Vikipediya

Aşurbəyovlar

Azərbaycan xalqının məşhur soylarından biri

Aşurbəyovlar — Azərbaycan xalqının tanınmış soylarından biri. Nəslin kökündə Əfşar boyundan olan Aşur xan Əfşar dayanır. Aşurbəyovlar nəslinin kökü qədim türk tayfalarından olan əfşarlara gedib çıxır. Nadir şah 1740-cı ildə Azərbaycana gələndə Bakıda və ətraf kəndlərdə özünə arxa yaratmaq üçün Əfşar türk tayfalarından bir çoxunu indiki Sabunçu, Zabrat və Keşlənin ərazilərində yerləşdirmişdi. Onun dövründə Aşur xan Təbriz şəhərinin hakimi və Azərbaycanın sərdarı olub. Aşurbəylilər nəsli öz soyadlarını Aşur xan Əfşarın adından götürmüşlərdir.[1]

Aşurbəyovlar
Bala bəy Aşurbəyovun ailəsi
Bala bəy Aşurbəyovun ailəsi
Titul Bəy
Əcdadı Aşur xan Papalı-Avşar
Mənşəyi Bakı
Təbəəliyi Əfşarlar İmperiyası,
Bakı xanlığı
Rusiya imperiyası
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Aşurbəylilərın tarixçəsi

redaktə

Aşur xan və ya Aşur bəy nəslinin ulu babası haqqında ilk məlumatlar türk afşar tayfasından olan Aşur xandan bəhs edən Abbasqulu ağa Bakıxanov tərəfindən verilmişdir. O yazır ki, 1743-cü ildə Bakı xanlığının qoşunlarının baş komandanı, Azərbaycanın sərkərdəsi Aşur bəy və Fətəli xan Əfşar qoşunları ilə birlikdə Bakıdan Şirvan bölgəsinə doğru hərəkət etmişdilər. Məqsəd, Sarvandan olan və özünü Səfəvilər sülaləsinin nümayəndəsi kimi təqdim edən Mirzə Hüseynin başçılığı altında İrəvan sakinləri tərəfindən təşkil olunmuş üsyanı yatırmaq idi. Aşur xanın və Fətəli xanın qoşunları ilə Yalançı Sam Mirzə və onun müttəfiqi Qazıqumuxlu Surxay xanın oğlu Məhəmmədin qoşunları arasında döyüş Ağsu şəhəri yaxınlığında baş verdi. Döyüşdə məğlub olan Sam Mirzə Gürcüstana çəkildi. Aşur xan və Fətəli xan isə Ağsunu mühasirəyə alıb fəth etdilər. Bu xidmətlərinə görə Nadir şah Aşur xana Abşeron yarımadasında, o cümlədən Sabunçu, Keşlə və Zabrat kəndlərində torpaqlar bağışladı.[2] Daha sonra bu neftlə zəngin torpaqlar Aşur xanın nəsli üçün miras qaldı. Bakı ruslar tərəfindən işğal edildikdən sonra, Aşur xanın nəvələri Aşurbəyovlar soyadı ilə irsi zadəganlar kimi qeydə alındılar.[2]

