Rio Qrande Respublikası

Rio Qrande Respublikası
	Tanınmamış Dövlət
Rio Qrande Respublikası
	República del Río Grande
Bayraq	Gerb
	«Dios, Libertad y Convención; "Tanrı, Azadlıq və Konvensiya"»
← 17 yanvar 1840 — 6 noyabr 1840 ;
Paytaxt	Laredo (Yanvar-Mart) Texas Viktoriya (Mart-Noyabr) Texas
Rəsmi dilləri	Ispanca
Ərazisi	300,000 km²
İdarəetmə forması	Respublika
Prezident
•	Xesus de Kardenas

Rio Qrande Respublikası (Ispanca: República del Río Grande) Mərkəziyyətçi Meksika hökumətinə qarşı olan üsyançıların şimali Meksikada yaratmaq istədikləri müstəqil bir dövlət idi. Rio Qrande Respublikası yalnız Texas İstiqlal müharibəsi, Zakatekas Respublikası və Yukatan Respublikası da daxil olmaqla Santa Anna hökuməti altında bir sıra Meksika müstəqillik hərəkatları, idi. üsyan 1840-cı ilin yanvarın 17-sindən noyabrın 6-sına qədər dəvam etdi.

Zəmin

Meksikanın siyasi bölünmələri 1836-1845 (mövqe xəritəsi sxemi).

On illərlə davam edən fitnədən sonra, Meksika 1821-ci ildə İspaniya Krallığından müstəqilliyini qazandı. Monarxiyanı müvəffəqiyyətsiz bir cəhddən sonra Meksika, yeni bir konstitusiya olan 1821 Konstitusiyasını qəbul etdi. Bu yeni konstitusiya federal bir respublika olaraq Estados Unidos Mexicanos ya da "Birləşmiş Meksika Ştatları"nı qurdu. Müstəqillik müharibəsi müddətində bir çox üsyançı Koahuila və Nuevo León'a sürüldü və bu inqilabçı zehniyyət xalqın ürəklərini və zehinlərini qazandı.

1833-cü ildə General Antonio López de Santa Anna, prezident olaraq ilk vəzifəyə seçildi və seçki zamanı federal respublikaya dəstək verdi. Ancaq bəzi hökumət üzvləri Santa Anna siyasi müttəfiqlərinə əsəbləşdirdiqdən sonra Santa Anna mərkəzi bir hökumətə başlamağa qərar verdi. Santa Anna konstitusiyanı təxirə almış, Qurultaya paylamış və özünü Meksikadakı iqtidar mərkəzi halına gətirmişdir. Ştatlar seçilmiş qubernatorları seçilənlərlə dəyişdirərək və dövlət məclislərini Santa Anna siyasətinə uyğun olaraq cuntalar olaraq dəyişdirərək siyasi və ya maliyyə muxtariyyəti olmadan hissələrə çevirdilər. Bu siyasətlərdən dəhşətə düşmüş və hökumətin şimaldakı kəndlilərin şikayət və çətinliklərinə qulaq asmadığı anlayışı səbəbiylə respublika liderləri, hökumət tərəfindən təyin olunmuş mərkəzçi səlahiyyətliləri deportasiya etməyi və 1824 Konstitusiyasını geri gətirməyi məqsəd qoyurdu. 1838-ci ilin 3 Noyabırında, Respublika liderləri Antonio Kanales, hökumətə qarşı və federalizm lehinə bir tələffüz nəşr etdi.

Müqavimət

Texas respublikasının mövqeyi

1839-cu ilin Yanvar ayında Antoniyo Kanales, 1824 Konstitusiyasının yekdilliklə təsdiq Laredo'daki Sülhün Ədaləti Bürosunda bir yığıncaq çağırıb. Kanales dərhal bir ordu meydana gətirməyə başladı və Texaslı Polkovnik Ruben Ros və Samuel Cordan əsgərlər arasından yeni gələnləri axtarmaq üçün kənd sahəsini təmizlədi. Kanales, kilsənin və şərti mülkün könüllü ödəmək üçün istifadə planlaşdırırdı, Kanales, Rio Qrande çayı, Kein Hinduları və Texaslılar arasında kiçik bir vaquerolar (Çoban) ordusunu yığdı. 3 Oktyabrda Kanales və ordusu, Meksika ordusu ilə üzleşdikləri Miyer qəsəbəsinə doğru getdi. Döyüş əsnasında, Polkovnik Ruben Ros və Samuel Cordan mərkəziyyətçi güclərə hücüm etdi və onları hasiendada müharisəyə aldı, bu onları təslim olmağa məcbur etdi . Həbs olunan 350 mərkəzçi əsgər, sonunda Kanales'in ordusuna göndərildi. Döyüşdən sonra Kanales, Şimali Meksikada bir qəhrəman olaraq görülmüş və bir çox qəsəbə iddialarını dəstəkləməyə başlamışdır. Bir neçə gün içində, ona əsgər, material və pul göndərildi.

