Rumıniya krallığı

Rumıniya krallığı (rum. Regatul României) — 1881-1947-ci ildə mövcud olan konstitusiyalı monarxiya.

Tarixi dövlət
Rumıniya krallığı
Bayraq Gerb
« Nihil Sine Deo Tanrısız heç nə »
1914-cü ildə Rumıniya krallığı
14 mart 1881 — 1947
Paytaxt	Buxarest (1881-1916, 1918-1947) Yassı (1916-1918)
Ən böyük şəhər	Buxarest, Yassı
Rəsmi dilləri	Rumın dili
Dövlət dini	Rumın Pravoslav Kilsəsi
Valyuta	Rumıniya leyi
Ərazisi	137,903 km² (1915) 295,049 km² (1940)
Əhalisi	7,900,000 (1915) 20,058,378 (1940)
İdarəetmə forması	Konstitusiyalı monarxiya (1881-1938, 1940-1947) Mütləq monarxiya (1938-1940)
Sülalə	Hohensollernlər
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

1859-1877-ci illərdə Rumıniya Moldova və Valaxiya knyazlıqlarının birliyi altında idi və 1877-1878 Osmanlı-Rusiya müharibəsinin ardından bu birlik müstəqilliyini elan etdi. 1881-ci ildə Hohensollernli Karolun özünü kral elan etməsiylə Rumıniya krallığının əsası qoyuldu.

1923-cü ildə qəbul edilən konstitusiyanın II Karol tərəfindən 1938-ci ildə ləğv edilməsiylə ölkə mütləq monarxiyaya çevrildi. Ancaq 1940-cı ildə II Karol taxtdan endirildi və ölkədə Yon Antoneskunun rəhbərliyi ilə faşist diktaturası başladı. Taxta çıxarılan I Mixailin isə dövlət idarəsində heç bir rolu olmadı. Yon Antoneskuya qarşı 1944-cü ildə baş tutan çevrilişin ardından ölkə yenidən konstitusiyalı monarxiyaya çevrildi və Anti-Hitler koalisiyasına qoşuldu.

Ölkədə artan SSRİ təsiri və kommunistlərin çoxluq təşkil etdiyi yeni hökumət kabinetinin fəaliyyətləri ölkədə monarxiyanın ləğvinə yol açdı və Rumıniya krallığı 1947-ci ilin son günü özünü Rumıniya Xalq Respublikası elan etdi.

Krallar

Sıra	Monarx		Səltənət illəri	Haqqında
1.	I Karol 1839-1914 (75 yaş)		15 mart 1881 – 10 oktyabr 1914	Krallığın və Hohensollern-Ziqmaringen sülaləsinin banisidir. Cənubi Dobruca bölgəsini ölkəyə birləşdirdi. Ölkəni Birinci Dünya Müharibəsinin başlanğıcında bitərəf olaraq saxladı. Varisi olmadığı üçün öncə qardaşını, daha sonra isə onun oğullarını vəliəhd elan etdi.
2.	I Ferdinand 1865-1927 (61 yaş)		10 oktyabr 1914 – 20 iyul 1927	Varissiz ölən əmisi I Karolun yerinə taxta çıxdı. Birinci Dünya Müharibəsi illərində ölkəni idarə etdi və Antanta birliyini dəstəklədi. Bessarabiya, Transilvaniya və Bukovina bölgələrini ölkəyə birləşdirdi və 1922-ci ildə keçirilən təntənəli mərasimdə Böyük Rumıniya kralı kimi tac taxdı.
3.	I Mixail 1921-2017 (96 yaş)		20 iyul 1927 – 8 iyun 1930	II Karolun oğlu, I Ferdinandın nəvəsidir. Atasının taxt hüququndan imtina etməsi və babasının ölümündən sonra gələ 6 yaşında ikən 3 naibdən ibarət bir komissiyanın nəzarəti altında taxta çıxarıldı. Cəmi 2 il sonra atasının ölkəyə qayıtmasıyla taxtdan endirildi. Atasının general Yon Antonesku tərəfindən devrilməsinin ardından yenidən taxta çıxsa da, bu sadəcə formal bir hakimiyyət oldu. Nasist Almaniyası ilə müttəfiq olan general Yon Antoneskunu 1944-cü ildə devirərək İttifaq dövlətlərini dəstəkləməyə başladı. Artan SSRİ təsiri və kommunistlərin çoxluq təşkil etdiyi yeni hökumət kabinetinin fəaliyyətləri nəticəsində ölkədə monarxiya ləğv edildi. 1992-ci ildə ölkəyə dönməsinə icazə verildi və 1997-ci ildə vətəndaşlığı bərpa olundu.
			6 sentyabr 1940 – 30 dekabr 1947
4.	II Karol 1893-1953 (59 yaş)		8 iyun 1930 – 6 sentyabr 1940	I Ferdinandın oğludur. Vəliəhdlik dönəmində sevdiyi xanımlara görə 2 dəfə taxt hüququndan imtina etdi və bunlardan ikincisi qəbul edilərək ölkədən sürgün olundu. Atasının ölümü və azyaşlı oğlunun taxta çıxmasından sonra yaranan siyasi boşluqdan istifadə edərək ölkəyə qayıtdı və taxta çıxdı. 1938-ci ildə konstitusiyanı ləğv edərək ölkəni mütləq monarxiyaya çevirdi. Atasının dövründə əldə olunan bütün torpaqlar itirildi və Böyük Rumıniya 1940-cı ildə parçalandı. General Yon Antoneskunun rəhbərlik etdirdiyi çevrilişlə taxtdan endirildi və sürgün olundu.

Mənbə

• Great Britain. Admiralty. A handbook of Roumania (1920) primary source that focuses on prewar economy and society online free
• Treptow, Kurt W. A history of Romania (1996).
• Raluca Goleșteanu-Jacobs, Habsburg Galicia and the Romanian Kingdom Sociocultural Development, 1866–1914 (2023), Routledge, Poland-Transnational Histories
• Lampe, John R. (1982). Balkan Economic History, 1550–1950: From Imperial Borderlands to Developing Nations. Indiana University Press. ISBN 0-253-30368-0