Rəqəmsal media

Rəqəmsal media — kütləvi kommunikasiyada müxtəlif kodlaşdırılmış maşın tərəfindən oxuna bilən məlumat formatları ilə birlikdə fəaliyyət göstərən hər hansı bir kommunikasiya vasitəsi. Rəqəmsal məzmun rəqəmsal elektron cihazda, o cümlədən rəqəmsal məlumat saxlama mühitində (analoq elektron mediadan fərqli olaraq) və rəqəmsal yayımda yaradıla, baxıla, yayıla, dəyişdirilə, dinlənilə və qoruna bilər. "Rəqəmsal" rəqəmlər seriyası ilə təmsil olunan hər hansı bir məlumat, "media" isə bu məlumatın yayımlanması və ya ötürülməsi üsulları deməkdir. "Rəqəmsal media" ekran və/və ya səsucaldan vasitəsilə yayımlanan rəqəmsal informasiya vasitələrinə deyilir.^[1] Buraya internetdə izləmək və ya dinləmək üçün internet üzərindən ötürülən mətn, audio, video və qrafikalar də daxildir.^[2]

YouTube, Vimeo və Twitch kimi rəqəmsal media platformalarının izlənmə nisbəti 2020-ci ildə 27,9 milyard saata çatıb.^[3] Ümumilikdə "rəqəmsal inqilab" adlandırılan hadisədə onun iştirakına töhfə verən amil qarşılıqlı əlaqənin istifadəsinə aid edilə bilər.^[4]

Nümunələr

Rəqəmsal media nümunələrinə proqram təminatı, rəqəmsal şəkil və videolar, videooyunlar, veb-səhifələr və veb-saytlar, sosial media, rəqəmsal məlumatlar və verilənlər bazaları, MP3 kimi rəqəmsal audio, elektron sənədlər və elektron kitablar daxildir. Rəqəmsal media tez-tez çap edilmiş kitablar, qəzetlər və jurnallar kimi çap mediası,həmçinin fotolent, audiolent və ya videolent kimi digər ənənəvi və ya analoq media ilə ziddiyyət təşkil edir.

Rəqəmsal media cəmiyyətə və mədəniyyətə əhəmiyyətli dərəcədə geniş və mürəkkəb təsir göstərmişdir. İnternet və fərdi kompüter ilə birlikdə rəqəmsal media nəşriyyat, jurnalistika, ictimaiyyətlə əlaqələr, əyləncə, təhsil, ticarət və siyasətdə pozucu yeniliklərə səbəb olub. Rəqəmsal media həmçinin müəllif hüququ və əqli mülkiyyət qanunlarına yeni problemlər yaradıb, məzmun yaradıcılarının əsərlərinə dair hüquqlarının bir qismindən və ya hamısından könüllü olaraq imtina etdiyi açıq məzmun hərəkatını təşviq edib. Rəqəmsal medianın hər yerdə olması və onun cəmiyyətə təsiri onu deməyə əsas verir ki, biz sənaye tarixində informasiya əsri adlanan yeni çağın başlanğıcındayıq və bəlkə də bütün medianın kompüterlərdə istehsal olunduğu və istehlak edildiyi kağızsız bir cəmiyyətə doğru gedirik.^[5] Bununla belə, köhnəlmiş müəllif hüququ qanunları, senzura, informasiya bərabərsizliyi və köhnə medianın yeni və ya təkmilləşdirilmiş informasiya sistemləri üçün əlçatmaz olduğu rəqəmsal qaranlıq dövrün kölgəsi də daxil olmaqla, rəqəmsal keçidlə bağlı problemlər qalmaqdadır.^[6] Rəqəmsal media cəmiyyətə və mədəniyyətə əhəmiyyətli, geniş və kompleks təsir göstərir.^[5]

İstinadlar

↑ Smith, Richard. "What is Digital Media?". The Centre for Digital Media (ingilis). 2013-10-15. 2022-12-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-22.
↑ Rayburn, Dan. Streaming and Digital Media: Understanding the Business and Technology (ingilis). Taylor & Francis. 2012-07-26. ISBN 978-1-136-03217-2.
↑ Londoño, Juan. "The Growing Tensions Between Digital Media Platforms and Copyright Enforcement". 2021-09-16. 2021-09-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-25.
↑ Fourie, Pieter J. "Normative media theory in the digital media landscape: from media ethics to ethical communication". South African Journal for Communication Theory and Research. 43 (2). 2017: 109–127. doi:10.1080/02500167.2017.1331927. 16 December 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 December 2022.
↑ ¹ ² Dewar, James A. "The information age and the printing press: looking backward to see ahead". RAND Corporation. 1998. 30 March 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 March 2014.
↑ Koehl, Sean. "We need to act now to prevent a digital 'dark age'". Wired. 15 May 2013. 12 September 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 March 2014.

Əlavə ədəbiyyat

Ramón Reichert, Annika Richterich, Pablo Abend, Mathias Fuchs, Karin Wenz (eds.), Digital Culture & Society.
Schiffrin, Anya. Media Capture: How Money, Digital Platforms, and Governments Control the News. Edited by Anya Schiffrin. New York, New York State: Columbia University Press, 2021.

Xarici keçidlər

[1] Smith, Richard. "What is Digital Media?". The Centre for Digital Media (ingilis). 2013-10-15. 2022-12-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-22.

[2] Rayburn, Dan. Streaming and Digital Media: Understanding the Business and Technology (ingilis). Taylor & Francis. 2012-07-26. ISBN 978-1-136-03217-2.

[3] Londoño, Juan. "The Growing Tensions Between Digital Media Platforms and Copyright Enforcement". 2021-09-16. 2021-09-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-25.

[4] Fourie, Pieter J. "Normative media theory in the digital media landscape: from media ethics to ethical communication". South African Journal for Communication Theory and Research. 43 (2). 2017: 109–127. doi:10.1080/02500167.2017.1331927. 16 December 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 December 2022.

[infoage-5] ¹ ² Dewar, James A. "The information age and the printing press: looking backward to see ahead". RAND Corporation. 1998. 30 March 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 March 2014.

[darkage-6] Koehl, Sean. "We need to act now to prevent a digital 'dark age'". Wired. 15 May 2013. 12 September 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 March 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]