Aşur xanın beş oğlu var idi: Abdullah bəy, Hacı Əjdər bəy, İsa bəy, Nəsrulla bəy və Bəşir bəy. Böyük oğlu Hacı Əjdər bəy, son Bakı xanı və çar hökuməti dövründə “bəy hüquqları” ilə Sabunçu və Zabrat kəndlərinə sahiblik edirdi. Rus-Qacar müharibəsi zamanı o, taxtdan salınmış Bakı xanı Hüseynqulu xanı dəstəklədi. Hüseynqulu xan şahın qoşunu ilə Bakıya yaxınlaşaraq şəhəri mühasirəyə almışdı. Müharibədə məğlub olduqdan sonra Qacar qoşunları cənuba çəkildi, Hüseynqulu xan da onlarla birlikdə geri çəkildi. Onu dəstəkləyən bəylər, o cümlədən Aşur bəy, oğlu Əhməd bəy və bəzi ailə üzvləri onun tərəfinə keçdilər. Onların mülkləri isə qohumları arasında bölüşdürüldü. 1873-cü ildə “Bəy Komissiyası” Hacı Əjdər bəyin və Bəşir bəyin, yəni Aşur xan Əfşarın böyük oğullarının nəsillərinin bəy mənşəli olduğunu təsdiq etdi.[3] Beləliklə, bu nəsil Aşurbəyovlar soyadı ilə irsi bəy hüququnu saxladı. Daha sonra bu ailənin bəzi nümayəndələri Aşurbəyli və ya Aşurlu soyadlarını daşımağa başladılar. XIX əsrin sonlarında Aşurbəyovların irsi torpaqlarında böyük neft yataqları kəşf edildi. Bu kəşf sayəsində Aşurbəyovlar inqilabdan əvvəlki Bakının ən zəngin ailələrindən birinə çevrildi.[4]

Soyun tanınmış nümayəndələri

redaktə

Məşhur tarixçi Sara Aşurbəylinin "Bakı şəhərinin tarixi" adlı kitabında Aşurbəyovlar nəslinin doqquz nümayəndəsinin adları çəkilir:[5]

