Səddam Hüseyn
Səddam Hüseyn (ərəb. صدام حسين عبد المجيد التكريتي), Səddam Hüseyn Əbdülməcid ət-Tikriti; 28 aprel 1937[1], Əl-Əuca, Salahəddin vilayəti, İraq Krallığı — 30 dekabr 2006, Kazımiyə, Bağdad, İraq) — İraq dövlət və siyasi xadimi, İraqın 5-ci prezidenti (1979-2005), 11-ci və 15-ci baş naziri (1979-1991 və 1994-2003), 1979-cu uldən Baas partiyasının İraq bölməsinin rəhbəri və İnqilabi komandanlıq şurasının sədri (1968-1979-cu illərdə sədr müavini), marşal (1979).
| Səddam Hüseyn | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ərəb. صدام حسين عبد المجيد التكريتي | |||||||
 | |||||||
|
|||||||
| Sələfi | Əhməd Həsən əl-Bəkr | ||||||
| Xələfi | Cəlal Talabani | ||||||
|
|||||||
| Sələfi | Əhməd Hüseyn əs-Samarrayi | ||||||
| Xələfi | İbrahim əl-Cəfəri (2005-dən) | ||||||
|
|||||||
| Sələfi | Əhməd Həsən əl-Bəkr | ||||||
| Xələfi | Sədun Həmmadi | ||||||
| Şəxsi məlumatlar | |||||||
| Partiya | Baas (1957-dən) | ||||||
| Təhsili |
1) Qahirə Universiteti 2) "Müntəziriyə" Universiteti |
||||||
| Doğum tarixi | 28 aprel 1937 | ||||||
| Doğum yeri | Əl-Əuca, Salahəddin vilayəti, İraq Krallığı | ||||||
| Vəfat tarixi | 30 dekabr 2006 (69 yaşında) | ||||||
| Vəfat yeri | Kazımiyə, Bağdad, İraq | ||||||
| Dəfn yeri | Əl-Əuca, İraq | ||||||
| Atası | Hüseyn ət-Tikriti | ||||||
| Anası | Səbha Tulfa | ||||||
| Həyat yoldaşları |
1) Sacidə Talfa 2) Samirə Şahbəndər 3) Nidal əl-Həmdani 4) Vəfa əl-Molla əl-Huveyş |
||||||
| Uşaqları |
1-ci evlilikdən: oğlanları: Udey, Qusey qızları: Raqad, Rəna, Hala 2-ci evlilikdən: oğlu: Əli |
||||||
| Hərbi xidmət | |||||||
| Rütbəsi | marşal | ||||||
| Döyüşlər | |||||||
|
|
|||||||
 |
|||||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
1980-ci ildə onun rəhbərliyi altında İraqın İrana qarşı başlatdığı müharibə və 1991-ci ildə Küveyti işğal etməsindən sonra İraqın neft ixracına tətbiq edilən BMT embarqosu və ABŞ tərəfindən Küveytin azad edilməsi üçün həyata keçirilən “Səhrada tufan” əməliyyatı İraqın 1970-ci illərdə nail olduğu iqtisadi dirçəlişin nəticələrini heçə endirdi.
2003-cü ildə ABŞ və Böyük Britaniyanın rəhbərliyi altındakı çoxmillətli koalisiya qoşunlarının İraqı işğal etməsi nəticəsində hakimiyyətdən devrilmiş, həmin il dekabrın 13 - də Tikritdə həbs olunmuş və İraq məhkəməsinin 2006 - cı il 5 noyabr tarixli qərarı ilə ölümə məhkum edilmişdir.2006-cı il dekabrın 30-da İraq Ali Məhkəməsinin qərarına əsasən insanlıq suçundan asılaraq edam edilmişdir.
