Xəzər şişqarını

Xəzər şişqarını
Xəzər şişqarını
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Tipüstü: Sonağızlılar Tip: Xordalılar Klad: Olfactores Yarımtip: Onurğalılar İnfratip: Ağızçənəlilər Klad: Eugnathostomata Klad: Teleostomi Sinifüstü: Sümüklü balıqlar Sinif: Şüaüzgəclilər Ranqsız: Actinopteri Yarımsinif: Neopterygii İnfrasinif: Sümüklü balıqlar Koqorta: Otocephala Dəstəüstü: Clupeomorpha Dəstə: Siyənəkkimilər Yarımdəstə: Clupeoidei Fəsilə: Siyənəklər Yarımfəsilə: Alosinae Cins: Alosa Növ: Xəzər şişqarını
Beynəlxalq elmi adı
	Alosa caspia Eichw., 1838;
ITIS	161710
NCBI	379819
EOL	223942

Alosa caspia (lat. Alosa caspia) — siyənəklər fəsiləsinin alosa cinsinə aid balıq növü.

Yayılması

Xəzər dənizində geniş yayılıb. Aqraxan körfəzindən Ural və Embaya qədər olan sahədə kürü tökürlər. Azsulu illərdə Volqa deltasına girir və xeyli yuxarı qalxırlar.

Morfoloji əlamətləri

Qəlsəmə dişcikləri çoxsaylı (50-180), nazik, uzundur. Bel üzgəcində 13-15, anal üzgəcində 15-20 şüa vardır. Qəlsəmə qapaqları arasında başın hər iki tərəfində bir tünd ləkə vardır. Bu cür ləkələr bədənin yanlarında da mövcuddur. Çənələrində dişlər zəif inkişaf etmiş, nazikdir. Başı gödək, alçaqdır, gözləri nisbətən iri, döş üzgəcləri gödəkdir.

Yaşayış yeri və həyat tərzi

Xəzər dənizinin bütün sahələrində və Volqa çayı deltasında yayılmışdır, bəzən Ural çayında da rast gəlinir. Uzunluğu 14-28 sm, kütləsi isə 35-220 qramdır. Qidasını plankton heyvanlar, əsaəsn kürəkayaqlı xərçənglər təşkil edir.Cənubi Xəzərdə qışlayır, yazda çoxalmaq üçün kütləvi halda şimala miqrasiya edir.Balıqşünas alimlər müəyyən ediblər ki, Xəzər şişqarınının areal daxilində 4 müstəqil ekoloji populyasiyası mövcuddur. Şimali Xəzər şişqarını, Orta Xəzər şişqarını, Astrabad və Ənzəli şişqarını.

Çoxalması

Xəzər şişqarını cinsi yetişkənliyə 2-3 yaşlarında çatır. Kürüvermələri balığın uzunluğundan asılı olaraq 57,8-159,4 min ədəd olur. Xəzər şişqarının çoxalma məkanı Şimali Xəzərdə Volqanın mənsəbinin qərb hissəsində yerləşən adalar ətrafındadır. Xəzər şişqarını 16-20l’C temperaturda kürü tökür. 20° temperaturda sürfələrin çıxmasını 42-52 saatdan sonra baş verir. Kiçik balıqlar avqust-sentyabr aylarında kütləvi şəkildə Orta və Cənubi Xəzərdə toplanır. Sürfələr Xəzərin qərb sahilləri boyu miqrasiya edir.

Təsərrüfat əhəmiyyəti

Xəzər şişqarınının mövcud ehtiyatı ildə onun 10 min tonadək balıq ovlanmasına imkan verir. Xəzər şişqarını ehtiyatının çox olmasına baxmayaraq, selektiv torlar olmadığından bu ehtiyatdan tam istifadə etmək mümkün deyil. Xəzər şişqarını Şimali Azərbaycan və Dağıstan sahillərində ovlanarkən çoxlu miqdarda nərə cinsli balıqların körpələri də tora düşür. Odur ki, Xəzər şişqarınının ovu məhduddur.Hazırda onun ovu 0,6-1,0 min ton təşkil edir. ^[2]

İstinadlar

↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
↑ Əsgerov F.S., Zaytsev Y.Y., Qasımov R.Y., Quliyev Z. «Biomüxtəliflik: Xəzərin əsrarəngiz balıqları» “Bəşər-XXI” nəşriyyatı, Bakı, 2003, səh45.

Ədəbiyyat

Azərbaycanın heyvanlar aləmi. Onurğalılar, III cild. Bakı: Elm, 2004, s. 72.
Əbdürrəhmanov Y.Ə. Azərbaycan faunası (Balıqlar), VII, cild, Bakı, Elm, 1966, 224 s..

Xarici keçidlər

http://www.caspian.aznet.org/mainframeazeri.html

Həmçinin bax

[_0ebf47593bd3ca67-1] Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.

[2] Əsgerov F.S., Zaytsev Y.Y., Qasımov R.Y., Quliyev Z. «Biomüxtəliflik: Xəzərin əsrarəngiz balıqları» “Bəşər-XXI” nəşriyyatı, Bakı, 2003, səh45.

[1]

[2]