Vikipediya

Tanər Akçam

Altuğ Tanər Akçam (türk. Taner Akçam; 23 oktyabr 1953, Ərdahan, Türkiyə) – türkəsilli Almaniya tarixçisi[1] və sosioloqu. O, Erməni soyqırımı məsələsini açıq müzakirəyə çıxaran[2] ilk türk alimlərindən biri olmaqla, həmin mövzuda qabaqcıl beynəlxalq nüfuza[3] malikdir.

Tanər Akçam
türk. Taner Akçam
Aksam 2013-cü ildə Los-Ancelesdə
Aksam 2013-cü ildə Los-Ancelesdə
Doğum tarixi (71 yaş)
Doğum yeri Ölçək, Ərdahan, Türkiyə
Vətəndaşlığı Almaniya Almaniya
Milliyyəti türk
Elm sahəsi tarix
İş yerləri
  • Klark Universiteti[d]
Alma-mater Orta Doğu Teknik Universiteti
Təhsili
Elmi rəhbəri Vahakn Dadriyan
Tanınır Erməni soyqırımı məsələsində fikirləri və 1977-ci ildə həbs edilməsinə görə.
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Akçam türk və erməni tərəflərinin soyqırım haqqında məlumatlarını uyğunlaşdırmağı, milli stereotiplərin dəstəklənməsi üçün istifadə etməyi təklif edir: "Biz məsələni yenidən analiz və hər iki cəmiyyəti analizimizin mərkəzinə qoymalıyıq. Bu paradiqma dəyişikliyi hər iki cəmiyyətin bir-birinə alışması və bir-birini öyrətməsi üçün yeni mədəni mühitin formalaşdırılmasına imkan verəcək." .[4]

Həyatı

redaktə

Akçam Türkiyənin Ardahan ilinin Ölçək kəndində Dursun və Pəriham Akçamların ailəsində anadan olub.[5] 1976-cı ildə Ankarada yerləşən Orta Doğu Teknik Universitetini bitirib. 1974-cü ildə Türkiyənin Kiprə ordu çıxarması əməliyyatının əlehinə keçirilən tələbə hərəkatında iştirak etdiyinə görə həbs edilib.[6] 1975-ci ildə şəhərdə elanlar və plakatlar yaydığına görə həbs edilib (Akçam qeyd edir ki, "o zaman, əlində indi Milli Təhlükəsizlik İşləri Üzrə Dərnək Müdürlüyü adlanan qurumdan icazə olmasına baxmayaraq həbs edilmiş və 3-5 gün ərzində polis şöbəsində saxlanmışdır.[7]) Bakalavrı bitirib, həmin universitetdə aspirant təhsili aldığı dövrdə, 9 mart 1976-cı ildə kürd azlıqlarla bağlı jurnalın nəşrində iştirak etdiyinə görə həbs edilib.[8][9] "Devirimci Gençlik" (İnqlabçı Gənclik)[10][11][12][13][14] "Devirimci Yol" (İnqlabçı Yol) adlı radikal[15] təşkilatın nəşri idi.[16][17][18] Akçam qeyd edir ki, onunla bir yerdə təhsil alanların hamısı həbs olunmaqdan qorxduqlarına görə, qəzetlə işləməkdən imtina etdikləri halda, o, redaktor vəzifəsində işləməyə razılaşmışdı.[19] 1977-ci ilin əvvəllərində yeddi illik həbs cəzası alarkən onun qorxuları gerçəkləşir və "Amnesty International" onu vicdan məhbusu kimi qeyd edir.[8][11][19] Dəmir soba ayağını istifadə edərək[20] yeri qazıb Ankara Mərkəzi Həbsxanasından qaçana kimi, yəni 12 mart 1977-ci ilə kimi o həbsxanada qalır. 1978-ci ildə o, Almaniyadan siyasi sığınacaq alır, daha sonra bu ölkənin vətəndaşlığını qəbul edir, 1995-ci ildə isə Almaniyada doktorluq mövzusunu müdafiə edir.[8][9][21][22]

