Uşi

Uşi
	Kənd
Uşi
	40°20′54″ şm. e. 44°22′23″ ş. u.
Ölkə	Ermənistan
Region	Karbi mahalı
Rayon	Əştərək rayonu
Tarixi və coğrafiyası
Mərkəzin hündürlüyü	1.400 m
Saat qurşağı	UTC+4
Əhalisi
Əhalisi	1.617 nəf. (2011);
Rəsmi dili	erməni dili;
	Xəritəni göstər/gizlə Uşi
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Uşi — İrəvan quberniyasının Eçmiədzin qəzasında, indiki Əştərək rayonunda kənd.^[2]

Tarixi redaktə

Rayon mərkəzindən 4 km şərqdə yerləşir. Azərbaycanlıların həyatı ilə bağlı IX–XI əsrlərə aid tarixi abidələr indi də durur.

1590-cı ildə tərtib edilmiş "İrəvan əyalətinin müfəssəl dəftəri"ndə^[3], 1728-ci il tarixli "İrəvan əyalətinin icmal dəftəri"ndə^[4], Qafqazın 5 verstlik xəritəsində^[5] qeyd edilmişdir.

Toponim türk dilində "yüksəklik, dağın zirvəsi" mənasında işlənən uç (uş) sözü^[6] əsasında əmələ gəlmişdir. Türk dilində uş//uç sözü "son", "başlanğıc"^[7], "yuxarı", "zirvə", "qıraq, kənar"^[6] mənalarında işlənir. Eyni zamanda qaraqalpaq dilində "dağın zirvəsi" mənasını uşa sözü ifadə edir^[6].

Toponimin sonundakı "i" topoformant kimi çıxış edir. Relyef əsasında yaranan sadə toponimdir.

Əhalisi redaktə

Kənddə 1831-ci ildə 167 nəfər, 1873-cü ildə 909 nəfər, 1886-cı ildə 1105 nəfər, 1897-ci ildə 1249 nəfər, 1908-ci ildə 1360 nəfər, 1914-cü ildə 1444 nəfər, 1916-cı ildə 1486 nəfər^[8], 1918-ci ildə 1380 nəfər^[9], 1919-cu ildə 500 nəfər^[10] yalnız azərbaycanlılar yaşamışdır.

1918–1919-cu illərdə azərbaycanlılar ermənilərin təcavüzünə məruz qalaraq deportasiya olunmuş^[11], 1920-ci ildə buraya Türkiyədən köçtirülən ermənilər yerləşdirilmişdir. Azərbaycanlılardan sağ qalanları ata yurdlarına indiki Ermənistanda sovet hökuməti qurulandan sonra dönə bilmişdir. Burada ermənilərlə yanaşı 1922-ci ildə 291 nəfər, 1926-cı ildə 296, 1931-ci ildə 33 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır^[8].

SSRİ hökumətinin xüsusi qərarı ilə 1948–49-cu illərdə azərbaycanlılar tarixi-etnik torpaqlarından çıxarılıb zorla Azərbaycana köçürülmüşdür. İndi ermənilər yaşayır.

İstinadlar redaktə

↑ Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքները (erm.).
↑ İbrahim Bayramov, "Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri" Arxivləşdirilib 2015-07-21 at the Wayback Machine, Bakı, "Elm", 2002.
↑ İrəvan əyalətinin icmal dəftəri (araşdırma, tərcümə, qeyd və əlavələrin müəllifləri: Z. Bünyatov və H. Məmmədov (Qaramanlı), Bakı, "Elm", 1996. s.162
↑ İrəvan əyalətinin icmal dəftəri (araşdırma, tərcümə, qeyd və əlavələrin müəllifləri: Z. Bünyatov və H. Məmmədov (Qaramanlı), Bakı, "Elm", 1996. s.89
↑ Пагирев Д.Д. Алфавитный указатель к пятиверстной карт Кавказского края, Тифлис, Типография К.П.Казловского, 1913. s.256
↑ ¹ ² ³ Мурзаев Э.М. Словарь народных географических терминов, М., "Мысль", 1984. s.585
↑ Радлов В.В. Опыт словарья тюркских наречий, т. I, ч.1–2, СПб, 1893. s.1719, 1771
↑ ¹ ² Qorqodyan Z. 1831–1931-ci illərdə Sovet Ermənistanının əhalisi, (erməni dilində). İrəvan, "Melkonyan fond", 1932. s.22–23, 108–109
↑ История Азербайджана по документам и публикациям, Баку, "Элм", 1990. s.219
↑ Qorqodyan Z. 1831–1931-ci illərdə Sovet Ermənistanının əhalisi, (erməni dilində). İrəvan, "Melkonyan fond", 1932. s.108–109
↑ История Азербайджана по документам и публикациям, Баку, "Элм", 1990. s.219

[_fafda75e3c3b3e61-1] Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքները (erm.).

[2] İbrahim Bayramov, "Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri" Arxivləşdirilib 2015-07-21 at the Wayback Machine, Bakı, "Elm", 2002.

[3] İrəvan əyalətinin icmal dəftəri (araşdırma, tərcümə, qeyd və əlavələrin müəllifləri: Z. Bünyatov və H. Məmmədov (Qaramanlı), Bakı, "Elm", 1996. s.162

[4] İrəvan əyalətinin icmal dəftəri (araşdırma, tərcümə, qeyd və əlavələrin müəllifləri: Z. Bünyatov və H. Məmmədov (Qaramanlı), Bakı, "Elm", 1996. s.89

[5] Пагирев Д.Д. Алфавитный указатель к пятиверстной карт Кавказского края, Тифлис, Типография К.П.Казловского, 1913. s.256

[ReferenceA-6] ¹ ² ³ Мурзаев Э.М. Словарь народных географических терминов, М., "Мысль", 1984. s.585

[7] Радлов В.В. Опыт словарья тюркских наречий, т. I, ч.1–2, СПб, 1893. s.1719, 1771

[Qorqodyan_Z_1932-8] ¹ ² Qorqodyan Z. 1831–1931-ci illərdə Sovet Ermənistanının əhalisi, (erməni dilində). İrəvan, "Melkonyan fond", 1932. s.22–23, 108–109

[9] История Азербайджана по документам и публикациям, Баку, "Элм", 1990. s.219

[10] Qorqodyan Z. 1831–1931-ci illərdə Sovet Ermənistanının əhalisi, (erməni dilində). İrəvan, "Melkonyan fond", 1932. s.108–109

[11] История Азербайджана по документам и публикациям, Баку, "Элм", 1990. s.219

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]