  1. Əliyar bəy – bəy titulundan imtina etmişdir. Daha sonra o və övladları rəiyyət statusunda olmuşdurlar.[5]
  2. Nabat xanım Qoca bəy qızı (1795–1912) – Hacı İmamverdi bəy Aşurxan oğlunun nəvəsi idi. Nabat xanım zəngin tacir Hacı Musa Rza Rzayevlə ailə həyatı qurmuşdu və bu evlilikdən Hacı Abbasqulu Rzayev adlı oğlu, Əşrəf və Gülbəstə adlı qızları olmuşdur. Nabat xanım çoxmilyonluq sərvətə malik idi, bu sərvət neft mədənlərindən və gəlir gətirən binalardan ibarət idi. O, xeyriyyəçi kimi tanınmışdır. Şollar su kəmərinin inşasına böyük məbləğdə vəsait ayırmış, Sabunçuda kasıbların və yetimlərin müalicə olunduğu xəstəxananın, şəhərin kasıb sakinləri üçün hamamın tikilməsinə yardım etmişdir.[5] O, Bakının ən böyük məscidi olan Təzə Pir məscidinin tikintisini maliyyələşdirmişdir. Məscidin layihəsini hazırlamaq üçün məşhur memar Zivər bəy Əhmədbəyovu dəvət etmiş, onu Şərq ölkələrinə göndərərək oradakı məscidlərin memarlığı ilə tanış olmasını təmin etmişdir. Zivər bəy geri döndükdən sonra iki mərtəbəli minarələri olan məscidin layihəsini təqdim etmişdir.[6] Tikinti 1905-ci ildə başlamış və 1914-cü ildə başa çatmışdır. Lakin quberniya rəhbərliyinin müdaxiləsi ilə minarələr yalnız birinci mərtəbəyə qədər tikilmişdir. Məscidin təməl daşını qoymaq üçün Nabat xanım Hacı Zeynalabdin Tağıyevi dəvət etmiş, tikinti bitdikdən sonra isə son daşı da məscidə o qoymuşdur.[7] Lakin Nabat xanım tikintinin başa çatmasını görə bilməmiş və ölümündən sonra bu işlə oğlu Hacı Abbasqulu Rzayev məşğul olmuşdur.[8] Nabat xanım 117 yaşında vəfat etmiş və tikdirdiyi məscidin girişində dəfn olunmuşdur.[5]
  3. Teymur bəy Qara bəy oğlu (1834 – sentyabr 1908) – Hacı İmamverdi bəy Aşurxan oğlunun nəvəsi idi. Teymur bəy Sabunçuda geniş torpaq sahələrinə və neft mədənlərinə sahib olmuşdur. O, xeyriyyəçilik fəaliyyəti ilə məşğul olmuş, Sabunçuda məktəblər və xəstəxanalar tikdirmiş, məscidləri təmir etdirmişdir. Teymur bəy Zabrat kəndindən olan Tutu xanımla evli idi və onların Bala bəy və Əli bəy adlı iki oğlu, Cəvahir xanım, Bəyim xanım və Ümmüleyla xanım adlı qızları olmuşdur. 1904-cü ildə Bakıdakı indiki Qoqol küçəsində memar İosif Qoslavskinin layihəsi əsasında bir malikanə tikdirilmiş, Teymur bəy bu malikanəni oğluna toy hədiyyəsi kimi bağışlamışdır. O vəfat etdikdən sonra həyat yoldaşı onun vəsiyyətini yerinə yetirərək, əlli zəvvarın müşayiəti ilə Teymur bəyin cənazəsini Kərbəlaya aparmışdır. Orada onu dəfn etdikdən sonra qəbir üzərində məscid tikdirmişdir.[9][5]
  4. Hacı Mehdiqulu bəy (1851–1926) – Əhməd bəyin oğlu. 1894-cü ildə Bakı şəhərinin aristokratiyası və zadəganları tərəfindən II Nikolayın tacqoyma mərasiminə zəngin hədiyyələrlə Moskvaya göndərilmişdir. Hədiyyələr arasında qiymətli daşlarla bəzədilmiş qızıl xəncər də olmuşdur. Buna görə o, Müqəddəs Stanislav ordeni ilə təltif edilmişdir.[5] İmperatriça Mariyanın İdarəsinin fəxri üzvü olmuşdur.[10]
  5. Hacı İbrahim Əjdar bəy Aşurbəyov (1858–1923) – məşhur neft sənayeçisi və xeyriyyəçi, Musaxan bəyin oğlu. Hacı Əjdar bəy Bakıda Göy Məscidin tikintisini maliyyələşdirmişdir. Məscidin tikintisi 1912-ci ilin martından 1913-cü ilin dekabrına qədər davam etmişdir. Məscidin layihəsi memar Zivər bəy Əhmədbəyova məxsus idi.[11][12] Hacı Əjdar bəy həmin məscidin yerləşdiyi yerdə dəfn edilmişdir. Məscid hazırda Səməd Vurğun küçəsində, Zabitlər parkının qarşısında yerləşir.[5]