Fəaliyyəti

redaktə

1988-ci ildən etibarən o, "Hamburger Institut für Sozialforschung" (Hamburq Mədəniyyət və Araşdırma Fondu) üçün, araşdırmaçı alim kimi fəaliyyətə başlayır.[23][24] O, doktorluq elmi rütbəsini "Türk millətçiliyi və Erməni soyqırımı: 1919-1922-ci illərin hərbi tribunalları fonunda" mövzulu dissertasiyasını müdafiə etdikdən sonra qazanmışdır.[25] Akçam soyqırım tədqiqatçısı olan alim Vaaqn Dadryanın tələbəsi olmuşdur.[26] 1997-ci ildə Doroti Formanın (Dorothée Forma) rejissorluğu ilə "Humanistische Omroep Stichting" tərəfindən istehsal edilmiş "Sakitlik divarı" (Een Muur van Stilte) adlı sənədli filmdə onların "akademik münasibət"lərindən bəhs olunub.[27]

Klark Universitetinin Strassler Ailə Mərkəzində Holokost və Soyqırım tədqiqatları üzrə çalışmağa başlamazdan əvvəl o, Minnesota Universitetinin Tarix kafedrasının dosenti olaraq çalışmışdır.[1]

2007-ci ildə Hrant Dinkin öldürülməsindən sonra Akçam, İstanbulda baş tutan dəfn mərasimində iştirak edir. "Southern Poverty Law Center"in "Intelligence Report" jurnalında qeyd edilir:

  “Həyatı üçün böyük təhlükə olmasına baxmayaraq, Minnesota Universitetinin Tarix kafedrasının dosenti olan qabaqcıl türk tarixçisi, Dinkin dostu və ideoloji yoldaşı olan Taner Akçam, Türkiyəyə qayıdaraq Dinkin dəfnində iştirak etmişdir. 2006-cı ildə “Utanc aktı: Erməni soyqırımı və Türk cavabdehliyi” kitabının nəşrindən sonra, ultramillətçi qüvvələr erməni soyqırını üzrə beynəlxalq nüfuzlu mütəxəssis olan Akçamın öldürülməsi qərarını vermişdirlər. Kitabın böyük bir hissəsi Türkiyənin dövlət arxivlərində saxlanan sənədlər əsasında yazılmışdır.”[3]  

2008-ci ildə Akçamın Klark Universitetində Erməni soyqırımı üzrə mütəxəssis kimi fəaliyyətə başlaması müzakirə edildiyi zaman yerli türklərin buna qarşı çıxması zamanı Klark Universitetinin Holokost və Soyqırım araşdırmaları üzrə Strassler Ailə Mərkəzinin direktoru Debora Dvork demişdi ki, "etnik və dini kimlik insanın mövqeyini müəyyənləşdirən əsas səbəblər ola biləz və onlar ən yaxşı alimləri öz ətraflarında birləşdirməyə çalışırlar." [28]

Biblioqrafiya

redaktə
  • The Young Turks' Crime Against Humanity: The Armenian Genocide and Ethnic Cleansing in the Ottoman Empire, Princeton University Press, 2012, ISBN 978-069-11-5333-9
  • Akçam, Taner. Ermeni Meselesi Hallolunmuştur (Turkish). İletişim. January 2008. ISBN 978-975-05-0562-1. (The Armenian Issue is Resolved)[29][30]
  • A Shameful Act : The Armenian Genocide and the Question of Turkish Responsibility, Metropolitan Books, May 16, 2006, ISBN 0-8050-7932-7 (received the 2007 Minnesota Book Award for General Nonfiction.[31])
  • From Empire to Republic : Turkish Nationalism and the Armenian Genocide, Zed Books, September 4, 2004, ISBN 1-84277-527-8
  • Dialogue across an international divide: Essays towards a Turkish-Armenian dialogue, Zoryan Institute, 2001, ISBN 1-895485-03-7; - About the book and foreword Arxivləşdirilib 2009-09-06 at the Wayback Machine
  •  (türk.) İnsan hakları ve Ermeni sorunu: İttihat ve Terakki'den Kurtuluş Savaşı'na, İmge Kitabevi, 1. edition, 1999, ISBN 975-533-246-4
  • Rethinking Modernity and National Identity in Turkey, Publications on the Near East, University of Washington, Sibel Bozdogan (Editor), University of Washington Press, July, 1997, ISBN 0-295-97597-0
  •  (alm.) Armenien und der Völkermord: Die Istanbuler Prozesse und die türkische Nationalbewegung, Hamburger Edition, 1. edition, 1996, ISBN 3-930908-26-3
  •  (türk.) Siyasi kültürümüzde zulüm ve işkence (Araştırma-inceleme dizisi), İletişim Yayıncılık, 1. edition, 1992, ISBN 975-470-249-7

