Rafael Atayan
Rafael Arşaki Atayan (erm. Ռաֆայել Արշակի Աթայան; 30 oktyabr 1907[1], Yeni Culfa[1] – 4 dekabr 1990, İrəvan) — Ermənistan-sovet nasiri, ədəbiyyatşünası, müəllimi, tərcüməçisi. O, filologiya elmləri namizədi, 1934-cü ildən SSRİ Yazıçılar İttifaqının üzvü olmuşdur. Şair, nasir və tərcüməçi Arşak Atayanın oğludur.
| Rafael Atayan | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 30 oktyabr 1907[1] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 4 dekabr 1990 (83 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Atası | Arşak Atayan[1] |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | ədəbiyyatşünas, tərcüməçi, müəllim, yazıçı |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |
 |
Həyatı redaktə
Rafael Arşaki Atayan 20 iyul 1877-ci ildə Qacar dövlətinin bir hissəsi olan İsfahan şəhərində. Yeni Culfa məhəlləsində anadan olmuşdur. O, orta təhsilini Yeni Culfadakı erməni məktəbində və ingilis kollecində almışdır. Atayan 1923-cü ildə ailəsi ilə birlikdə Ermənistana köçmüşdür. O, 1927-ci ildə İrəvan Dövlət Universitetini bitirmişdir. Atayan 1923–1925-ci illərdə "Armenpress"də ingiliscə tərcüməçi, 1925–1928-ci illərdə "Avanqard" qəzetinin məsul katibi, 1928–1934-cü illərdə "Sovet Ermənistanı" qəzetində şöbə müdiri, sonra 1934–1935-ci illərdə oranın məsul katibi kimi çalışmışdır. O, "Petrat"da bədii ədəbiyyat şöbəsinin müdiri və baş redaktor vəzifələrində çalışmışdır. Atayan 1943–1944-cü illərdə Qızıl Ordu sıralarında xidmət etmiş, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmişdir. O, 1944–1983-cü illərdə Elmi-Tədqiqat Pedaqoji Elmlər İnstitutunda baş elmi işçi vəzifəsində çalışmışdır. Atayan erməni və rus dillərində pedaqoji və ədəbi əsərlər yazmışdır. O, 1948-ci ildə "solğun obraz" mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə edərək filologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsi almışdır. Atayan 1948–1957-ci illərdə İrəvan Pedaqoji Rus və Xarici Dillər İnstitutunda erməni-rus ədəbiyyatı kafedrasına rəhbərlik etmişdir. O, V sinif üçün ədəbiyyat dərsliyi tərtib etmişdir (1969–1979-cu illərdə nəşr edilmişdir). Onun "Maya" romanı 1949-cu ildə "Aypetrat" nəşriyyatının Uşaq və Gənclər Ədəbi mükafatına layiq görülmüşdür. Atayaın "Oyanış", "Spartak", "Fırtınada" (1966–1972) romanları rus dilinə tərcümə edilərək nəşr olunmuşdur. Onun "Ermənistan məktəblərində rus ədəbiyyatının tədrisi təcrübələri" (1948), "Rus dilində müstəqil yazı sistemi haqqında" (1951), "Erməni məktəblərində rus ədəbiyyatının tədrisinə dair oçerklər" (1949) rus dilində çapdan çıxmışdır. 1985-ci ildə onun "İtkinləri tap" roman-trilogiyası Moskvada rus dilində nəşr olunmuşdur. Atayan 1956-cı ildən Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının üzvü olmuşdur. O, 1972-ci ildə Ermənistanda təhsil və pedaqoji elm sahəsində xidmətlərinə görə Xaçatur Abovyan medalı ilə təltif edilmişdir. Atayan 1985-ci ildə II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni ilə təltif edilmişdir.[2]
Əsərləri redaktə
- Մայա (վիպակ), Երևան, Հայպետհրատ, 1962, 62 էջ։
- Պանաս Սմիռնի, կյանքը և ստեղծագործությունը, Երևան, 1954, 32 էջ։
- Զարթոնք, Երևան, Հայպետհրատ, 1958, 495 էջ։
- Սպարտակ, Երևան, Հայպետհրատ, 1963, 525 էջ։
- Դպրոցական այգի (գիրք ուսուցիչների և ծնողների համար), Երևան.1963, 207 էջ։
- Մրրիկի թևով, Երևան, Հայպետհրատ, 1964, 394 էջ։
- Աշակերտների գեղագիտական դաստիարակությունը, Երևան, 1974, 205 էջ։
- Սպարտակ (գրքում տեղ է գտել «Սպարտակ» եռագրությունը՝ «Զարթոնք», «Սպարտակ», «Մրրիկի թևով» վեպերը), Երևան, «Հայաստան», 1976, 740 էջ։
- Շարադրությունը ուսման և դաստիարակության համակարգում, Երևան, 1979։
- Գեղեցիկ խոսքը մայրենի լեզվի ուսուցման գործում, Երևան, «Լույս», 1983, 96 էջ։
- Tərcümələr
- Կ. Դ. Ուշինսկի, Ուսումնա-դաստիարակչական աշխատանքը դպրոցում, Երևան, 1945, 132 էջ։
- Լ. Սավելև, Հետքեր քարի վրա, Երևան, 1949, 386 էջ։
- Ջորդանո Բրունո, Անվերջականություն, տիեզերքի և աշխարհների մասին, Երևան, 1950, 290 էջ։
- Ա. Ս. Բարկով, Ֆիզիկական աշխարհագրություն, Երևան, 1951, 200 էջ։
- Վ. Ֆ. Շուլաև, Ն. Ա. Ռիկով, Կենդանաբանություն, Երևան, 1951, 439 էջ։