  6. İsa bəy Hacı Mehdiqulu bəy oğlu Aşurbəyov – xeyriyyəçi və ictimai xadim. İsa bəy 1878-ci ildə anadan olmuşdur.[13] Əhməd bəy Ağaoğlunun redaktorluq etdiyi “İrşad” qəzetini maliyyələşdirmişdir.[14] O, “Hümmət” təşkilatının rəhbərliyində yer almış, “Nicat” cəmiyyətinin idarə heyətinin üzvü olmuşdur.[15][16] 31 dekabr 1937-ci ildə həbs edilərək güllələnmişdir.[5]
  7. Bəşir bəy Məhəmmədhəsən bəy Aşurbəyov — Balaxanı və Sabunçuda neft mədənlərinə sahib olmuş milyonçulardan biri,[17][18][19] İttihad Partiyasının yaradıcılarından və partiyanın Mərkəzi Komitəsinin üzvü.[20][21][22] Bəşir bəy Mart soyqırımı zamanı Sabunçu kəndi sakinlərinin hücumdan qorunması və müdafiəsinin təşkili istiqamətində ciddi fəaliyyət göstərmişdir. O, İttihad Partiyasına maliyyə yardımı da göstərmişdir.[21] Aprel işğalından sonra qohumlarının çoxu İran və Türkiyəyə köçsələr də, Bəşir bəy var-dövlətini yeni sistemə bağışlamaqla canına toxunulmayacağını düşünür və bu istiqamətdə Nəriman Nərimanov tərəfindən də təminat alır. Onun ailəsinin yaşadığı malikanə də dövlət tərəfindən müsadirə edilir və ailəsi komada yerləşdirilir. Özü isə 1925-ci ildə tutulur və 5 illik həbsdən sonra 1930-cu ildə Nargin adasında güllələnir.[17]
  8. Bala bəy Aşurbəyov (1882–1937) – Teymur bəy Aşurbəyovun oğlu və məşhur tarixçi Sara Aşurbəylinin atası. Bala bəy 1882-ci ildə anadan olmuşdur. Rus gimnaziyasını və Tiflisdə iqtisadiyyat kurslarını bitirmişdir. Sahibkarlıqla məşğul olmuş və böyük qardaşı Əli bəy (1878–1940) ilə birlikdə xeyriyyəçilik fəaliyyəti göstərmişdir. Onlar Ruhulla Axundovun (realnı məktəb), akademik Mir Əsədulla Mirqasımovun (Odessa Tibb İnstitutu) və Hənifə Pirvərdiyevin (realnı məktəb) təhsilinə dəstək vermişdir. Bakı su kəmərinin, Sabunçu xəstəxanasının və Sankt-Peterburqdakı böyük məscidin tikintisinin maliyyələşdirilməsində iştirak etmişdirlər.[5] ADR-in süqutundan sonra ailəsi ilə birlikdə İstanbula köçmüşdür. Sovetlərin Yeni İqtisadi Siyasət dövründə qardaşının məsləhəti ilə Bakıya qayıtmış, burada həbs edilərək Karakandaya sürgün düşərgəsinə göndərilmişdir. 1937-ci ildə güllələnmişdir. 1965-ci ildə Bala bəy Aşurbəyov ölümündən sonra bəraət almışdır.[23]
  9. Əli bəy Teymur bəy oğlu Aşurbəyov — neft milyonçusu və məşhur xeyriyyəçi olmaqla birlikdə, neft sahəsində gərginləşən rəqabət fonunda qardaşı Bala bəy ilə birlikdə məşhur arbitrlardan biri kimi fə fəaliyyət göstərmişdir. "Əli bəy və Bala bəy Aşurbəyov qardaşları" şirkəti isə Bakının ən inkişaf etmiş neft şirkətlərindən biri idi. Şirkətin mədənləri Sabunçu və Zabrat  kəndləri yaxınlığında yerləşirdi. Uzun illər Aşurbəyov mədənlərinin müdiri işləmiş dağ mühəndisi Lann sonralar Estoniyanın mədənçıxarma sənayesi naziri olmuşdur. Aprel işğalından sonra Əli bəy həbs edilir, Moskvada "Lyubanka" türməsində saxlanılır. yalnız qardaşı Bala bəyin həyat yoldaşı İsmət xanımın uzaq qohumu olan Nəriman Nərimanovun sayəsində onu azadlığa buraxırlar. 1940-cı ildə ürəktutmasından vəfat edib. O, şəxsi vəsaiti hesabına Cümə məscidini tikdirib.[24][25]
