Əməvilər xilafəti

Əməvi xilafəti və ya Dəməşq xilafəti ( 661-750; Böyük Britaniya : / ʊ ˈ m aɪ j æ d , uː ˈ - / , ABŞ : / uː ˈ m aɪ ( j ) ə d , - aɪ æ d / ;  Ərəbcə : ٱلْخِلَافَة ٱلْأُمَوِيَّة , romanlaşdırılmış :  əl-Xilafət əl-ʾUmawīyah )  dörd böyük xilafətdən ikincisi idi. Məhəmməd peyğəmbərin vəfatından sonra I Muaviyə tərəfindən quruldu . Xilafət Əməvilər sülaləsi tərəfindən idarə olunurdu ( ərəb : ٱلْأُمَوِيُّون , əl-ʾUmawīyūn , və ya بَنُو أُمَيَّة , Banū Umayyah , "övladları ). Ailə Birinci Fitnə başa çatdıqdan sonra altıncı xəlifə olmuş Böyük Suriyanın uzun müddət valisi olmuş Müaviyə ibn Əbi Süfyanla birlikdə sülalə, irsi hakimiyyət qurdu .661-ci ildə. 680-ci ildə I Muaviyənin vəfatından sonra varislik uğrunda ixtilaflar İkinci Fitnə ilə nəticələndi  və hakimiyyət nəhayət qəbilənin başqa qolundan olan I Mərvanın əlinə keçdi . Böyük Suriya daha sonra Əməvilərin əsas güc bazası olaraq qaldı, onların paytaxtı Dəməşq idi.

İmperiya
Əməvilər xilafəti
←   → 661 — iyul 750
Paytaxt	Dəməşq, Harran[d]
Dilləri	ərəb dili, qibti dili, Orta yunan dili, latın dili, Pəhləvi dili, Arami dili, Bərbər dili, gürcü dili, erməni dili, Sindhi dili
Rəsmi dilləri	ərəb dili
Dövlət dini	İslam
Ərazisi	11.100.000 km²
Əhalisi	təq. 70.000.000 nəf.
İdarəetmə forması	monarxiya
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Əməvilər , Transoxiana , Sindh , Maqrib və Pireney yarımadasını ( Əndəlus ) İslam hakimiyyəti altına daxil edərək müsəlmanların fəthlərini davam etdirdilər. Ən böyük ölçüdə Əməvi Xilafəti 11.100.000 km ² (4.300.000 sq mi) ərazini əhatə etdi  və bu onu ərazi baxımından tarixin ən böyük imperiyalarından birinə çevirdi. İslam dünyasının əksər hissəsində sülalə 750-ci ildə Abbasilərin başçılıq etdiyi üsyan nəticəsində devrildi. Sülalədən sağ qalanlar Əmirlik şəklində olan Kordovada möhkəmləndilər.və sonra xilafət , İslam Qızıl dövründə dünya elm, tibb, fəlsəfə və ixtira mərkəzinə çevrildi.

Əməvi xilafəti çoxmillətli və çoxmədəniyyətli geniş əhali üzərində hökmranlıq edirdi. Hələ də xilafət əhalisinin əksəriyyətini təşkil edən xristianlar və yəhudilərə öz dinlərinə etiqad etmək icazəsi verildi, lakin müsəlmanların azad olduğu baş vergisi ( cizyə ) ödəməli oldular.  Müsəlmanlardan müxtəlif rifah proqramları  üçün açıq şəkildə ayrılan zəkat vergisini müsəlmanların və ya müsəlman olan müsəlmanların xeyrinə ödəməsi tələb olunurdu .  Erkən Əməvi xəlifələri dövründə görkəmli mövqeləri xristianlar tuturdu, bəziləri Bizansda xidmət etmiş ailələrə mənsub idilər.hökumətlər. Xristianların işə götürülməsi, Suriyada olduğu kimi, fəth edilən vilayətlərdə də böyük xristian əhalinin olması ilə tələb olunan daha geniş dini yerləşdirmə siyasətinin bir hissəsi idi. Bu siyasət həm də Müaviyənin populyarlığını artırdı və Suriyanı onun güc bazası kimi möhkəmləndirdi.  Əməvilər dövrü çox vaxt İslam Sənətində formalaşma dövrü hesab olunur .

Xəlifələrin siyahısı

xəlifə	Hökmdarlıq
Şam xəlifələri
Müaviyə ibn Əbu Süfyan	28 iyul 661 - 27 aprel 680
Yezid ibn Müaviyə	27 aprel 680 - 11 noyabr 683
II Müaviyə ibn Yezid	11 noyabr 683 - iyun 684
Mərvan l ibn əl-Həkəm	684 iyun - 12 aprel 685
Əbdülməlik ibn Mərvan	12 aprel 685 - 8 oktyabr 705
əl-Valid ibn Əbdülməlik	8 oktyabr 705 - 23 fevral 715
Süleyman ibn Əbdülməlik	23 fevral 715 - 22 sentyabr 717
Ömər ibn Əbdüləziz	22 sentyabr 717 - 4 fevral 720
II Yezid ibn Əbdülməlik	4 fevral 720 - 26 yanvar 724
Hişam ibn Əbdülməlik	26 yanvar 724 - 6 fevral 743
II Vəlid ibn Yezid	6 fevral 743 - 17 aprel 744
III Yezid ibn əl-Valid	17 aprel 744 - 4 oktyabr 744
İbrahim ibn əl-Valid	4 oktyabr 744 - 4 dekabr 744
II Mərvan ibn Məhəmməd ( Cəzirədə Harrandan idarə olunurdu )	4 dekabr 744 - 25 yanvar 750

Xarici keçidlər

• "Əməvilər" (az.). erfan.ir. 1389/10/28. İstifadə tarixi: 2014-08-24.

Həmçinin bax

Kərbəla döyüşü

Puatye döyüşü (732)