Kanales, başqa bir mərkəzçi güc olduğu bir liman şəhəri olan Matamoros'a getmədən əvvəl qırx gün ərzində Miyer'də işini ləngitdi. İyirmi səkkiz gündə 1,000 qadından təşkil olan ordu, qəsəbəyə ancaq 1,500 əsgərlə Meksika Generalı Valentin Kanalizo'nu tapmaq üçün çatdı. Lakin axmaq Kanales, çəkilmək və General Mariyano Arista'ya Monterreydə hücum etməyə qərar verdi. Polkovnik Ros, bu çəkilmə səbəbiylə çaşmış Kanales'in ordusundan ayrıldı və əlli Texas'lıları yanına aldı. Monterreydə General Kanales, Arista'nı şəhər xaricinə çıxarmaq üçün Polkovnik Xose Antoniyo Zapata'nın əmrində üç yüz süvari göndərir. Arista, qəsəbəni Zapata ilə əlaqəyə girmək üçün müdafiəsiz buraxarkən, General Kanales'in ordusu şəhərin ətəklərində monastıra getdi. Bununla birlikdə, General Arista, 27 dekabrda Kanales'in ordusuna casus göndərdi və 700 Meksikalının ordudan imtina etməsi üçün rüşvət verdi. Bunu ertəsi səhər kəşf edincə, Kanales və ordusunun qalıqları döyüşdən qaçdı.

Üsyan

Yeni Respublika

Manuel Mariya de Lano'nun portreti

1840-cı ilin Yanvarın 17-də Laredo yaxınlığındakı Orevea Ronço'sunda bir yığıncaq təşkil edildi. Coahuila, Nuevo León və Tamaulipas ştatlarından bir qrup məşhur adam, Meksikadan ayrılmaq istəyən bir üsyan və paytaxt olaraq Laredo ilə öz federal respublikalarının qurulmasını müdafiə etdi. Bununla birlikdə, bu dövlətlərin öz qurultayların və hökumətlərin müqavimətçiləri dəstəkləmək üçün heç bir zaman hər hansı bir addım atmadı və Mexiko Şəhərindəki Mərkəzi hökumətin yerli dövlət ordularına yardım etməsini tələb etdi. Ştat hökumətlərinin dəstəyinin əskikliyinə baxmayaraq Rio Qrande Respublikası quruldu. Yeni Respublikanın rəsmi qəzeti "Correo del Rio Bravo del Norte" idi və dövlət şüarı Dios, Libertad Convención (Tanrı, Azadlıq və Konvensiya) idi.

Üsyançılar öz səlahiyyətlilərini yeni respublika üçün təyin etdi. onlar:

Xesus de Kárdenas, köhnə bir vəkil və Tamaulipas'ın Şimali Şöbəsinin siyasi şefi. Yeni prezident olaraq and içdi.
Antoniyo Kanales, yeni respublikanın komandiri və respublikanın qurucu atalarından biridir.
Xuan Nepomuceno Molano, Tamaulipas üçün bir şura nümayəndəsi.
Fransisko Vidaurri i Villasenyor,, Coahuila'nın bir şura nümayəndəsi.
Manuel Maria de Lano, Nuevo Leonun bir şura nümayəndəsi.
Xose Mariya Xeses Karbaxal, xarici işlər naziri

Santa Rita de Moralos Döyüşü (24-25 Mart 1840)

Rio Qrande Respublikasının qurulmasından qısa bir müddət sonra General Arista Rio Qrande vadisində olduğunu söylədi. Texaslı Samuel Cordan, Kanales'i daha çox Texaslıyı işə almaq üçün Texas'a geri çəkilməyə çağırdı, ancaq Kanales rədd etdi. Nəticə olaraq, Samuel Cordan və altmış adamı General Kanales'in ordusunu tərk etdi. Kanales və ordusu döyüşməyə qərar verərkən, prezident Kardenas və yeni hökumət Viktoriya, Texas'a qaçdı.