  10. Rəşad bəy (1909–1944) – Bala bəy Aşurbəyovun oğlu. Hərbi təhsilini yeni başa vurmuş hərbi həkim idi. II Dünya Müharibəsi dövründə 1944-cü ilin payızında sovet qoşunlarının Budapeşti ələ keçirməsi zamanı ağır yaralanmış və həlak olmuşdur. O, Budapeşt yaxınlığında bir kənddə dəfn edilmişdir.[5]
  11. Sara Bala bəy qızı Aşurbəyli (1906-2001) — Azərbaycanlı alim, tarixçi və şərqşünas, tarix elmləri doktoru (1966), Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi (1982) Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureatı (1986), Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvü.[26][27] Sara Aşurbəyli 1906-cı ildə Bakıda, memar İosif Goslavskinin layihəsi əsasında tikilmiş möhtəşəm bir malikanədə, neft sənayeçisi və mesenat Bala bəy Əşurbəyovun ailəsində dünyaya gəlib. O, təhsilini əvvəlcə Türkiyədə, Fransız kollecində alıb, daha sonra isə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq fakültəsini bitirib. Əmək fəaliyyətinə Azərbaycan Tarixi Muzeyində başlayıb və burada müxtəlif milli azlıqların təsviri ilə bağlı işlərdə iştirak edib. 1949-cu ildə Leninqrad Şərqşünaslıq İnstitutunda namizədlik dissertasiyasını, 1964-cü ildə isə Gürcüstan Elmlər Akademiyasında doktorluq dissertasiyasını müdafiə edib. Sara xanım orta əsr Bakı şəhərinin tarixi və memarlığına dair tədqiqatları ilə tanınıb. O, Azərbaycan EA Tarix, Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunda aparıcı elmi işçi kimi çalışıb. Sara Aşurbəyli 1993-cü ildən ömrünün sonuna qədər Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasında fəaliyyətini davam etdirib. Onun Şirvanşahlar tarixi barədə yazdığı kitab ən əsas akademik araşdırmalardan biri hesab edilir.[28]
  12. İqor Rauf oğlu Aşurbəyli (1963) – 9 sentyabr 1963-cü ildə Bakıda anadan olub. 1985-ci ildə Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutunu bitirmiş və 1988-ci ildə "Sosium" Kooperativ Koordinasiya-İstehsalat Birliyini yaradaraq rəhbərlik etmişdir. 1990-cı ildə Moskvaya köçərək, "Sosium" Elmi-İstehsalat Birliyini təsis edib və rəhbərlik etmişdir. 2000-2011-ci illərdə "Almaz" Elmi-İstehsalat Birliyinin baş direktoru olmuş, S-300, S-400 və S-500 zenit raket sistemlərinin inkişafına rəhbərlik etmişdir. O, həmçinin Rusiya Hava-Kosmik Müdafiə Sistemi Konsepsiyasını hazırlamışdır. Aşurbəyli 2013-cü ildə Vyanada Aerospace International Research Center-i təsis etmiş və "Room Space Journal" jurnalının baş redaktoru olmuşdur. 2016-cı ildə "Asqardiya" adlı kosmik virtual dövlətin yaradıldığını elan etmişdir. Texnika elmləri doktoru olan Aşurbəyli 100-dən çox elmi əsərin müəllifidir və müxtəlif orden və medallarla təltif olunmuşdur. O, müxtəlif vaxtlarda Rusiya Federasiyası Hökumətinin Elm və Texnologiya sahəsində mükafatı, Şərəf ordeni, G.K. Jukov medalı, "Moskvanın 850 illiyi" xatirə medalı, "Nijni Novqorodun 800 illiyi" xatirə medalı (2021), "Müdafiə Nazirliyinin 200 illiyi" medalı, "Rusiyanın Milli Olimpi" mükafatı – "İlin Sənayeçi Alimi" nominasiyası (2003), "İlin adamı-2013" mükafatı – tarixi ənənələrin bərpası sahəsində fəaliyyətinə görə, Müqəddəs Serafim Sarovski ordeni ilə mükafatlandırılmışdır.[29][30][31][32]

