Pepino

Pepino (lat. Solanum muricatum) — bitkilər aləminin quşüzümüçiçəklilər dəstəsinin quşüzümükimilər fəsiləsinin quşüzümü cinsinə aid bitki növü.

Pepino
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superasteridlər Klad: Asteridlər Klad: Lamidlər Dəstə: Quşüzümüçiçəklilər Fəsilə: Quşüzümükimilər Yarımfəsilə: Solanoideae Triba: Solaneae Cins: Quşüzümü Növ: Pepino
Beynəlxalq elmi adı
Solanum muricatum Aiton
Şəkil axtarışı ITIS   505840 NCBI   205567 EOL   595310

Pepinonun ana vətəni, Çili, Peru və Kolumbiyada uzun illədir bilinib istifadə edilməsinə baxmayaraq 1990-cı illərdən etibarən dünya bazarlarında maraq görməyə başlamışdır. Armud qovunu, bəzək qovunu da deyilən pepino meyvəsi ortalama 250–300 qram ağırlığında, üzərində yetkinluqda xarakteristika bənövşəyi xəttlər olan, qovun dadını xatırladan, sulu, özünə xas dadında, orta şirin, C vitamini və kalium tərəfindən zəngin bir meyvədir. Şimal Amerika və Avropa bazarlarında tropik meyvələrə olan tələb və pepino meyvəsinin xərçəng hüceyrələrini öldürücü təsirinin ortaya qoyulmasından sonra meyvəyə olan maraq/əlaqəni artırmışdır.

Çili, Peru və Kolumbiya təbii olaraq yetişən pepino, Yeni Zelandiya da inkişaf etdirilən yeni növlər və müasir, idarəli şərtlərdə istehsal nəticəsi beynəlxalq bazarlara təqdim edilmiş və xarici ticarəti Avropa, Yaponiya və ABŞa istiqamətli olaraq artmaqdadır. Avropa ölkələrindən ən çox Almaniyada tropik meyvə olaraq bazara təqdim edilməkdə və bu ölkəyə uzaq istehsalçı ölkələr Çili və Yeni Zelandiyadan idxal edilməkdədir. Yaponiyada ən yüksək qiymətdən satılan meyvədir və bu ölkədə hədiyyəlik əşya kimi qiymətləndirilməkdədir. Pepino daşımağa dayanıqlı bir meyvə deyil, bu səbəblə Türkiyənin Avropaya yaxınlığından ötəri ixracata istiqamətli istehsal üstünlüyünün qiymətləndirilə biləcəyi bir məhsuldur.

Pepino ticari olaraq daha çox Yeni Zelandiya, Çili və Avstraliyada çıxarılmaqdadır. Aralıq dənizi ölkələrində islah işləri davam etməkdə, İspaniyada yeni növlər qeydiyyat edilərək 1997-ci ildən etibarən istehsalçılara təqdim edilməyə başlanmışdır. İsraildə dad nisbətini artırıcı islah və yetişdirmə texnikası işləri davam etməkdədir.

Yetişdirilməsi

Şitil ilə çıxarılıb, meyvələrin müəyyən bir böyüklüyə çatana qədər bol su verilər. Yetkinləşmə dövründə su vermə azaldılar. Bol günəş və təmiz havanı sevər. Bağlı mühitlərdə (Otaq, Limonluq kimi)bitki böyüyər ancaq meyvə verməz. Günəşə baxan/nazir açıq balkonlarda 7–10 nömrəli saxsılarda çat/yetişib meyvə verə bilər.

Pepino meyvələrinin böyüklükləri növlərinə və tətbiq olunan mədəni əməliyyatlara görə fərqlilik göstərməkdədir.

Məsələn : Meyvə seyr etməsinin edilmədiyi şərtlərdə meyvə ağırlığı 40–50 qrama qədər düşərkən salxımda tək meyvə buraxılan tətbiqlərdə 1300 qrama qədər çıxa bilməkdədir. Ancaq bazara təqdim edilən meyvə böyüklüyü 250–500 qr. olmalıdır. Keyfiyyətli meyvə və iqtisadi bir istehsal üçün 1 salxımda 2 və ya 3 meyvə olmalıdır. Meyvə seyr etməsi meyvələr qoz böyüklüyünə çatınca edilər. Bir şitildə 3 ana gövdə buraxılar , digər tərəf budaqlar və meyvələr çox böyümədən periodik olaraq budanıyar. Beləcə daha çox işıqlama ilə meyvə tutumu sayında artımlar təmin edilər.

Yetişdiyi iqlim

Ticari mənada istixana istehsalı təklif edilər. Gecə gündüz istilik fərqi çox olmayan ilıq iqlimdə yetişər Pepino soyuğa qarşı həssas olub, 0º də bitki gövdəsi zərər görər, −5º də tamamilə qurar/quruyar.

Pepinonun İstehlakı

Pepinonun meyvələri təzə olaraq istehlak edildiyi kimi ümumiyyətlə məzə olaraq, dondurma ilə birlikdə və qarışıq meyvə salatlarında qarnitur olaraq istifadə edilməkdədir. Pepino bəzi ölkələrdə bəzək bitkisi olaraq da qiymətləndirilməkdədir.