Kanales və ordusu Arista'ya Santa Rita de Morelos şəhərinin xaricində bir araya gəldi. Əşyalara ehtiyac duyan Antoniyo Zapata və otuz adam Arista'nın adamlarının yaxında onları əhatəyə aldığı qəsəbəyə girdi. 1,800 əsgərlə, 30 düşmən əsgərini sayca üstələdi, Zapata təslim oldu. General Arista, Antoniyo Zapata'nı əfv edəcəyini söylədi, ancaq Meksikaya sədaqət andı içməyi rədd etdi. 29 Mart 1840-cı ildə Antoniyo Zapata edam edildi və başını yoldaşı, uşağı və federalizmini xatırlatmaq üçün Querero qəsəbəsində nizə soxdu. Zapata həbs olunarkən General Kanales, Arista'nı San Fernando'da vəzifə edərkən, müddətdə 400 adamdan 150-sini itirdi. Bu məğlubiyyət sonrasında, Antoniyo Kanales'in Texasa qaçmaqdan başqa bir variantı yox idi.

Üsyan Əsasında Texas'ın Rolu

Mirebeyu Lamar'ın rəsmi

Başdan bəri President Kardenas, Rio Qrande Respublikasının müvəffəqiyyətinin Texas dəstəyinə bağlı olduğunu fərq etdi. Texas'ın yeni respublikası dəstəkləyib dəstəkləməyəcəyi haqqında da ziddiyyətli maraqları var idi. Bir tərəfdən, Rio Qrande Respublikasının qurulması, Meksikanın Texas'ı təkrar hücum etməsi üçün Meksikanın ola biləcək niyyətlərini təxirə salaraq Meksika ilə Texas arasında bufer dövlət meydana gətirəcəkdi; Digər tərəfdən Texas, müstəqilliklərini tanıması üçün Meksikaya ehtiyac duyurdu və yeni Respublikanı dəstəkləmək onları əsəbləşdidərdi. Texas mövzusundakı rəsmi duruş neytral idi, ancaq prezident Mirabeyu Lamar gizlicə Texas'lıları Kanales'in ordusunda könüllü olmağa təşviq etdi və Kanales'ə Texaslı silahlara və mühimmata çatmalarına təmin etdi.

Saltillo Döyüşü (25 oktyabr 1840)

Texasda Kanales'in yeni ordusunu Polkovnik Samuel Cordan əmrində San Patrisiyo'da bərpa etdi. Yeni ordu, üç yüz Meksikalı, 80 Kein Hindliləri və 410 Texaslıdan meydana gəlirdi. Yeni ordu ilə Kanales Texas xaricinə çıxdı və Laredo, Querero, Miyer və Kamarqo qəsəbələrini geri ala bildi.

Qısa müddət sonra, Kanales, Samuel Cordan və Kanales'in qaynı Xaun Molano əmrində, gələcəkdəki əməliyyatlar üçün atları oğurlamaq üçün 350 adama əmr vermişdi. Cordan, Molano, Siudad Viktoriya qəsəbələri vəzifədən alıb yeni bir ştat hökuməti qurduqdan sonra, General Montoya'nın yaşadığı Saltillo'ya getdilər. Cordana bilinməyən Xuan Molano gizlicə tərəf dəyişdirdi və mərkəzçi qüvvələrə qatıldı.

25 Oktyabr 1840-cı ildə, Montoya'nın rəhbərliyindəki Meksika ordusu Polkovnik Lopezin (General Montoya'ya gizlicə bağlılıqlarını dəyişdirən) əmri altındakı Rio Qrande Respublikası ordusu ilə üzləşdi. Polkovnik Lopez, Cordan və adamlarını bir dağ qobuna keçmələrini əmr etdi. Tələ olduğunun fərqinə çatdığında, Cordan, əsgərləri və qalan sadiq vaquerolar (Çoban) Rio Qrande Respublikasına geri döndü və çiftlikə sığındı. Meksika Ordusu çiftlikə tam güclə hücum etdi ancaq geri çəkilmədən əvvəl Texas'lıları tuta bilmədi. Meksika ordusu, çiftlikə hücum etdikdə 400 əsgər itirdi, Texaslılar isə yalnız beş nəfəri itirdi.

