Çeçenistan əhalisi
Çeçenistan əhalisi — Çeçenistan Respublikası əhalisinin demoqrafik xüsusiyyətləri. Rusiya Federal Dövlət Statistika Xidmətinin məlumatına görə, 2021-ci ildə respublikanın əhalisi 1.497.992 nəfərdir.[1] Əhalinin sıxlığı 92,63 nəfər/km2 -dir (2021). Şəhər əhalisi: 36,41% (2020).[2]
Ən böyük şəhərləri: Qroznı, Qudermes, Malqobek, Nazran, Arqun.[3]
Cinsi tərkib
redaktə- Kişi və qadın nisbəti (Rusiya Federal Dövlət Statistika Xidmətinin məlumatı)[4]
| İl | 1000 kişiyə düşən qadınların sayı |
|---|---|
| 2005 | 1053 |
| 2010 | 1038 |
| 2011 | 1036 |
| 2012 | 1035 |
| 2013 | 1035 |
| 2014 | 1034 |
| 2015 | 1031 |
| 2016 | 1031 |
| 2017 | 1030 |
Etnik tərkib
redaktəÇeçenistan Respublikasında yeganə üstünlük təşkil edən etnik qrup çeçenlərdir (1.031.647 nəfər; 2002-ci ildə bütün əhalinin 93,5%-i). Onlar respublikanın bütün bölgələrində mütləq əksəriyyəti təşkil edirlər.[5]
Respublikada ikinci ən böyük etnik qrup ruslardır (24.382 nəfər; bütün əhalinin 1,92%-i).[6] Onlar əsasən Qroznı şəhərində (5,295 nəfər; bütün əhalinin 2,5%-i), həmçinin Naurski (6,538 nəfər; bütün əhalinin 12,8%-i) və Şelkov (3,992 nəfər; bütün əhalinin 7,9%-i) rayonlarında məskunlaşmışdır. SSRİ-nin 1989-cu il Ümumittifaq Əhali Siyahıyaalınmasına əsasən, o vaxtkı Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasında yaşayan rusların sayı 269.130 nəfər idi, respublika əhalisinin 24,8%-ni təşkil edirdilər.[5] Demək olar ki, respublikanın bütün rus əhalisi 1990-cı illərdə Birinci Çeçenistan müharibəsi nəticəsində qovulmuşdur.[7]
Qumuqlar Çeçenistanda üçüncü ən böyük etnik qrupdur. Ölkədə yaşayan 8,883 qumuq var və onlar bütün əhalinin 0,8% ni təşkil edir. Tarixən qumuqlar Qudermes (3.564 nəfər; bütün əhalinin 5,0%-i), Qroznı (2.745 nəfər; bütün əhalinin 2,2%-i) və Şelkov (1.702 nəfər; bütün əhalinin 3,4%-i) bölgələrində məskunlaşmışdır.[5]
Avarlar (4.133 nəfər; bütün əhalinin 0,4%-i) Şaroy (1.436 nəfər) və Şelkov (1.538 nəfər; bütün əhalinin 3,1%-i) rayonlarında yaşayır.[5]
Noqaylar (3,572 nəfər; bütün əhalinin 0,3%-i) əsasən Şelkov rayonunda yaşayır (3.504 nəfər; bütün əhalinin 7,0%-i).[5]
Etnik çərçivədə çeçenlərə yaxın olan inquşlar (2.914 nəfər; bütün əhalinin 0,3%-i) Qroznıda kiçik bir icmanı təşkil edir (2.129 nəfər; bütün əhalinin 1,0%-i).[5]
Qalan etnik qrupların dəqiq məskunlaşma arealı yoxdur və respublika əhalinin 1%-dən azını təşkil edir.