Aşurbəyovlar evi və villası

redaktə

Aşurbəyov evi

redaktə

Aşurbəyovların malikanəsi 1904-cü ildə Bakı şəhərində Teymur bəy Aşurbəyovun sifarişi ilə onun oğlu Bala bəyə toy hədiyyəsi olaraq tikilmişdir. Evin memarı İosif Qoslavski olmuşdur.[33] Malikanənin birinci mərtəbəsində Aşurbəyovların kontoru, eləcə də bir gürcü həkiminin və onun həyat yoldaşı knyaginya Dadianinin mənzili yerləşirdi. İkinci mərtəbədə 12 otaqlı apartamentdə Bala bəy ailəsi ilə birlikdə yaşayırdı, üçüncü mərtəbədə isə Teymur bəy Aşurbəyov həyat yoldaşı Tutu xanım və böyük oğlu Əli bəy ilə məskunlaşmışdı.[34]

Mart soyqırımı zamanı Aşurbəyovlar yaşadıqları malikanəni boşaldaraq Sabunçu kəndinə köçmüşdülər. Ailəyə məxsus imarəti talandan Bala bəyin qızlarının fransız müəlliməsi madmuazel Qreylo xilas edib. Sara Aşurbəyova xatirələrində yazır ki, Qreylo binanın giriş qapısında Fransa bayrağı asmaqla və özünü fransız əsilzadəsi kimi təqdim etməklə Bala bəyin mənzilini və binanın bir çox hissəsini daşnak və bolşeviklərdən qoruya bilmişdi.[35] Lakin daşnak və bolşeviklər binanın arxa tərəfindən Əli bəyin yaşadığı hissəyə daxil olmuş, onun evini talan etmiş və yandırmışdılar. 1920-ci ildə Azərbaycanın sovet qoşunları tərəfindən işğalından sonra Aşurbəyovların evi müsadirə olunmuşdur.[36][37]

Memarlıq Xüsusiyyətləri

redaktə

Malikanə üç küçəyə — hazırda Bəşir Səfəroğlu, Vidadi və Qoqol küçələrinə açılır. Üçmərtəbəli bina şəhərin mərkəzi məhəllələrindən birində kvadrat şəklində yerləşirdi. Memarlıq üslubunda klassisizmlə barokko elementlərinin eklektik birləşməsi müşahidə olunur. Planlaşdırma bağça və "şüşəbənd" qalereyası ilə qapalı formada idi ki, bu da XX əsrin əvvəllərində Bakının tikinti ənənələrinə uyğun gəlirdi. Binanın fasadları daş üzərində həkk olunmuş bəzəkli memarlıq detallar ilə zəngin tərtib olunmuşdur. Əsas fasad küncləri barokko üslubunda bəzədilmiş erkerlərlə tamamlanır, balkonlar isə korinf sütunları və gözəl dəmir məhəccərlərlə zənginləşdirilmişdir. Təəssüf ki, binanın divar rəsmlərindən yalnız bir hissə — "Oazis" adlı əsər qorunub saxlanmışdır.[11]

Aşurbəyovların villası

redaktə

Aşurbəyovların villası 1901-ci ildə 7 hektar ərazidə Teymur bəy Aşurbəyovun vəsaiti hesabına inşa edilmişdir. Villanın ərazisində yerləşən müxtəlif binalar uzunsov sahə boyunca yerləşdirilmiş və yuxarı və aşağı terraslara paylanmışdır. Ərazinin planlaşdırılmasında xiyabanlar və yollar xüsusi rol oynamışdır. Mərkəzi xiyaban əsas darvazalardan başlayaraq bütün ərazini kəsib keçmiş və aşağı terasa aparan pilləkənlərlə tamamlanmışdır. Villanın giriş memarlığında və planlaşdırma həllində xüsusi təntənə və möhtəşəmlik elementi nəzərə çarpmırdı.[11]