Məğlubiyyət

Saltillo'daki məğlubiyyətdən sonra General Kanales gizlicə General Arista ilə danışıqlara başladı və Antoniyo Kanales 6 Noyabr 1840 da Kamargo'ya təslim oldu. Kanales, yaxında Santa Anna ordusunda zabit kimi bir vəzifəni qəbul etdi. Təslim şərtlərinin bir hissəsi olaraq köhnə respublika üzvlərinin mülkiyyətinə və ya təhlükəsizliyinə heç bir zərər verməz. Respublikanın borcları da düşünülə bilər. Kanales təslim olduqdan bir neçə gün sonra prezident Kardenas və digər səlahiyyətlilər rəsmi olaraq təslim olmaq üçün Laredo'ya girdilər.

Respublikanın Bayrağı

Rio Qrande Respublikası bayrağı, qaldırma boyunca bərabər olaraq çalışan üç ağ ulduzla qırmızı bir qaldırma nizamına malikdir. Üç ulduz ayrılan üç əyaləti təmsil edir: Koahuila, Nuevo León və Tamaulipas. Uçan, ağ üst üçan və qara alt uçan şəklində bölünür.

Turistik cazibə olaraq respublika

Respublikanın təsirlərinin qalıqları bu ölkələrdə görülə bilər:

Zapata Rayonu, Texas və Zapata şəhəri, Rio Qrande süvari komandiri Polkovnik Xose Antoniyo de Zapata'nın adına layiq görülmüşdür.
Rio Qrande Paytaxt Binası Muzeyi, Laredo, Texasda tapılar.
Texas üzərindəki tarixi altı bayraklara əlavə olaraq, Laredo Morning Times qəzeti, bayrağına yeddinci bayraq əlavə edir: Rio Qrande Respublikası bayrağı.

Həmçinin Bax

İstinadlar

De La Qarza, Beatriz (2013). Rio Qrande Respublikasından: Yerin Və Xalqın Personal Tarixi. Ostin: University of Texas Press. pp. 1–22 – via ProQuest ebrary.
Vilfred H. Kalkot, "SANTA ANNA, ANTONIO LOPEZ DE," Texas Online stolüstu kitabı [1], 23 Sentyabr 2011-də əldə edildi. Yayınlayan: The Texas State Historical Association.
Valeriyo-Cimenez, Omar (2012). Ümid Çayı: Rio Grande Sərhəd Arxasında Sahələrində Kimlik və Millət Yaratmaq. Durham, NC: Duke University Press. p. 125.
Lindheim, Milton. "The Republic of the Rio Grande". Texas AMU. W.M. Morrison, Publishing Co. 2016-cı ilin Noyabr ayının 1-də alındı.
“Şimali Meksika—Rio Qrande Yeni Respublikası.” Amerika Masonik Qeydiyyat və Ədəbi Yoldaşı (1839-1847) 1, no. 43 (iyun 27, 1840): 338.
Kopok, Mayk (2005). "Rio Qrande Respublikası". Vəhşi Qərb. History Reference Center. 18: 46–52 – via EBSCOhost.
Konstitusiyanın mətni Dipel, Horst, ed., 18-ci əsrin sonlarından 19-ci əsr qədər Amerika Cildi'nin ortasında, dünyanın konstitusiyalarında mövcuddur. 1. Amerika Birləşmiş Ştatları Konstitusiya sənədləri Pt. 6. Rio Qrande - Texas, Münçen Saur 2008, ISBN 978-3-598-35756-5, s. 9-13, "Ley orgánica də la República del Río Grande (1840)" pp. 9–13.
Deyvid M. Vignes, "REPUBLIC OF THE RIO GRANDE," Texas Online'ın stolüstü kitabı [2], Sentyabr 23, 2011-ci ildə əldə edildi. Yayınlayan: the Texas State Historical Association.
Vignes, Deyvid M. “Teksas Respublikası və Rio Grande Respublikası arasındakı əlaqələr.” Cənub-qərb tarixi Rüblük 57, no. 3 (1954): 312-21.