Arbereş dialekti
Arbereş dialekti (alb. Arbërishtja) Arbereşcə (alb. Lengua Arbëresh), İtaliyanın cənub-şərqində və Yunanıstanın şimal-şərqində danışılan bir Hind-Avropa dilidir. Alban ləhcəsi olan Arbereşcə, eynilə Alban dili kimi Latın əlifbası ilə yazılır. Albaniya, Makedoniya və Kosovoda danışılan dialektdir. Alban dili ilə Arbreşçe arasında kiçik bir fərq vardır: Albaniya, Kosovo və Makedoniyada danışılan Albancada bir çox Türkcə söz olarkən, Arbereş dialektində isə daha çox İtalyan və Yunan söz ibarətdir.[1]
| Arbereş dialekti | |
|---|---|
| Orijinal adı | Arbërishtja, Lengua Arbëresh |
| Ölkələr |
 İtaliya |
| Regionlar | Apuliya, Bazilikata, Kalabriya, Kampaniya, Siciliya |
| Danışanların ümumi sayı | 100.000 (2017) |
| Təsnifatı | |
| Kateqoriya | Hind-Avropa dilləri |
| Hind-Avropa dilləri | |
| Yazı | latın əlifbası (ingilis əlifbası) |
| Dil kodları | |
| ISO 639-1 | — |
| ISO 639-2 | — |
| ISO 639-3 | aae |
| Atlas of the World’s Languages in Danger | 1347 |
| Ethnologue | aae |
| ELCat | 962 |
| IETF | aae |
| Glottolog | arbe1236 |
Arbereş dialekti, Alban dilinə yaxın bir dil olmasına baxmayaraq bu dialektin, Albandan çox İtalyanca və Fransızcaya bənzəyir. Arbereş dialektinin söz və qrammatikalarında Fransız təsiri dəqiq bir şəkildə görünür; Ancaq Arbereş dialektində bir çox alban sözləri də vardır.[2]
Tez-tez istifadə olunan sözlər redaktə
| Azərbaycanca | Albanca yazılışı | Arbereş yazılışı | Albanca tələffüzü | Arbereş tələffüzü |
|---|---|---|---|---|
| Salam | Përshëndetje | Bonzhur | Pörşöndetye | Bunjur |
| Xoşgəldiniz | Mirësevini | Vini (Yunanistan)
Benvanu (İtalya) |
Mirösevini | Vini |
| Adım | Emri im është... | Il mua nome .... em eshta | Emri im öşt | Ey mua numi .... em eşta |
| Tanışmağımıza şadam | Gëzohem që u njohëm | Më konushertimit | Gözohem çö u nyohöm | Mö kunuşertimit |
| Necəsiniz? | Si jeni? | Komasta | Si yeni | Komasta |
| Yaxşıyam | Unë jam mirë | Më bon | Un yam mirö | Mö bun |
| Gecəniz xeyrə | Mirëmbrëma | Bonsvar | Mirömbröma | bunsvar |
| Sağol | Lamtumirë | Arrive | Lamtumirö | Arrive |
| Mən baxaram | Jam beqar/beqare | Sangla | Yam beçar/beçare | Senla |
| Nişanlıyam | Jam i/e fejuar | Angagie | Yam i/e feyuar | Engaji |
| Evliyəm | Jam i/e martuar | Sposado | Yam i/e martuar | Spusado |
| Uşaqlarım var | Unë kam fëmijë | Un kam bamba | Un kam fömiyö | Un kam bamba |
Albanca ilə Arbereşcə arasında fərqli olan bəzi sözlər:
| Azərbaycanca | Albanca | Arbereşcə |
|---|---|---|
| Ay | Muaj | Mezë |
| Mart | Mars | Marxa |
| Çoxsağolun | Falënderim | Të haristis |
| Albaniya | Shqipëri | Albanisë (Yunanıstan) Arbëria (İtaliya) |
| Xoş gəlmişsiniz | Mirësevini | Vini |
| Üz | Qind | Çinda |
| Beş | Pesë | Çenkë |
| Qadın | Femra | Donnë |
| Kənd | Fshati | Hora |
| Bölgə | Qarku | Provinçë |
| Yeni | Re | Novo |
| Uğurlar | Mirë mëngjes | Bonzhur |
| Gecəniz xeyrə | Natën e mirë | Bonsuar |
| Alban | Shqiptar | Arbër (İtaliya)
Alban (Yunanıstan) |
| Kişi | Mashkull | Segnër |
İstinadlar redaktə
- ↑ Arbëresh Arxivləşdirilib 2019-05-03 at the Wayback Machine at Ethnologue (21st ed., 2018)
- ↑ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). "Arbëreshë Albanian Arxivləşdirilib 2022-03-02 at the Wayback Machine". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History