Yandex
Yandex (Rusca: Яндекс - yandeks) — eyni adlı axtarış sistemi də daxil olmaqla müxtəlif internet xidmətlər təqdim edən Rusiya İT şirkəti. Yandex[5] digər Post-Sovet ölkələrində də geniş istifadə olunur. "Yandex"in geniş istifadəçi auditoriyasına malik olması ilə bərabər, qalmaqallarda adının sadalanması da onun məşhurlaşmasına az səbəb olmayıb. Belə ki, Qırğızıstan hökumətinin Yandex-dən Qırğızıstan istifadəçilərinin elektron məktublaşma bazasını almaq istəməsi və bu elektron poçt xidmətinin həmin məlumatı verməsi həmin yazışmaların sahiblərinin təzyiqlərlə nəticələnməsinə səbəb olmuşdu.[6]
| Yandex | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Tipi | ictimai |
| Sənaye | İnternet |
| Məhsulu | yandex məhsullari |
| Təsis tarixi | 23 sentyabr 1997 |
| Baş qərargahın yeri |
 Rusiya, Moskva[1] |
| İqtisadi göstəriciləri | |
| Birjada listinqi | NASDAQ: YNDX |
| Ümumi kapital |
|
| Ümumi aktivlər |
|
| Ümumi gəliri |
|
| Xalis mənfəəti |
|
| Əməliyyat mənfəəti |
|
| Struktur | |
| İşçi sayı | 6000 (2014)[2] |
| Tərəfdaşlar | Yandex.Taksi |
| Rəhbərlik | |
| Təsisçilər |
Arkadi Voloj İlya Seqaloviç |
| yandex.ru | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
redaktə1989-cu ildə sahibkar və proqramçı Arkadi Voloj fərdi kompüterlər satan və iş yerlərinin avtomatlaşdırılması ilə məşğul olan CompTek firmasını təsis etmişdir.[7] Voloz həmçinin məlumatların emal alqoritmləri ilə maraqlandı və dilin morfologiyasını nəzərə alaraq, böyük miqdarda mətndə informasiya axtarışını həyata keçirə biləcək bir proqram yazmaq imkanı ilə maraqlandı. Kompüter dilçiliyi üzrə mütəxəssis Arkadi Borkovski ilə birlikdə 1989-cu ildə "Arkadi"şirkətini təsis etmişdir. 1990-cı ildən sonra "Arkadi" əməkdaşları müxtəlif ETİ və Patent təşkilatlarında tələb olunan "ixtiraların beynəlxalq təsnifatı" və "mal və xidmətlərin Təsnifatçısı" informasiya-axtarış sistemlərini yazıblar. 1993-cü ildə" Arkadiya " CompTek-ə qatıldı, burada Volojanın məktəb dostu proqramçı İlya Seqaloviç işləyirdi. Həmin il kompüterin bərk diskində axtarış proqramı yaradılmışdır. Proqramı Texnologiya üzrə direktoru İlya Seqaloviçin və şirkətin baş direktoru Arkadi Voloj tərəfindən icad edilən "Yandex" adlandırdılar. Seqaloviç texnologiyanın mahiyyətini təsvir edən sözlərdən fərqli törəmələri yazdı. Nəticədə, "yandex" seçimi ortaya çıxdı — Yet ANother Indexer ("başqa bir indeksator").[8] "Yandex.ru" axtarış sistemi rəsmən 23 sentyabr 1997-ci il tarixində İlya Seqaloviç tərəfindən Softool sərgisində təqdim edilib.[9] İlk vaxtlar CompTek International şirkəti çərçivəsində inkişaf edirdi. İnformasiya ötürülməsi Problemləri İnstitutu ilə əməkdaşlıq edən CompTek, rus dilinin morfologiyasını nəzərə alan bir axtarış lüğəti yaratdı.[10][11] 1999-cu ilin ortalarında "Yandex" Rusiyanın ən populyar internet saytlarının yeddincisi idi, CompTek-in şöbəsi kimi "Yandeks"in həmin ilki mədaxili 72 min dollar təşkil edib. Müstəqil olaraq "Yandex" 2000-ci ildən fəaliyyətə başlayıb.[9]
"Yandeks" şirkətinin əsas ofisi Moskvada yerləşir. Şirkətin Sankt-Peterburq, Yekaterinburq, Novosibirsk, Nijni Novqorod, Odessa, Simferopol, Kiyev, Kazan, Rostov na don, Minsk və İstanbul, Sürix və Lüsern şəhərlərində ofisləri fəaliyyət göstərir. Şirkət 2008-ci ilin iyun ayında ABŞ-nin Kaliforniya ştatında "Yandex Labs"ın açılışını elan edib.[9]
Axtarış mexanizmi hazırlaması şirkətin əsas və prioritet istiqamətidir, amma "Yandex" bir neçə il ərzində multiportal olmağı bacarıb. Belə ki, "Yandex" 50-dən çox xidmət göstərir. Bunlardan ən məşhurları sırasında "Yandex. Şəkillər", "Yandex. Poçt", "Yandex. Xəritələr", "Yandex. Hava", "Yandex. Xəbərlər" və başqaları yer alır.[9]
