Zivər Məmmədova

Zivər Nəcəfqulu qızı Məmmədova (14 iyun 1902, Bakı – 22 aprel 1980, Bakı) — ilk azərbaycanlı heykəltəraş qadın. Görkəmli Azərbaycan heykəltəraşı Tokay Məmmədovun anasıdır.

Zivər Məmmədova
Zivər Nəcəfqulu qızı Məmmədova
Doğum tarixi	14 iyun 1902
Doğum yeri	Bakı, Bakı qəzası, Bakı quberniyası, Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi	22 aprel 1980 (77 yaşında)
Vəfat yeri	Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ
Vətəndaşlığı	Rusiya imperiyası→ AXC→ SSRİ
Həyat yoldaşı	Həbib Məmmədov
Uşağı	Tokay Məmmədov
Milliyyəti	azərbaycanlı
Fəaliyyəti	heykəltəraş
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Şərqin ilk heykəltəraş qadını Zivər xanım Məmmədova 14 iyun 1902-ci ildə Bakı şəhərində sahibkar Nəcəfqulu Tağıyevin ailəsində anadan olmuşdur. O, ilk orta təhsilinə yeddi yaşında “Müqəddəs Nina” qızlar gimnaziyasında başlamışdır. Məktəbi bitirdikdən sonra təhsilini davam etdirmək 1ərarına gələn Zivər xanım heykəltəraşlıq fakültəsində rəssamlıq kursuna daxil olur. Kursu bitirən Zivər Məmmədova eyni vaxtda iki ali məktəbə - Azərbaycan Ali Rəssamlıq Məktəbinə və Dövlət Türk Musiqi Məktəbbinə daxil olmaq qərarına gəlir. O, həm skripkada ifa edir, həm də təsviri incəsənətlə məşğiı olurdu. Zivər xanım 1920-ci ildə Bakı Ali Rəssamlıq Məktəbinə daxil olmuş, 1924-cü ildə bitirmişdir.

Fəaliyyəti

Məktəbi bitirdiksən sonra o, bir müddət S.D. Erziya və P.V. Sabsayın emalatxanasında çalışmışdır. Zivər xanım portret ustası kimi tanınmış və zəngin bir qalereya yaratmışdır. O, hələ tələbəlik illərində Hüseynqulu Sarabskinin büstünü yaratmışdır. Sonralar isə Məhsəti Gəncəvinin, Nizaminin əsərlərinə illüstrasiyalar işləmişdir.

Zivər Məmmədova sevimli müəllimi Əzim Əzimzadənin də obrazınada müraciət etmişdir. Həmin abidə hal-hazırda Fəxri xiyabanda Əzim Əzimzadənin məzarı üzərindədir. Zivər Məmmədova milli heykəltaraşlıq sənətimizin ilk yaradıcılarından sayılır. O, Azərbaycan mədəniyyətinin, ədəbiyyatının, musiqisinin inkişafında mühüm xidmətləri olan insanların bədii obrazları, daşlaşmış surətlərini yaratmağa böyük əmək sərf etmişdir.

Zivər xanım Azərbaycan mədəniyyəti tarixində nəinki ilk qadın heykəltəraş, həmçinin peşəkar qadın skripka ifaçısı kimi də tanınmışdır. O, görkəmli pedaqoq Üzeyir Hacıbəyovun mühazirələrinin dinləyicisi olmuş, bəstəkarın 1922-ci ildə yaratdığı və rəhbərlik etdiyi Dövlət Simfonik Orkestrində skripka çalmış, 1923-cü ildə “Arşin mal alan” operettasının ilk tamaşasında əsas ifaçılardan olmuşdur.

Yaradıcılığı

Görkəmli şəxslərin fərdi obrazlarını ardıcıl surətdə tədqiq edən Z.Məmmədova 1930-1940-cı illərdə “Ə.Əzimzadə” (büst, gips), “H.Sarabski” (büst-gips), “M.Əzizbəyov”, “B.Bağırova”, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı “İ.Süleymanov”un və başqa tanınmışların büst-portretlərini yaratmışdır. 1950-ci ildə dahi bəstəkar Ü.Hacıbəylinin gipsdən heykəlini hazırlamışdır. Onu da qeyd edək ki, bu abidə Ü.Hacıbəylinin naturadan çəkilmiş yeganə portreti kimi tarixə düşmüşdür. Zivər xanımın həmçinin “Kolxozçu qadın” (gips, 1940), “Qız gəlincik ilə” (dekorativ fiquru, çini, şirəüstü naxış, 1950), “Rəqqasə” (dekorativ fiqur, çini, şirəüstü naxış, qızılla zərləmə, 1954) və s. əsərləri də böyük uğur qazanmışdır. Görkəmli heykəltəraşın forma və materialı gözəl bilməsi ona monumental və dəzgah heykəltəraşlığında da özünü sınamağa imkan verirdi. Yaradıcılığında xırda plastikadan - saxsıdan hazırladığı Ü.Hacıbəyovun “Koroğlu” operasındakı rəqqasələri təsvir edən dekorativ nəfis fiqurlar yüngül “musiqili” tərzdə yerinə yetirilmiş və heykəltəraşlıqdan daha çox plastikliyinə görə keramik fiqurlara oxşayır. Məhs bu kiçik formalı heykəltəraşlıq elementləri sənətkəra öz texnikasını təkmilləşdirməyə, yeni iş üsulları öyrənməyə imkan verirdi

Vəfatı

Zivər Məmmədova 22 aprel 1980-ci ildə Bakıda vəfat etmişdir.

Ailəsi

Sənətkar 1924-cü ildə Həbib Məmmədovla ailə həyatı qurub. Gülbəniz və Tokay adlı övladları olub.