Yekaterina Yejova
Yekaterina İvanovna Yejova (rus. Екатерина Ива́новна Ежо́ва; 1787 – 1837, Sankt-Peterburq[1]) — Sankt-Peterburq İmperator Truppasının artisti, dramatik aktrisa. Dramaturq knyaz A.A.Şaxovskinin faktiki həyat yoldaşı.[2]
| Yekaterina Yejova | |
|---|---|
| rus. Екатерина Ива́новна Ежо́ва | |
| Doğum tarixi | 1787 |
| Vəfat tarixi | 1837 |
| Vəfat yeri | |
| Milliyyəti | rus |
| Vətəndaşlığı | |
| Fəaliyyəti | sahibə[d], aktrisa |
| Amplua | dramatik aktrisa |
| Teatr | Rusiya imperiyası İmperator teatrları |
Həyatı redaktə
Yekaterina Yejova 1787-ci ildə Sankt-Peterburqda anadan olub. Onun doğma kiçik bacısı Yelena Yejova da onun kimi eynilə Sankt-Peterburq truppasının dramatik aktrisası idi. Həmçinin onunla bərabər eyni səhnədə başqa bir bacısı Mariya (Marya) Yejova da çıxış edib.[3]
Yekaterina Ejova Sankt-Peterburq Teatr Məktəbində kurs bitirib. Bir müddət sonra Sankt-Peterburq İmperator Truppasına dəvət edilib. Lakin o dərhal ora işə qəbul edilməyib. 1803-cü ildə A.Kotzebuenin "Heliopter" komediyasında Lisette rolunda debüt edib. Yekaterina Yejova yalnız 4 iyul 1805-ci ildə 700 rubl və kirayə mənzil üçün 200 rubl maaşla İmperator Teatrlarına xidmətə qəbul olunub.[4].
İmperator teatrlarının repertuar komissiyasının üzvü, knyaz dramaturq A.A.Şaxovski dərs dediyi teatr məktəbində tələbə ikən onu bəyənib. Məhz Şaxovski Yekaterinanı karyerasında mühüm rol oynayıb. Onlar qeyri-rəsmi nikahla ər-arvad olublar.[5] A.A.Şaxovski cəmiyyətdə açıq şəkildə vurğulayırdı ki, onların arasındakı münasibət gizli eşq macərası deyil, əsl nikahdır. Belə ki, onlar uzun illər bir yerdə yaşamaış və aktrisa ömrünün sonuna kimi onun faktiki həyat yoldaşı olaraq qalıb. Qeyd edək ki, o dövrdə kilsə kəbini olmayan vətəndaş nikahları qanuni olaraq tanınmırdı və qadınlara münasibətdə qeyri-müəyyənliyə səbəb olurdu. Şaxovski dəfələrlə Yejovanı qanuni arvadı olmağa dəvət edəndə o, həmişə ona belə cavab verirdi: “Mən məzəli knyaginya olmaqdansa, sevimli Yejova olmağı üstün tuturam”.[4] Lakin o dövrdə vətəndaş nigahı qanuni olaraq tanınmadığından, onların birgə uşaqları analarının soyadını daşıyırdılar.[6] Şaxovski həyat yoldaşından təxminən 10 il çox ömür sürüb.
Knyaz A.A.Şaxovski dövrün maarifçilərindən biri idi. O, 1810-cu ildən Rusiya Akademiyasının üzvü, həqiqi dövlət müşaviri olub. İmperator teatrlarının repertuar komissiyasının üzvü vəzifəsini tutan o, eyni zamanda rejissor, müəllim, teatrşünas, dramaturq kimi fəaliyyət göstərib. A.A.Şaxovski imperiya teatrları səhnələrində oynanan 110-dan çox pyesin müəllifidir. Təbii ki, onun pyeslərində əsas qadın rollarını ilk növbədə həyat yoldaşının ifa etməsi nəzərdə tutulurdu. Onların arasında “Maraqlı və ya təxmin göstərilmədi”, “Falstaff”, “Atlılar”, “Ksantusda məsəllər və ya Ezop” və s. göstərmək olar. Yekaterina Yejova həmişə ərinin yeni tamaşalarında əsas rol ifaçısı olurdu, lakin bir dəfə o, Vilyam Şekspirin “Qasırğa” tamaşasında baş rolu ifa etdi. Bununla Şekspirin bu pyesi Rusiyada ilk dəfə 28 sentyabr 1821-ci ildə, Aleksandrinski Teatrında səhnələşdirildi. Lakin bunu da qeyd edək ki, burada da Şaxovski tamaşanın həmmüəllifi idi. Belə ki, A.A.Şaxovski pyesin mətninin uyğunlaşdırılması üzərində çalışmışdı.
