Sigizmund Kosetski
Sigizmund Frantseviç Kosetski (pol. Zygmunt Franz Kosecki, rus. Сигизмунд Францевич Косецкий; 9 noyabr 1875 – 10 oktyabr 1906) — Rusiya imperiyası polis məmuru, Perm vilayətində Motovilixa zavodunun məhkəmə icraçısının köməkçisi. Birinci rus inqilabı illərində, 1906-cı ilin oktyabrında tətil hərəkatı ilə mübarizə üsullarına görə Perm inqilabçısı A. A. Mikov tərəfindən başından güllələnmişdir.
| Sigizmund Kosetski | |
|---|---|
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 9 noyabr 1875 |
| Vəfat tarixi | 10 oktyabr 1906 (30 yaşında) |
| Vəfat səbəbi | güllə ilə başına vurma[d] |
| Fəaliyyəti | polis əməkdaşı[d] |
Həyatı
redaktəTeodor-Sigizmund Kosetski 1875-ci ildə nəcib mənşəli Polşa katoliklərinin ailəsində anadan olmuşdur. O, 1886-cı ilin yayında doğma rayonundakı Kamenets-Podolsk gimnaziyasına daxil olmuşdur. Kosetski burada bacarıqsız bir şagird kimi şöhrət qazanmış, buna görə də müəllim heyətinin qərarı ilə üç dəfə ikinci kursa buraxılmışdır. Orta məktəbi bitirə bilməyən Kosetski atasının təkidi ilə təhsilini yarımçıq qoyub orduya yollanmışdır. Kostroma 19-cu piyada alayına təyinat almış və kapral rütbəsinə qədər yüksəlmişdir. O, 1904-cü ildə Uzaq Şərqə göndərilmiş, burada Rus-yapon müharibəsinin cəbhəsinə yaxın olmasına baxmayaraq, döyüşlərdə iştirak etməmişdir.[1]
Tərxis olunduqdan sonra Kosetski doğma Saviçi kəndinə qayıtmaq qərarına gəlmiş, lakin orada yolda dolanışıqsız qalmış və Permdə yaşamağa məcbur olmuşdur. O, burada kiçik polis rütbəsi ilə polis xidmətində işə düzəlmişdir. 17 dekabr 1905-ci ildə dörd gün əvvəl Motovilixa zavodunda iğtişaşlar zamanı öldürülən Perm sakini Nikolay Pavloviç Norinin dəfn mərasimində qırmızı bayrağı inqilabçıların əlindən qoparmış, bunun üçün bir ay sonra o, polis zabiti vəzifəsinə yüksəlmişdir.[2] Həmçinin, 1905-ci ilin dekabrında Kosetski tətillərdə iştirak etməyənləri güllələməyə söz vermiş Aleksandr Alekseyeviç Mikov və digər "inqilabi hərəkatın liderləri" tərəfindən təhdidlər barədə məlumat verən işçiləri qoruyan polis zabitlərinin dəstələrinə rəhbərlik etmişdir. İşçilərin müdafiəsi işinə görə Kosetski 1906-cı ilin mayında Motovilixa zavodunun məhkəmə icraçısının köməkçisi vəzifəsinə yüksəlmişdir.[3]
Kosetski yeni vəzifəsində inqilabi hərəkata qarşı mübarizədə daha təsirli üsullardan istifadə etməyə başlamışdır. Bundan sonra Kosetskiyə həvalə edilmiş bölgədə axtarışlar və həbslər daha mütəşəkkil aparılmağa başlanmış, jandarmlara inqilabi düşüncəli işçilərin fotoşəkilləri verilmiş, onların adları və partiya ləqəbləri də əvvəlcədən məlum olmuşdur. Tətil hərəkatı ilə mübarizə tədbirlərini sərtləşdirdiyinə, habelə Kosetskinin öz məlumat şəbəkəsi tərəfindən dəymiş ziyana görə inqilabi dairələrdə "İblis" ləqəbini almışdır.[4][5] Kosetskinin tətbiq etdiyi üsullar təkcə Motovilixa zavodunun inqilabi hərəkatına yox, həm də onun hüdudları daxilindəki kriminal vəziyyətə təsir etmişdir. Beləliklə, yeni məhkəmə icraçısının köməkçisi Motovilixada qətllərin sayını ayda 5 işdən 1-ə endirməyə nail olmuşdur. O, həmçinin Motovilikanın sosial həyatını da nəzərdən qaçırmamış, bunun yaxşılaşdırılması üçün Kosetski Motovilikha teatrının bağçasında "Milli Ayıqlıq Uğrunda Mübarizə Cəmiyyəti"nin fəaliyyətini calandırmış, yerli ticarət işçiləri üçün tətil təsis etmiş və həmçinin, küçələrdə evlərin fasadlarında öz nömrələri və adları yazılmış lövhələrin tətbiq edilməsinin təşəbbüskarı olmuşdur.küçələrin evlərinin fasadlarında öz nömrələri və adları yazılmış lövhələrin
23 iyul 1906-cı ildə Motovilixa teatrının çıxışında Sigizmund Kosetskiyə cəhd edilmişdir. Sonra Sosialist İnqilabçılar Partiyasının üzvlərindən biri "Brauninq" modeli tapançasından məhkəmə icraçısının köməkçisinə səkkiz dəfə atəş açmış, lakin güllələrdən heç biri inqilabçının hədəfinə dəyməmişdir. 1906-cı ilin payızının əvvəlində Kosetskiyə qarşı növbəti sui-qəsd cəhdi A. A. Mikovun rəhbərliyi altında RSDLP-nin Motovilixa şöbəsinin üzvləri tərəfindən yoldaşlarının çoxsaylı həbsləri üçün hazırlanmağa başlamışdır. Partiya iclaslarının birində Mikov Kosetskini öldürmək fikrini RSDLP Perm komitəsinin nümayəndəsi Nikolay İvanoviç Patlıxla bölüşmüş, o, məmurun öldürülməsinə qarşı kəskin çıxış etmiş, Mikovu və qrupunu partiyadan qovmaqla hədələmişdir. Hər halda, buna baxmayaraq, Mikov və onun tərəfdaşları yenə də planlarını həyata keçirmək qərarına gəlmişdilər. 10 oktyabr 1906-cı ildə Motovilixa teatrında Sigismund Kosetski Aleksandr Mikov tərəfindən başının arxasından güllə ilə vurulmuşdur.[6]
Mənbə
redaktəİstinadlar
redaktə- ↑ Рязанов, 2013. səh. 79—80
- ↑ Штейников, 2016. səh. 110
- ↑ Рязанов, 2013. səh. 80
- ↑ Рязанов, 2013. səh. 84
- ↑ Кудрин, 2013. səh. 89
- ↑ Рязанов, 2013. səh. 82—83
Ədəbiyyat
redaktə- Şablon:Автор. Метаморфозы исторической реальности в повести Аркадия Гайдара «Жизнь ни во что». № 8. Вещь. 2013. 79—94. 2023-3-28 tarixində arxivləşdirilib.
- Şablon:Автор. С. Ф. Косецкий: борец с революцией и его образ в Пермской публицистике (PDF) // Вестник Пермского университета. № 3 (23). 2013. 2024-07-01 tarixində arxivləşdirilib.
- Şablon:Автор. Пермские пушечные заводы в период Первой русской революции 1905 - 1907 гг. (PDF). Пермский государственный гуманитарно-педагогический университет. 2016. 2018-12-22 tarixində arxivləşdirilib (PDF).