2011-ci ilin may ayında "Yandeks" ilkin səhmlərini (İPO) NASDAQ birjasında yerləşdirərək 1 milyard 300 milyon dollar qazanıb. Bu, 2004-cü ildə Google səhmlərinin birjaya çıxarılmasından savayı internet şirkətinin əldə etdiyi ən uğurlu nəticə hesab olunur. Hazırda "Yandex" aldığı sorğuların sayına görə dünyanın sayca 4-cü axtarış sistemi sayılır.[9]
Alexa.com reytinqinə əsasən, 2013-cü ildə məşhurluğuna görə yandex.ru saytı dünyada 18-ci və Rusiyada 1-ci yeri tutub.[9] 10 oktyabr 2017-ci il tarixində Yandex "Alice" səs assistentini təqdim etdi.[12]
Xidmətləri
redaktə"Yandex" – artıq yalnız axtarış sistemi deyil, həm də brauzerdir. Belə ki, 2012-ci ildə şirkətin brauzerinin birinci versiyası təqdim edilib.[9] 2013-cü ilin əvvəlində "Yandex" 4,84 milyard axtarış sorğusu ilə planetin dördüncü axtarış motorudur. Bu göstəriciyə görə yalnız Google, Baidu və Yahoo!-dan geridə qalır. Runet bazarında payı 60,5% təşkil edir.[13]
Brauzer Rusiya şirkətinin internet xidmətləri – (axtarış, xəritə, poçt, tərcüməçi və s.) ilə sıx şəkildə əlaqələndirilib. Digər müasir brauzerlərin əksəriyyətində olduğu kimi, "Yandex"in brauzerində də ünvan sətrinə həm saytların ünvanlarını, həm də axtarış sorğularını daxil etmək mümkündür.[9]
Brauzerə "Yandex" və "Kasperski Laboratoriyası"nın antivirus həlləri inteqrasiya edilib və o, ziyanverici saytlardan müdafiədə yardımçı olur.[9]
"Yandex"in brauzeri "WebKit" mühərrikinə əsaslanan açıq mənbə kodlu "Chromium" platformasından istifadə edir. Brauzer "Adobe Flash" texnologiyasını dəstəkləyir və ona, həmçinin "pdf" fayllara baxış utiliti inteqrasiya edilib.[9]
Portalın əsas xidmətlərindən biri "Yandex. Tərcümə" sözlərin, söz birləşmələrinin, bütöv mətnlərin, həmçinin veb-səhifələrin avtomatik tərcümə servisidir. Servis, "Yandex"də yaradılan maşın tərcüməsi texnologiyasını istifadə edir. Servis iki rejimdə işləyir: mətnin tərcüməsi və veb-səhifənin tərcüməsi.[9]
Qeyd edək ki, "Yandex" şirkəti tərcümə servisinə Azərbaycan dilini də əlavə edib.[9]
Hazırda "Yandex. Tərcümə" servisi 36 dildə tərcümə emal edə bilir və onlardan istənilən dilə və istənilən dildən bu dillərə tərcümə edə bilir.[9]
Həmçinin bax
redaktəİstinadlar
redaktə- ↑ "Contact informationVjgueheie". 2015-04-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-12.
- ↑ "Команда Яндекса". 2014-11-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-12.
- ↑ 1 2 3 4 Yandex Announces Fourth Quarter and Full-Year 2023 Financial Results (ing.). Yandex, 2024. P. 17.
- ↑ Yandex Announces Fourth Quarter and Full-Year 2023 Financial Results (ing.). 2024. P. 17.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2022-09-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-07-13.
- ↑ "Rəşad Mehbaliyev, "Azadlıqda İnternet 2010"". 2013-05-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-07-13.
- ↑ "Миллиарды «Яндекса». В процессе поиска". www.forbes.ru. 2012-12-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-07-14.
- ↑ "Слово «Яндекс»". Компания Яндекс. 2018-07-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-07-11.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Cahangir Atakişiyev. "Rabitə dünyası" qəzeti. № 3 (797), 24 yanvar 2014, səh.27. (az.)
- ↑ О Яндексе. Предыстория. Arxivləşdirilib 2011-07-17 at the Wayback Machine Официальный сайт.
- ↑ Команда с "ненулевой суммой" Arxivləşdirilib 2013-09-26 at the Wayback Machine "Эксперт" № 25 (519) / 03 июл 2006
- ↑ "«Яндекс» и Elari выпустили первую беспроводную колонку с «Алисой»".
- ↑ «Ведомости». "«Яндекс» обогнал Microsoft по числу поисковых запросов". 2013-02-07. 2014-11-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-07-14.
Xarici keçidlər
redaktə
- yandex.com
ya.ru — Rəsmi saytı