Vaxt keçdikcə Yekaterina İvanovnanın repertuarı dəyişməyə başladı. O, komik yaşlı qadın rollarını ifa etməyə başladı.
Şaxovskinin ədəbi rəqibləri, məsələn, "Arzamas" əbəbi dərnəyi üzvləri onun həyat yoldaşını çox kiçik aktrisa adlandırırdı. Onlar ərinin pyeslərində oynayarkən Yekaterinanın ifasını dəfələrlə lağa qoyurdular.[7] Belə ki, məşhur ədəbiyyatşünas Y.M.Lotman “A. Puşkinin “Yevgeni Onegin” romanına şərh" yazısında qeyd edirdi ki, “Yevgeni Onegin”in birinci fəslinin orijinal variantında “Moina çağır onu...” əvəzinə “Yejovanı çağırın ki, onu ancaq eşitsinlər” kimi olub.[8] Həmçinin Yekaterina Yejovanı sevməyənlər onun bacılarının Sankt-Peterburq İmperator Truppasının aktrisaları - Yelena İvanovna və Mariya İvanovnanın onun vasitəçiliyi ilə orada çalışdığını bildirirdilər.[9]
Yalnız 1832-ci ildən başlayaraq, Aleksandrinski Teatrının açılışı ilə Yekaterina Yejova Peterburq inperator truppasının dramatikaktyorları ilə birlikdə onun səhnəsində işləməyə başladı. O dövrdə Peterburqda vahid daimi teatr yox idi və Peterburq imperator truppası müxtəlif teatr binalarında müxtəlif səhnələrdə oynayırdı.
Şahovski və Yejova dövrün dəbinə uyğun olaraq evlərində salon təşkil etmişdilər. Burada dövrün görkəmli, yaradıcı insanlarıyla görüşlər keçirilir, ev tamaşaları səhnələşdirilir, yeni pyes və romanların müəllif qiraətləri olurdu.
Yejova-Şaxovski salonunu Aleksandr Qriboyedov, Aleksandr Puşkin, Mixail Zaqoskin, Nikolay Qnediç, Aleksandr Bestujev-Marlinski, İvan Krılov və bir çox başqa məşhur yazıçılar və teatr xadimləri ziyarət edirdilər.
Yekaterina Yejova 1836-cı il dekabrın 10-da Sankt-Peterburqda vəfat edib.[10][5]
İstinadlar redaktə
- ↑ Дело о службе актрисы Екатерины Ежовой // РГИА. Фонд 497. Оп.1. Д. 1457.
- ↑ Русский драматический театр: Энциклопедия / Под общ. ред. М. И. Андреева, Н. Э. Звенигородской, А. В. Мартыновой и др. — М.: Большая Российская энциклопедия, 2001. — 568 с.: ил. ISBN 978-5-85270-167-1
- ↑ // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
- ↑ 1 2 Екатерина Ивановна Ежова Arxivləşdirilib 2011-08-10 at the Wayback Machine в энциклопедии «Кругосвет»
- ↑ 1 2 Русский драматический театр: Энциклопедия / Под общ. ред. М. И. Андреева, Н. Э. Звенигородской, А. В. Мартыновой и др. — М.: Большая Российская энциклопедия, 2001. — 568 с.: ил. ISBN 5-85270-167-X
- ↑ "Всероссийское генеалогическое древо". 2010-07-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-16.
- ↑ "Роман А. С. Пушкина «Евгений Онегин». Комментарий". 2007-11-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-06-11.
- ↑ "ФЭБ: Пушкин. Евгений Онегин: Другие редакции и варианты. — 1937 (текст)". 2010-10-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-06-11.
- ↑ Гусева Елена Ивановна (Ежова) // Биографический словарь. 2000.
- ↑ "Энциклопедия «Кругосвет»". 2011-08-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-06-11.
Xarici keçidlər redaktə
- Ежова Екатерина Ивановна // Биографический словарь. 2000.
- Энциклопедия «Кругосвет»
- // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.