Qalereya

redaktə
  •  
    İsa bəy Aşurbəyov
  •  
    Hacı Əjdər bəy Aşurbəyov
  •  
    Teymur bəy və Tutu xanım Aşurbəyovlar
  •  
    Teymur bəy Aşurbəyov
  •  
    Bala bəy və İsmət xanım Aşurbəyovlar
  •  
    Sara Aşurbəyova uşaqlıqda
  •  
    Orijinal mətn (az.)
    Bala bəy Aşurbəyovun evində yeni il şənliyi. Aşağı sırada soldan birinci Rəşad bəy, üçüncü – Sitarə xanım, dördüncü -Sara xanım, beşinci – Məryəm xanım
  •  
    Sara Aşurbəyli bacısı Sitarə ilə
  •  
    Sara Aşurbəyli bacıları ilə
  •  
    Sara Aşurbəyova yaxın qohumu ilə
  •  
    1904 -cü il Aşurbəyovların malikanəsi

Həmçinin bax

redaktə

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ Çingizoğlu, 2008. səh. 323–324
  2. ↑ 1 2 Ашурбейли, 1992. səh. 336
  3. ↑ Azərbaycan Respublikasının Dövlət Tarix Arxivi, f.55, op.1, d.9.
  4. ↑ История Азербайджана, 1960. səh. 208
  5. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ашурбейли, 1992. səh. 337
  6. ↑ Фатуллаев, 1986. səh. 249
  7. ↑ Сулейманов, 1990. səh. 33
  8. ↑ Mehparə. "Sivri daşlardakı mürgülü xatirələr". Mədəniyyət (Культура). 27 yanvar 2010. 4 mart 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 dekabr 2024.
  9. ↑ "О ПРЕДКАХ". www.sara-ashurbeyli.info. 5 yanvar 2009. 9 dekabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 dekabr 2024.
  10. ↑ "Благотворительные учреждения России. — Санкт-Петербург:, 1912. — ss. 108—109". тип. Имп. Уч-ща глухонемых. İstifadə tarixi: 20 dekabr 2024.
  11. ↑ 1 2 3 Фатуллаев, 1978. səh. 215
  12. ↑ Akhundov, 1996. səh. 32, 34
  13. ↑ "Иса бек Ашурбеков. Мемориальный сайт Сары ханым Ашурбейли". www.sara-ashurbeyli.info. 25 aprel 2012. 9 dekabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 dekabr 2024.
  14. ↑ Из воспоминаний Джейхуна Гаджибейли. Как была создана первая азербайджанская опера, 2008. səh. 39
  15. ↑ Островский, 2002. səh. 550
  16. ↑ "Из письма Узеира Гаджибекова Муслиму Магомаеву. Примечание № 4". uzeyir.musigi-dunya.az. 31 mart 2012. 11 dekabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 dekabr 2024.
  17. ↑ 1 2 "Məşhur Aşurbəyovlardan biri". azerbaijan-news.az. 3 iyul 2019. 4 avqust 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 iyul 2021.
  18. ↑ "Əfşar boyundan olan maarifçi fədailər – Aşurbəyovlar". 1 fevral 2021. 2021-08-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 iyul 2021.
  19. ↑ "Məzarı tapılmayan repressiya və azadlıq qurbanlarının siyahısı". 28 yanvar 2019. 17 aprel 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 iyul 2021.
  20. ↑ "Məşhur Aşurbəyovlardan biri". www.azerbaijan-news.az. 3 avqust 2019. 2 avqust 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 dekabr 2024.
  21. ↑ 1 2 Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. səh. 110
  22. ↑ "Azərbaycan xalq cümhuriyyəti dövründə dövlət-din münasibətləri". stm.az. 8 may 2020. 2 August 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 iyul 2021.
  23. ↑ "Справка о реабилитации отца Сары ханым Бала бека Ашурбекова". www.sara-ashurbeyli.info. 25 aprel 2012. 31 iyul 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 dekabr 2024.
  24. ↑ "Bakının neftxudaları - Aşurbəyovlar ailəsi". modern.az. 5 fevral 2024. 3 sentyabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 dekabr 2024.
  25. ↑ "Bakının memarlıq incisi: Aşurbəyovlar malikanəsi". Zaman. 30 oktyabr 2013. İstifadə tarixi: 19 dekabr 2024.
  26. ↑ "Sara Aşurbəyli – Azərbaycan tarixşünaslığında əbədi yaşayan tədqiqatçı alim". https://azerbaijan-news.az. 1970-01-01. İstifadə tarixi: 2024-01-27.[ölü keçid]
  27. ↑ "ЖЕНЩИНА - ЛЕГЕНДА К 100-летию со дня рождения С.Б.АшурбейлиРамиз АШУРЛИ". www.sara-ashurbeyli.info. (#archive_missing_date) tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 noyabr 2024.
  28. ↑ "Негромкий подвиг Сары Ашурбейли". Франгиз ХАНДЖАНБЕКОВА. 6 oktyabr 2013. 30 oktyabr 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 dekabr 2024.
  29. ↑ "Игорь Ашурбейли стал обычным зрителем концерна". www.kommersant.ru. 16 fevral 2012. 10 iyul 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 dekabr 2024.
  30. ↑ "Ашурбейли, Игорь Рауфович". www.arzamas.org. 22 May 2003. 28 Mart 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 dekabr 2024.
  31. ↑ "Ашурбейли Игорь Рауфович". arzamas.org. 25 oktyabr 2020. 30 noyabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 dekabr 2024.
  32. ↑ "Ашурбейли Игорь Рауфович". svop.ru. 4 mart 2017. 9 avqust 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 dekabr 2024.
  33. ↑ Фатуллаев, 1986. səh. 422
  34. ↑ О.БУЛАНОВА. "Тайны Баку: Дом Ашурбековых". azerhistory.com. 14 may 2020. 16 may 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 dekabr 2024.
  35. ↑ "Дом Ашурбекова (Баку, ул. Гоголя 28)". www.ourbaku.com. 14 aprel 2022. 13 may 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 dekabr 2024.
  36. ↑ Ахундов Ф. "Дом Ашурбекова". 3 avqust 2021 tarixində arxivləşdirilib.
  37. ↑ Рустамова-Тогиди, 2009. səh. 101

