Təhsin Cəmil
Təhsin Cəmil (türkcə: Tahsin Cemil, rumınca: Tasin Gemil) (21 sentyabr 1943, Mecidiya[d], Konstantsa) – Əslən Krım tatarlarından olan Rumıniya tarixçisi, tərcüməçi, diplomat və siyasi xadim. O, 1998–2003-cü illərdə Rumıniyanın Azərbaycandakı səfiri olmuşdur.[1] Həmçinin, Osmanlı dilini bilən Tahsin Cəmil Osmanlı imperiyası və Rumıniya tarixi barədə 100-dən çox məqalə yazmış, Osmanlı sənədlərini rumıncaya tərcümə etmişdir.
| Tahsin Cəmil | |
|---|---|
| rumınca:Tasin Gemil | |
| Doğum tarixi | 21 sentyabr 1943 (81 yaş) |
| Doğum yeri |
|
| Vətəndaşlığı | Rumıniya |
| Milliyyəti | Krım tatarı |
| Həyat yoldaşı | Nafiyə Cəmil |
| Elm sahəsi | tarix |
| İş yerləri | |
| Təhsili |
|
Həyatı
redaktəTəhsin Cəmil 21 sentyabr 1943-cü ildə Rumıniyanın Dobruca bölgəsinin Məcidiyyə şəhərində milliyyətcə Krım tatarlarından olan ailədə anadan olmuşdur. O, doğma şəhərində ibtidai və orta təhsilini başa vurmuş və Yassı Universitetinin tarix və fəlsəfə fakültəsini bitirmişdir (1965). Universiteti bitirdikdən sonra yaradıcılıq fəaliyyətini davam etdirmiş, dissertasiya müdafiə edərək elmlər doktoru dərəcəsini almışdır.[2]
Təhsin Cəmil Nafiyə Cemil ilə evlidir və 1970-ci il təvəllüdlü bir qız atasıdır. Təhsin Cəmil ana dili olan tatar və təhsil aldığı rumın dilindən başqa türk, Azərbaycan, türkmən, özbək, qazax, qırğız, ingilis və fransız dillərini bilir.
Fəaliyyəti
redaktəO, Yassıdakı A. D. Xenopol adına Tarix və Arxeologiya İnstitutunda, daha sonra Buxarestdəki Nikolay İorga adına Tarix İnstitutunda çalışmışdır. 1989-cu il inqilabından sonrakı aylarda Milli Qurtuluş Cəbhəsi ətrafında yaradılan yeni müvəqqəti idarəetmə orqanı olan CPUN-a qoşulmuşdur. 1990-cı ildə keçirilən parlament seçkilərindən sonra o, Qanunverici Palatada Türk Demokratik Birliyi (UDTR) qrupu ilə birlikdə Konstansa mahalını Təhsil, Elm, Gənclər və İdman Komitəsi ilə yanaşı, İnsan Hüquqları, Dini İşlər Komitəsində təmsil etmiş, həmçinin milli azlıqların problemləri ilə məşğul olmuşdur. O, Rumıniya Turk-Müsəlman Tatarları Demokratik Birliyinin qurucu üzvləri arasında yer almış, təşkilatın ilk prezidenti seçilmiş, 1992-ci il seçkisində isə təhsil komitəsinin katibi səlahiyyətlərini daşımışdır.[2] Qara dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının parlament üzvüdür.[3]
Təhsin Cəmil yalnız Rumıniyada deyil, bütün dünyada yaşayan tatar türklərinin mənafeyinin qorunması istiqamətində fəaliyyət göstərməkdədir. O, 1990–1996-cı illər arasında Rumıniya Deputatlar Palatasının üzvü, Azərbaycanda (1998–2003) və Türkmənistanda (2004–2007) fövqəladə və səlahiyyətli səfir vəzifəsində çalışmışdır. O, Konstansadakı Ovidius Universitetinin professoru, (2004-cü ildən prorektoru) vəzifəsində çalışmışdır. Hazırda Rumıniya Babes Bolyai Universitetinin professoru, həmin universitetdə Türkologiya və Orta Asiya Aradırmaları İnstitutunun (ing. Institute for Turkology and Central Asian Studies) direktorudur.
Elmi yaradıcılığı
redaktəTəhsin Cəmilin elmi fəaliyyət sahəsi olduqca genişdir. O, tarixçi, dilçi, türkoloq, şərqşünas alim kimi bir çox dəyərli araşdırmalara imza atmışdır. Bütövlükdə Osmanlı İmperiyası və Rumıniya tarixinə dair 100-dən çox əsərin müəllifidir. Osmanlı Türkcəsində yazılmış Rumıniya sənədlərini rumın dilə tərcümə edərək yayınlamışdır.
Onun araşdırmalarında Balkanlarda və Rumıniyada yaşayan tatar türklərinin dili, folkloru, etnoqrafiyası, ədəbiyyatı və mədəniyyəti sistemli şəkildə araşdırılmışdır. Təhsin Cəmilin 2010-cu ildə Rumıniyada nəşr olunmuş "Azərbaycanın Orta Asiya dövlətləri ilə əlaqələri: Xəzər və Orta Asiya məkanının geosiyasəti (1991–2003)" və "Azərbaycan Respublikası ilə Rumıniya arasında münasibətlər (1993–2004)" adlı əsərləri strateji araşdırmalar kontestində qələmə alınmış tədqiqatlardır.[2]
Dünyanın müxtəlif ölkələrində keçirilən uluslararası simpozium, forum, konfrans və seminarların iştirakçısı və təşkilatçısı olmuşdur.
Əsərləri
redaktə- Romanii si otomanii in secolele XIV–XVI. Constanta: Ovidius University Press, 2008, 328 s.[4]
- Relaţiile Republicii Azerbaidjan cu statele din Asia Centrală: geopolitica spaţiului Caspic şi Central-Asiatic:1991–2003 (İqbal Hacıyevlə birlikdə), Bucureşti: Top Form, 2010, 337 p.
- Relaţiile dintre Republica Azerbaidjan şi România: 1993–2004 (Fəxri Kərimli ilə birlikdə), Bucureşti: Top Form, 2010, 302 p.
- The historical heritage of Tatars. Bucureşti: Lumina Tipo, 2010, 250 p.
- Moştenirea istorica a tatarilor. (Nagy Pienaru ilə birlikdə). Bucureşti:: Academiei Romane, 2013, 804 s.
- Pe drumurile istoriei Volumul 1 (Virgil Comanla birlikdə). Cluj-Napoca Presa Universitară Clujeană 2019, 690 p.
- Pe drumurile istoriei Volumul 2 (Virgil Comanla birlikdə). Cluj-Napoca Presa Universitară Clujeană 2019, 498 p.
Həmçinin bax
redaktəİstinadlar
redaktə- ↑ "Tahsin Gemil: Romania recognizes territorial integrity of Azerbaijan and doesn't accept Nagorno-Karabakh's occupation". report.az. 2020-06-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- ↑ 1 2 3 "Tasin GEMIL". www.cdep.ro. 11 iyun 2020 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ Tahsin Gemil's Profile Arxivləşdirilib 2007-09-29 at the Wayback Machine at the Ministry of Foreign Affairs
- ↑ "Tahsin Gemil kitapları". www.nadirkitap.com. 2020-06-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.