Tenrikyo
Tenrikyo (天理教?) və ya tenriizm – Yaponiyada yaranan yeni dinlərdən biri.[1] "Tenrikyo" hərfi tərcümədə "İlahi müdriklik dini" mənasına gəlir.[1] Dünyada 2 milyona yaxın şəxs bu dinə inanır.
Tarix redaktə
Tenrikyo dininin əsası 1838-ci ildə Nakayama Miki tərəfindən qoyulmuşdur.[1] Nakayama əkinçiliklə məşğul olan adi qadin idi və iddia edirdi ki, bədəni Tenri-O-no-Mikoto adlı kami tərəfindən ələ keçirilmişdir.[1] Onun iddiasına görə Tenri-O-no-Mikoto onun bədənindən istifadə edərək "ilahi müdriklik" (tenri) vəhyi ilə inancını yaymağa çalışmışdır.[1] Nakayamanın inancı bir çox təqibçini özünə cəlb etmişdir.[1] Onlara görə Nakayama "yaşayan tanrı" (ikaqami) idi.[1] Nakayama deyirdi ki, insanlar eqoistliklərindən əl çəksələr və özləri ilə "baş tanrı" (oyaqami) arasında harmoniya qursalar xoşbəxt həyata çata bilərlər.[1] Onun fikirləri təqibçilərinə ümid vermişdi ki, bu inancın köməyi ilə fərdi əzablar və sosial ədalətsizlik beləcə başa çata bilər.[1]
Yaponiya hökumətinin bir sıra təzyiqlərinə baxmayaraq Nakayama öz vəhylərini yazaraq Tenrikyo mətnlərini ortaya çıxarmışdır.[1] O, həmçinin dinin əsas ritualı olan "qurtuluş rəqsi"ni (kaqura-zutome) də yaratmışdır.[1] Tenrikyo yeni dinlər arasında çoxlu sayda təqibçi toplayan ilk dinlərdən biri idi.[1] Nakayamanın şagirdi və davamçısı olan İzo İburinun başçılığı altında din güclü şəkildə təşkilatlanmışdır.[1] 1908-ci ildə Yaponiya hökuməti Tenrikyonu şintoizmin rəsmi bir sektası olaraq tanımışdır.[1]
Vəziyyət redaktə
Dinə mənsub olan bir çox insan dinin qurulduğu olan Nara prefekturasının Tenri şəhərinə ziyarətə gedirlər.[1] Əfsanəyə görə Nakayama Mikinin ruhu Tenri şəhərindəki məbəddə saxlanılan ciba adlı müqəddəs nöqtədə yaşayır.[1]
Dinin Yaponiyada 1,75 milyon,[2] bütün dünyada isə 2 milyon təqibçisi mövcuddur.[3] Tenrikyo dininə aid kitabxana, muzey, xəstəxana, radio stansiyası mövcuddur.[1] 1925-ci ildə Yaponiyada Tenri Universiteti qurulmuşdur.[1]
İstinadlar redaktə
Ədəbiyyat redaktə
- Perkins, Dorothy. Encyclopedia of Japan: Japanese History and Culture, from Abacus to Zori. Roundtable Press. 1991. səh. 351. ISBN 0-8160-1934-7. İstifadə tarixi: 16 may 2022.