Mənbə

redaktə
  • R. Aşurlu, Aşur xanın nəsli, ATŞC xəbərləri,

Mənbə

redaktə
  • Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. II Cild., Bəşir bəy Aşurbəyov, Bakı: Şərq-Qərb” Nəşriyyat Evi, 2005
  • Фатуллаев, Шамиль Сейфулла оглы, Градостроительство Баку XIX—начала XX веков / Под ред. проф. В. И. Пилявского, Стройиздат, 1978
  • Рустамова-Тогиди, С., Март 1918 г. Баку. Азербайджанские погромы в документах / Под ред. М. Джафарли, 2009, ISBN 978-9952-8000-9-8.
  • Фатуллаев, Шамиль Сейфулла оглы, Градостроительство и архитектура Азербайджана XIX — начала XX века, 1986
  • Ашурбейли, Сара ханум Балабек кызы, История города Баку. Период средневековья, Баку: Азернешр, 1992
  • История Азербайджана, История Азербайджана, том. II., , Баку, 1960
  • Сулейманов, М., Дни минувшие, Баку: Азербайджанское государственное издательство, 1990
  • Akhundov, Fuad, The Ironic Fate of the Ashurbeyli Family, Azerbaijan International — No. 4.1., 1996
  • Островский, А. В., Кто стоял за спиной Сталина?, Moskva: ОЛМА Медиа Групп, 2002, ISBN 5-7654-1771-X
  • Рустамова-Тогиди, Солмаз, Март 1918 г. Баку. Азербайджанские погромы в документах / Под ред. М. Джафарли, Баку: Научно-исследовательский центр Министерства Национальной Безопасности Азербайджана, 2009, ISBN 978-9952-8000-9-8
  • Çingizoğlu, Ənvər Çingizoğlu, Aydın Avşar, Avşarlar, Bakı: Şuşa, 2008
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Aşurbəyovlar&oldid=7902035"