristianları isə köçlərdən əvvəl yalnız Kərkükdə idilər.[4][5][6] Qala xristianları isə İraq türkmənləri ilə yaxşı münasibətlərə malikdirlər və həm BƏƏS rejimi, həm də İslam Dövləti tərəfindən təqib olunurdular. Citadel Xristianları 2017-ci ildə "bir neçə minlik" icma kimi təsvir edilmişdir.[7] Qala xristianları və ümumiyyətlə Kərkükdəki azlıqlar İslam Dövləti tərəfindən dağıdılmış çoxlu mədəni irsə sahib idilər və kilsələrinin əksəriyyəti atəşə tutuldu və ya dağıdıldı və bir çoxu köç etdi.[8] Onlar özlərini mədəni türk və əcdaddan assur kimi görürlər və özlərinə assimilyasiya olunmuş kimi baxmırlar, əksinə türk yönlərini mənimsəyərlər, bir xalq lideri "əcdadlarımızdan bəri bizim dilimiz türkcədir, onu ana dilimiz hesab edirik, və bunun da üzərinə, biz Keldanilər haqqında heç nə bilmirik. Bizim yemək bişirmə ənənələrimiz, fəaliyyətimiz, mədəniyyətimiz, geyimimiz, sivil həyatımız türkdir"[7] Qala xristianları da Papa Fransiskin 2021-ci ildə İraqa səfərini gələcəyə ümid simvolu kimi qiymətləndiriblər.[9]
İstinadlar redaktə
- ↑ "Kerkük'te yaşayan 'Kale Hristiyanları' kendi aralarında Türkçe konuşuyor". www.aa.com.tr. 2024-03-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-16.
- ↑ Gzt. "Kerküklü "Kale Hristiyanları" kendi aralarında Türkçe konuşuyor". Gzt (türk). 2022-02-05. 2024-03-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-16.
- ↑ "العراق.. "مسيحيو القلعة" يتمسكون بالتركية لغة حياة". www.aa.com.tr. 2024-03-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-21.
- ↑ al-Lami, Mina. "Iraq: The minorities of Nineveh". BBC. July 21, 2014. May 14, 2020 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ Shams, Alex. "Iraq's Turkmen mobilise for a post-ISIL future". Al Jazeera. 2022-05-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-22.
- ↑ Hann, Geoff. Iraq: The ancient sites and Iraqi Kurdistan. Bradt Travel Guides. 2015. ISBN 9781841624884.
There are estimated to be some three million Turkmen in Iraq, but despite ... There are also about 30,000 Christian 'Catholic'Turks and some Jews living in Iraq...
- ↑ 1 2 "مسيحيو قلعة كركوك الأثرية قلقون على مستقبلها". almadapaper.net. 2024-03-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-16.
- ↑ "Christians in Kirkuk feel marginalized". Kirkuknow (ingilis). 2024-03-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-21.
- ↑ "ORSAM-Center for Middle Eastern Studies". ORSAM-Center for Middle Eastern Studies (ingilis). 2022-11-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-16.