Araks
Araks Avetisyan Muradovna və ya sadəcə olaraq Araks (erm: Արաքս Մուրադի Ավետիսյան; 25 dekabr 1903[1][2], Böyük Qarakilsə, Aleksandropol qəzası[1] – 15 iyun 1978[2], İrəvan) — erməni sovet yazıçısı, jurnalist.
| Araks Avetisyan Muradovna | |
|---|---|
 | |
| Doğum adı | Արաքս Մուրադի Ավետիսյան[1][2] |
| Doğum tarixi | 25 dekabr 1903[1][2] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 15 iyun 1978[2] (74 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Milliyyəti | erməni |
| Fəaliyyəti | yazıçı, uşaq ədəbiyyatı yazıçısı, redaktor |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |
 |
Araks Avetisiyan Muradovna 25 dekabr 1903-cü ildə Qarakiləsədə (indiki Vanadzor) kənd müəllimi ailəsində doğulmuşdur. Tiflisdəki Meriamian-Hovhanian qızlar məktəbində oxumuş və 1923-cü ildə orta təhsilini başa vurmuşdur.[3]
1930-cu ildə isə İrəvan Dövlət Universitetini bitirmişdir. 1933-cü ildə Moskvada jurnalistika kurslarına qatılmışdır. Araks əsasən jurnalist kimi fəaliyyət göstərsə də, uşaq ədəbiyyatına da öz töhfəsini vermiş və - Erməni Uşaq Ədəbiyyatı sahəsinin öncül simalarından birinə çevrilmişdir.[4]
1926-cı ildən etibarən ermənicə yazdığı uşaq ədəbiyyatına “Uşaqlar üçün nağıllar”, “Sehrli təyyarə”, “Narlı qız”, “Şən səslər” kimi nağılları aid etmək olar. Onun yazdığı "Dərəçiçəkli Nənə" (ԾաղկաձորցիՏատիկը) və "Zimmi" nağılları o dövrdə erməni uşaqlarının sevimli nağıllarına çevrilmişdir. Araksın toplu uşaq nağılları ilk dəfə 1926-cı ildə eyni anda İrəvan və Tiflisdə dərs edilmişdir.
1933-cü ildə Moskvadakı təhsilini başa vurduqdan sonra İrəvana qayıdan Araks, “Oktemberik” uşaq jurnalında redaktor kimi fəaliyyətə başlayır. Daha sonra “Ədəbiyyat” qəzetində və radioda fəaliyyət göstərir.
Yazıçı Araks Avetisyan Muradovna 15 iyun 1978-ci ildə İrəvan şəhərində vəfat etmişdir.
Araksın 1928-ci ildə İrəvanda nəşr edilmiş "Alvan" (Ալվանը: Նարգո) əsəri 1930-cu ildə Fətəli İsmixanovun Azərbaycan dilinə tərcüməsində "Azərnəşr" tərəfindən nəşr edilmişdir.[5]
Toplu əsərləri (1954)
Toplu Əsəsrləri (1965)
Üç nağıl - Երեք պատմվածք(1926, Tiflis)
Nağıllar - Պատմված քներ(1926, İrəvan)
Alvan - Ալվանը: Նարգո (İrəvan, 1928)
Zimmi - Զիմմի (İrəvan, 1931)
Sehrli çarx - Հրաշալի սավարնակե (İrəvan, 1937)
Uşaq nağılları - Մանկական պատմվածք (İrəvan, 1937)
Dərəçiçəkli nənə - Ծաղկաձորցի Թաթիկը (İrəvan, 1939)
Laurikin macəraları - Լաուրիկի արկածները (İrəvan, 1941)
Məğrur eşq - Հպարտ սեր (İrəvan, 1947)
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 3 4 5 Erməni Sovet Ensiklopediyası (erm.). / red. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ 1 2 3 4 5 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (erm.). Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. C. 1. S. 343.
- ↑ Nune Mxitaryan, “Аракс и Агавни- ровесницы эпохи”, www.armmuseum.ru 06.08.2017
- ↑ Victoria Rowe, A History of Armenian Women's Writing, 1880-1922, səh. 245
- ↑ 1 2 Əfqan Xəlilli, Azərbaycan dilinə tərcümə edilmiş erməni müəlliflər -1 Arxivləşdirilib 2019-04-11 at the Wayback Machine
- ↑ Bardakjian B.Kovork, A Reference Guide to Modern Armenian Literature, 1500-1920: With an introductory History, səh. 283-284