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ 1 2 "Taner Akçam - scholar, author, ex-political prisoner, and courageous champion of civil liberties - joins the Strassler Center" (Press-reliz). Office of University Communications, Clark University. 2008-06-17. 2008-06-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-07-02. Clark University has appointed prominent historian Taner Akçam to occupy the Robert Aram and Marianne Kaloosdian and Stephen and Marion Mugar Professorship in Armenian Genocide Studies
  2. ↑ "Turkish Scholar Taner Akçam Lectures on New Book". Zoryan Institute. 2004-05-22. 2008-08-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-07-01. Dr. Akçam is one of the first Turkish academics to acknowledge and discuss openly the genocide of the Armenians by the Ottoman Turkish government in 1915.
  3. ↑ 1 2 David Holthouse, Southern Poverty Law Center, State of Denial: Turkey Spends Millions to Cover Up Armenian Genocide Arxivləşdirilib 2010-01-20 at the Wayback Machine Intelligence Report, Summer 2008
  4. ↑ Akcam, 2004, p. 262, Taner Akcam quoted on Gardens of the Righteous Worldwide Committee - Gariwo Arxivləşdirilib 2012-02-20 at the Wayback Machine
  5. ↑ Şişli State Head Prosecutor, Suspect’s Statement Form Arxivləşdirilib 2014-10-15 at the Wayback Machine. Investigation № 2006/49047.
  6. ↑ Whittell, Giles. "History that dares to speak its name review". Times Online. 2007-08-18. 2011-06-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-08-18. ...a 1974 arrest for protesting at Turkey’s invasion of northern Cyprus... (#chapter_ignored)
  7. ↑ Akçam, Taner. Nazım Dikbaş (redaktor). "Holdwater: 'Murad Gümen: The Mysterious American Who Drives the Armenians Mad'". 2014-10-15 tarixində orijinalından (DOC) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-09-14. Originally published in Agos as "Holdwater: The Mysterious American who Drives Armenians Mad," May 18, 2007, and “Holdwater: The Golden Rule,” May 25, 2007, by Ali Murat Güven.
  8. ↑ 1 2 3 Schilling, Peter. "Is It Still Genocide if Your Allies Did It?". Law & Politics. 167. December–January 2008. 2022-01-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-05-16.
  9. ↑ 1 2 Christoff, Stefan. "No shame in slaughter". Montreal Mirror. 22 (34). 2007-02-22. 2007-10-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-05-16.
  10. ↑ "Taner Akçam'a Özgurluk". Devrimci Gençlik (Turkish). September 1976. 2016-01-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-09-14. Dergimiz Sorumlu Yazı İşleri müdürü Taner Akçam... (ing. Our magazine's managing editor Taner Akçam...)
  11. ↑ 1 2 "Taner Akçam: Biography". İletişim Yayınları (Turkish). 2012-03-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-05-20.
  12. ↑ "ST Center for International Studies Presents Taner Akcam, author of "A Shameful Act"" (PDF). University of St. Thomas. 2007-02-19. 2022-03-14 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2008-08-18. In the mid-1970s, Akçam became a leading member of the militant group Dev Yol (Devrimci Yol-Revolutionary Path) and the editor of its periodical Devrimci Genclik Dergisi (Revolutionary Youth Magazine).
  13. ↑ "A Shameful Act: The Armenian Genocide and the Question of Turkish Responsibility". Armenian Studies Program. California State University, Fresno. 2007-01-21. 2008-12-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-08-18. As the editor in chief of a student political journal
  14. ↑ "The Armenian Genocide in the Ottoman Sources" (PDF). Mershon Center. Ohio State University Knowledge Bank. 2006-01-11. 2009-03-05 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2008-08-18.
  15. ↑ Karpat, Kemal H. Turkish and Arab-Israeli Relations // Turkey's Foreign Policy in Transition: 1950–1974. Brill Archive. 1975. səh. 131. ISBN 90-04-04323-3.
