Zok dili

Zok dili və ya Aqulis–Mehri — Hind-Avropa ailəsinə aid dil və ya dialekt. Bu, bəzən Hind-Avropa ailəsinin müstəqil qolu olan erməni dilinin dialekti hesab edilir, lakin iki dil arasında o qədər fərqlilik var ki, zok dili ayrı bir dil kimi təsnif edilmişdir. Onun danışanları onu "zokeren" də adlandırırlar. Zok digər erməni dialektlərindən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənir və onun mənşəyi haqqında miflərə səbəb olmuşdur. Ümumi inanclardan biri budur ki, zoklar yarı erməni, yarı yəhudi tacirlərdən formalaşmış bir icmadır, öz bizneslərini kənar şəxslərdən gizlətmək üçün gizli dil yaratmışdılar. Buna baxmayaraq, reallıqda zoklar Azərbaycandan, Naxçıvandan olan yerli erməni icmasıdır.

Tarixi

Zok dili indiki Azərbaycanın tərkibində olan Naxçıvanda danışılırdı. Naxçıvanın sonuncu erməniləri 1988-ci ildə Qarabağ münaqişəsinin bir hissəsi olaraq oranı tərk etmək məcburiyyətində qalmışdılar. Açaryanın məlumatına görə, 1935-ci ildə zok dilində danışan təqribən 10 min nəfər var idi. İndiki təxminlərə görə, zok dilində danışanların sayı 1,000 nəfərdən dən azdır. Ermənistan Milli Arxivinin məlumatına görə, 1988-ci ildə zok dilinin Paraka dialektində 50 nəfərdən az insan danışırdı. Zok dilinin sait sistemi onu digər erməni dialektlərindən fərqləndirən ən fərqləndirici xüsusiyyətdir.