Əhalinin siyahıya alınmalarına görə Çeçenistan əhalisinin etnik tərkibinin dinamikası:[8][9][6]
| Milliyət | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002 | 2010 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| nəf. | % | nəf. | % | nəf. | % | nəf. | % | nəf. | % | nəf. | % | |
| Çeçenlər | 238 331 | 39,7 | 499 962 | 54,7 | 602 223 | 60,1 | 715 306 | 66,0 | 1 031 647 | 93,47 | 1 206 551 | 95,08 |
| Ruslar | 296 794 | 49,4 | 329 701 | 36,1 | 309 079 | 30,8 | 269 130 | 24,8 | 40 664 | 3,68 | 24 382 | 1,92 |
| Qumuqlar | 6865 | 0,8 | 7808 | 0,8 | 9591 | 0,9 | 8883 | 0,80 | 12 221 | 0,96 | ||
| Avarlar | 4196 | 0,5 | 4793 | 0,5 | 6035 | 0,6 | 4133 | 0,37 | 4864 | 0,38 | ||
| Noqaylar | 5503 | 0,6 | 6079 | 0,6 | 6885 | 0,6 | 3572 | 0,32 | 3444 | 0,27 | ||
| Tabasaranlılar | 128 | 0,01 | 1656 | 0,13 | ||||||||
| Türklər | 1662 | 0,15 | 1484 | 0,12 | ||||||||
| Tatarlar | 2134 | 0,19 | 1466 | 0,12 | ||||||||
| İnquşlar | 3639 | 0,6 | 14 543 | 1,6 | 20 855 | 2,1 | 25 136 | 2,3 | 2914 | 0,26 | 1296 | 0,10 |
| Ləzgilər | 196 | 0,02 | 1261 | 0,10 | ||||||||
| Qazaxlar | 470 | 0,04 | 926 | 0,07 | ||||||||
| Dargilər | 696 | 0,06 | 701 | 0,06 | ||||||||
| Azərbaycanlılar | 226 | 0,02 | 696 | 0,05 | ||||||||
| Osetinlər | 230 | 0,02 | 585 | 0,05 | ||||||||
| Kabardalılar | 133 | 0,01 | 534 | 0,04 | ||||||||
| Ermənilər | 12 136 | 2,0 | 13 948 | 1,5 | 14 438 | 1,4 | 14 666 | 1,4 | 424 | 0,04 | 514 | 0,04 |
| Ukraynalılar | 11 947 | 2,0 | 11 608 | 1,3 | 11 334 | 1,1 | 11 884 | 1,1 | 829 | 0,1 | 415 | 0,04 |
| Kistlər | 136 | 0,01 | ||||||||||
| digərləri | 28 057 | 3,1 | 25 621 | 2,6 | 25 800 | 2,4 | 4795 | 0,43 | 3757 | 0,30 | ||
| cavabsız | 779 | 0,07 | 2515 | 0,20 | ||||||||
| ümumi | 600 397 | 914 383 | 1 002 230 | 1 084 433 | 1 103 686 | 1 268 989 | ||||||
İstinadlar
redaktə- ↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января 2021 года и в среднем за 2020 год. Росстат. Дата обращения: 19 марта 2021.
- ↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января 2020 года и в среднем за 2019 год Arxivləşdirilib 2020-03-26 at the Wayback Machine. Росстат. Дата обращения: 13 марта 2020.
- ↑ Чечен-Ингуш Мухтар Совет Сосиалист Республикасы. Әһали. // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. X ҹилд: Фрост—Шүштәр. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1987. С. 334.
- ↑ Росстат. "Регионы России. Социально-экономические показатели" (rus). gks.ru. 2021-07-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-11.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 "Население Чечни по данным переписи 2002 года". 2019-10-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-11.
- ↑ 1 2 Всероссийская перепись населения 2010 года. Официальные итоги с расширенными перечнями по национальному составу населения и по регионам. Arxivləşdirilib 2021-12-09 at the Wayback Machine: см. Arxivləşdirilib 2012-10-18 at the Wayback Machine
- ↑ "Сергей Максудов — Сколько народу уехало из Чечни? | Демоскоп Weekly 07 сентября 2005". 2011-07-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-11.
- ↑ "Население Чечни". www.ethno-kavkaz.narod.ru. 2019-10-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-01-28.
- ↑ "Всероссийская перепись населения 2002 года". 2012-01-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-11.