  16. ↑ Burgess, Mark. "Terrorism — PKK (a.k.a. KADEK): Kurdish Worker's Party (a.k.a. Kurdish Freedom and Democracy Congress)". Terrorism Project. Center for Defense Information. 2002-05-21. 2012-04-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-07-12.
  17. ↑ David Munro, Alan John Day. A World Record of Major Conflict Areas. St. James Press. 2008-07-12. səh. 143. ISBN 1-55862-066-4.
  18. ↑ Özcan, Ali Kemal. Turkey's Kurds: A Theoretical Analysis of the PKK and Abdullah Öcalan. Routledge. 2006. səh. 200. ISBN 0-415-36687-9.
  19. ↑ 1 2 Dundar, Can. "Bir rüya gördü hapisten kaçtı". Milliyet (Turkish). 2002-01-08. 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-08-26. Çıkaracağımız Devrimci Gençlik dergisinin sorumlu yazı işleri müdürünün kim olacağını tartışıyorduk. Herkes birbirinin gözünün içine bakıyordu. Bu görevi üstlenecek olan, geleceğini tehlikeye atmayı, en azından hapse düşmeyi kabul etmiş olacaktı. Beklemekten nefret ederim. Dayanamadım, 'Ben olurum' dedim.
  20. ↑ Kolbert, Elizabeth. "Dead Reckoning". New Yorker. 2006-11-06. 2012-10-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-09-02. Using a stove leg to dig a tunnel...
  21. ↑ Mozingo, Joe. "Turkish Writer Breaks Ranks on Genocide". Los Angeles Times. 1999-04-26. 2012-10-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-09-09. Akcam, once a student dissident who tunneled out of a Turkish prison with the leg of an iron stove...had his own run-ins with the Turkish government in the 1970s. He was jailed for printing Marxist articles and eventually escaped from a primitive prison converted from an old stable, he said. Turkish authorities confirmed his arrest and escape, and said he was linked to a pro-Soviet revolutionary group.
  22. ↑ Macmillan, Jonathan Q. "Author Argues That Armenian Genocide Happened". The Harvard Crimson. 2007-03-15. 2007-10-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-05-15.
  23. ↑ Taner Akçam, Dr. phil. Arxivləşdirilib 2007-09-27 at the Wayback Machine, Hamburg Foundation for the Advancement of Research and Culture
  24. ↑ Akçam, Taner. "The process of state formation in Turkey". Hamburg Foundation for the Advancement of Research and Culture. March 2000. İstifadə tarixi: 2008-07-10.[ölü keçid]
  25. ↑ "Faculty: Taner Akcam , Ph.D." Strassler Family Center for Holocaust and Genocide Studies. Clark University. 2009-07-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-05-16.
  26. ↑ Kouyoumdjian, Nina. "Dadrian and Taner Akcam come to Harvard to Discuss Future of Turkey-Armenia Relations". Harvard Armenian Society. 2006-04-30. 2021-05-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-08-19. Professor Akcam, one of Dadrian’s former students...
  27. ↑ Ghazarian, Salpi Haroutinian. "A Dutch Filmmaker". Armenian International Magazine. March 1999. 2007-07-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-08-19.
  28. ↑ Abel, David. "Turkish historian to study genocide". The Boston Globe. 2008-05-29. 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-12-31.
  29. ↑ Atmaca, Efnan. "Amaç Ermenileri yok etmekti". Radikal (Turkish). 2008-01-25. 2016-03-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-07-12.
  30. ↑ "The objective was to get rid of all Armenians (English translation), The Armenian Reporter, page A3, February 16, 2008. Accessed July 12, 2008" (PDF). March 5, 2009 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 14, 2014.
  31. ↑ "Minnesota Book Awards". Friends of the Saint Paul Public Library. 2008-05-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-05-16.

Xarici keçidlər

redaktə
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Tanər_Akçam&oldid=7593887"