HəyatıRedaktə
Səddam Hüseyn Əbdülməcid əl-Tikriti 28 aprel [2]tarixində İraqın Tikrit şəhərinin çoban ailəsində doğulub.Atası Hüseyn Əbdülməcid əl-Tikriti oğlu doğulmadan vəfat etmişdi.Bir müddət atasının kim olduğunu bilməyən Balaca Səddam öz əmisini atası bilirdi.Çünki Əmisi öz qardaşının arvadı ilə evlənmiş və qardaşının övladlarını himayəsi altına almışdı.Böyüyən Səddam Hüseyn dayısı Xairallah Talfanın yanına gedir.17-20 yaşına qədər Səddam Bağdad universitetinin hüquq fakultəsində təhsil alır.1957-ci ildə BƏƏS partiyasına üzv olur.1959-cu ildə həmin illərfə İraqın Baş naziri Əbdülkərim Qasıma sui-qəsddə iştirak edir.Sui-qəsddə yaralanan Səddam Hüseyn birinci Suriyaya sonra Misirə qaçır.Misirdəki Qahirə Universitetində (1962-1963) təhsil almağa başlayır.Sonra BƏƏS partiyasının İraqda hakimiyyət partiyasına çevrilməsindən sonra İraqda təhsilini davam etməyə qərar verir.
1963-cü ildə onu böyüdən dayısının qızı Sacidə Talhaf ilə evlənir, ondan 3 qızı:Rəna,Rəqhad və Hala, 2 oğlu:Udey və Qusey anadan olur.2 dəfə evlənən Səddam Hüseynin Əli adlı övladı olur.
ÖlümüRedaktə
Səddam Hüseyn 2006-cı il 30 dekabrda Bağdadda insanlıq suçundan [3].Müsəlmanların kütləvi qırğını üçün saxta terror aktı olan "11 sentyabr terror aktları hadisəsi"nə görə suçlanan Əl-Qaidəni axtaran ABŞ, Əfqanıstanda axtarış keçirdi və Əl-Qaidə Terror qrupunun lideri olan Usamə bin laden öldürüldü.Attorabadda (Pakistanda) dəfn olunan Bin Ladenin qəbri (Attorabad kompleksi) tez zamanda ABŞ ordusu tərəfindən yerlə yeksan edildi.Sonra Səddam Hüseynin Əl-Qaidə ilə bağlantısı olduğunu irəli sürən ABŞ, Səddam Hüseyni doğulduğu şəhərdə, Tikritdə 13 dekabr tarixində tapılmış, 12 gün həbs həyatı keçirən İraqın prezidenti 25 dekabr tarixində hakim qarşında olur.5 gün daha həbsdə qalan Böyük kral 30 dekabrda,Qurban ayının ilk günündə Azan sədaları altında edam edilmişdir.Səddam Hüseynin ölümündən sonra neçə il xidmət etdiyi BƏƏS Sosialist ərəb partiyası onun ölümündən sonra dağılmış, İraqda aksiyalar keçirilmişdi.Müxtəlif üsullarla sakitləşdirilən ərəblərin yaddaşından Səddam Hüseyni silmək üçün Bağdadın mərkəzindəki Səddam Hüseynin heykəli yerindən götürüldü.İraqlıların evinə icazəsiz girən amerikanlar evləri bombalayır, qadınları mal kimi Amerikaya satırdılar.ABŞ-ın 43-cü prezidenti Corc Buşun(oğul) əmri ilə İraqın nefti Amerikaya göndərildi və iraq əhalisini ac və yetim qoyaraq ABŞ ordusu ABŞ-a qayıtdı.
İstinadlarRedaktə
|
Dövlət xadimi haqda olan bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
- ↑ Bu rəsmi doğum tarixidir, lakin tədqiqatçıların fikrincə həqiqəti əks etdirmir. Əsl doğum tarixi dəqiq məlum deyil.
- ↑ Doğulduğu tarix tam məlum deyil, Ancaq bəziləri 17 aprel tarixində doğulduğunu təxmin edirlər
- ↑ Körfəz müharibəsi, İraq-İran müharibəsi, Küveytin işğalı və 11 sentyabr terror aktlarının əsas səbəbkarının o olduğu hesab edilir.