Şalva Dadiani
Şalva Nikolayeviç Dadiani (9 (21) may 1874 və ya 1874, Zestafoni, Kutaisi quberniyası, Rusiya imperiyası[1] – 15 mart 1959[1], Tbilisi[1]) — gürcü aktyor, yazıçı və dramaturq, ictimai xadim, tərcüməçisi. Gürcüstan Xalq artisti (1923).
| Şalva Dadiani | |
|---|---|
| gürc. შალვა ნიკოლოზის ძე დადიანი | |
 | |
| Doğum tarixi | (9) |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | (84 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri |
|
| Milliyyəti | gürcü |
| Fəaliyyəti | aktyor, yazıçı, dramaturq, siyasətçi, ssenarist, dramaturq |
| Əsərlərinin dili | gürcü dili |
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları |
   |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
redaktə21 may 1874-cü ildə Zestafoni şəhərində anadan olub. Məşhur gürcü knyaz nəsli Dadiani sülaləsinin üzvü Georgi Lipartianinin oğlu Manuçarın nəslindəndir. Atası - məşhur gürcü şairi, nasir və tərcüməçi Knyaz N.T.Dadiani (1844-1896), anası - knyaginya Lidia Antonovna Sulukidzedir.[2]
Şalva Dadiani ədəbi və ictimai fəaliyyətə 1890-cı illərdə başlamışdır. Teatr fəaliyyətinin başlanğıcı da eyni vaxta təsadüf edir. Ş.Dadiani 1893-1923-cü illərdə aktyor və Gürcüstan teatrlarının rejissoru idi. Bu müddət ərzində o, teatrda aktyor kimi 200-dən çox rol ifa etmişdir. 1905-ci il inqilabının təsiri altında Sovet dövründə Gürcüstanın akademik teatrlarında səhnələşdirilən bir sıra inqilabi pyeslər yazmışdır. Gürcüstanda Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra (1921) Sovet Gürcü teatrının inşasında fəal iştirak etmişdir. Şalva Dadiani səyyar xalq teatrının qurucularından biri olmuşdur.
Məşhur tarixi romanı "Yuri Bogolyubski" (romanın baş qəhrəmanı olan Böyük Tamaranın dövründən bəhs edən və onun əri Rus knyazı Yuri Andreyeviç Bogolyubski haqqında) və bir çox hekayə, roman və publisistik məqalənin müəllifidir. Vilyam Şekspir, Fridrix Şiller, Corc Bayron, L.N.Andreyev, Anton Çexov və başqalarını gürcü dilinə tərcümə etmişdir. Onun pyesləri Gürcüstan teatrının repertuarında önəmli yer tutur.[2]
1934-cü ildən SSRİ Yazıçılar İttifaqının üzvü idi. 1950-ci ildən - Gürcüstan SSR Teatr Cəmiyyəti Rəyasət Heyətinin sədri, 1945-ci ildən BKP (b) üzvü və SSRİ Ali Sovetinin 1-2 çağırış deputatı olmuşdur.[3]
Şalva Dadiani 15 Mart 1959-cu ildə vəfat etmişdir. Tiflisdə Mtatsminda panteonunda dəfn olunub.
İlk evliliyi knyaginya Yelena (Elo) İosifovna Andronikaşvili ilə idi.
Tiflisdə küçə, Zuqdididə dram teatrı Şalva Dadianinin adını daşıyır.
Yaradıcılığı
redaktə
Seçilmiş əsərləri
redaktə- "Qığılcım" (şeirlər toplusu; 1892)
- "Gizli fəaliyyət" (pyes; 1905, red. 1910)
- "Onlar bayram etdikdə" (pyes; 1907, ed. 1912)
- "Gegeçoori" (pyes; 1915, red. 1923)
- "Dünənkilər" (pyes; 1916)
- Yuri Bogolyubski (tarixi roman; 1926)
- Qəlbə (pyes; 1928) - Gürcü Sovet ədəbiyyatında ilk satirik komediya
- Tetnuld (pyes; 1931)
- Qırılan Körpü (pyes; 1935)
- "Guria Ninoşvili" (pyes; 1932, rusca tərcüməsi - "Yeraltı gurultu", 1940)
- "Qığılcımdan" (oyun; 1937, rus tərcüməsi 1940)
- "Gvirgviliani Ailəsi" (tarixi roman; 1956)
Kinoda rolu
redaktə
- 1921 - Arsen Georgiaşvili
- 1922 - Sürgün
- 1922 - Etirafçı - etirafçı
- 1922 - Suram qalası - Qraf Sereteli
- 1925 - Tariel Mklavadzenin işi
- 1941 - Qara dağlarda
Rejissor
redaktə- 1924 - Xəbərgətirənlər
Senari müəllifi
redaktə- 1921 - Arsen Georgiaşvili
- 1922 - Sürgün
- 1922 - Günahkar
- 1924 - Xəbərgətirənlər
- 1925 - Tariel Mklavadzenin işi
- 1934 - Qaranlıq Vadisi
- 1955 - Niko və Nikora
Mükafatları
redaktəİstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 3 4 5 Дадиани Шалва Николаевич // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 1 2 Дадиани Шалва Николаевич, БИОГРАФИЧЕСКИЙ УКАЗАТЕЛЬ
- ↑ Rayfield, Donald (2000), The Literature of Georgia: A History: 1st edition, p. 225. Routledge, ISBN 0-7007-1163-5.
Xarici keçidlər
redaktə
- Şalva Dadiani — IMDb səhifəsi
- Shalva Dadiani Arxivləşdirilib 2019-01-19 at the Wayback Machine on Georgian National Filmography
- Shalva Dadiani (1874-1959). Anthology of Georgian classical literature. Georgian eBooks. The National Parliamentary Library of Georgia.