Ürək astması
Ürək astması — bir neçə dəqiqədən bir neçə saata qədər davam edən boğulma tutmaları ilə özünü göstərən və miokard infarktı, kardioskleroz, ürək xəstəlikləri və ürək çatışmazlığı (sol ürək) ilə əlaqəli digər xəstəliklərlə baş verən simptom. Bu, ağciyərlərdə və ətrafında mayenin yığılmasına səbəb olur (ağciyər tıkanıklığı), ağciyərlərin qanı oksigenlə təmin etmək qabiliyyətini pozur.[1] Öskürək və hırıltı mümkündür. Rentgen müayinəsi ürəyin ölçüsünün və ağciyər toxumalarında mayenin artdığını göstərir.[2]
| Ürək astması | |
|---|---|
| XBT-10 | I |
| XBT-9 | |
| MeSH | D004418 |
Simptomları
redaktəÜrək astması bronxial astma ilə oxşar simptomlara malikdir, lakin iltihab mənşəli olmaması ilə fərqlənir.[3][4]
Ürək astmasının ən çox görülən əlamətləri ürək çatışmazlığı əlamətləri olan bir xəstədə hırıltı, öskürək və ya nəfəs darlığı (əsasən gecə və ya yatarkən) olur.[5][6][7]
Əlavə əlamətlərə stetoskopla eşidilə bilən köpüklü və ya sulu bəlğəm və ağciyərlərə su yığılması daxildir.[1] Ağır hallarda xəstə gecə bir neçə dəfə nəfəs darlığı, dəri rənginin dəyişməsi və qanlı bəlğəm epizodları ilə qarşılaşa bilər.[3]
Patofiziologiyası
redaktəÜrək astmasının əsas səbəbləri ürəyin, xüsusən də sol tərəfin qanı səmərəli və effektiv şəkildə vura bilməməsi nəticəsində ağciyər damarlarına mayenin mümkün geri axınından qaynaqlanır. Ürəkdə maye yığılması, qanın oksigenləşməsini təmin etmək üçün ağciyər venoz sistemindəki təzyiqə artan tələblər qoyan normaldan daha yüksək təzyiq sistemi yaradır.[8] Bu, ağciyər venoz hipertenziyası kimi tanınan və artan təzyiq gradientinin yayılmasına kömək etmək üçün ağciyər kapilyarlarının genişlənməsi və işə salınması ilə nəticələnir.[8]
Əvvəlcə bədən artıq suyun öhdəsindən gələ bilir. Daha sonra kapilyar damarlar artan təzyiqlə tıxanır və maye alveolyar kisəyə qayıdır, nəticədə ağciyər şişi əmələ gəlir və oksigenləşmə qabiliyyəti azalır. Bundan əlavə, kapilyar damarlara təzyiqin artması damar tonusunun artmasına, o cümlədən medial divarda hipertrofik dəyişikliklər kimi kapilyar damarların yenidən qurulmasına səbəb olur. Vaxt keçdikcə damarların yenidən qurulması damar divarının strukturunda hiperplastik dəyişikliklərə qədər irəliləyərək ağciyər damar müqavimətinin artmasına səbəb ola bilər.
Ürək astması və bronxial anatomiya anomaliyaları arasında əlaqənin qurulmasına davamlı maraq var.[3][8]
Tənəffüs yollarının müqavimətini artırmaq üçün bir neçə mexanizm və dörd alternativ izahata diqqət yetirir:
- Ağciyər şişi nəticəsində bronxokonstriksiya.[8]
- Ürəyin genişlənməsi və tənəffüs yollarını və bronxiolları sıxan ağciyər şişi (ürək çatışmazlığının bir komplikasiyası) səbəbindən intratorasik boşluğun dəyişilməsi.[3]
- İntraluminal şiş səbəbiylə bronxial obstruksiya.[3]
- Bronxial selikli qişanın şişi.
Diaqnostikası
redaktəÜrək astmasının diaqnozu davamlı ürək çatışmazlığını müayinə etməklə əldə edilir, o cümlədən:
- Mövcud simptomları xronoloji irəliləmə və ya pisləşmə üçün qiymətləndirmə.[7]
- Ürəkdə anormal səslərinin auskultasiyasına, ağciyərlərdə olan səs və boyun və ya ətraflarda artan maye tutulmasının varlığına yönəlmiş fiziki müayinə.[7]
- B tipli natriuretik peptid səviyyələrində xüsusi laboratoriya qiymətləndirilməsi.[8]
- Ürək ritmindəki pozuntuları qiymətləndirmək üçün elektrokardioqrafiya[1]
- Ağciyər tıkanıklığı və ya ürəyin genişlənməsini qiymətləndirmək üçün sinə rentgenoqrafiyası.[7]
- Ürəyin fəaliyyətini qiymətləndirmək üçün exokardioqrafiya. Exokardioqrafiya xəstələrdə ürək çatışmazlığının diaqnozu üçün üstünlük verilən seçimdir.[3]
Həmçinin bax
redaktəİstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 3 "Cardiac Asthma: Causes, Symptoms, and Treatments". Healthline (ingilis). 18 May 2021. 8 March 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 January 2023.
- ↑ "Нетипичные симптомы астмы" (rus). Eurolab. 2020-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-09-03.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 Litzinger MH, Aluyen JK, Cereceres R, Feik AN, Iltis KE, Perez CR, Horne KE, Litzinger M. "Cardiac Asthma: Not Your Typical Asthma". www.uspharmacist.com (ingilis). February 20, 2013. 2022-09-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-08.
- ↑ "What causes cardiac asthma?". Mayo Clinic (ingilis). 2022-08-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-12.
- ↑ Jorge, Stéphane; Becquemin, Marie-Hélène; Delerme, Samuel; Bennaceur, Mohamed; Isnard, Richard; Achkar, Rony; Riou, Bruno; Boddaert, Jacques; Ray, Patrick. "Cardiac asthma in elderly patients: incidence, clinical presentation and outcome". BMC Cardiovascular Disorders. 7 (1). 2007-05-14: 16. doi:10.1186/1471-2261-7-16. ISSN 1471-2261. PMC 1878501. PMID 17498318.
- ↑ Keet, Corinne A.; McCormack, Meredith. "Cardiac Asthma: An Old Term That May Have New Meaning?". The Journal of Allergy and Clinical Immunology: In Practice (ingilis). 4 (5). September 2016: 924–925. doi:10.1016/j.jaip.2016.04.023. 2018-06-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-12.
- ↑ 1 2 3 4 Wolf, P. S. "Cardiac asthma--its origin, recognition and management". Annals of Allergy. 37 (4). October 1976: 250–254. ISSN 0003-4738. PMID 824980. 2022-03-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-12.
- ↑ 1 2 3 4 5 Tanabe, Tsuyoshi; Rozycki, Henry J; Kanoh, Soichiro; Rubin, Bruce K. "Cardiac asthma: new insights into an old disease". Expert Review of Respiratory Medicine. 6 (6). December 2012: 705–714. doi:10.1586/ers.12.67.