Arvid Pelşe
Arvid Pelşe (latış. Arvīds Pelše; 26 yanvar (7 fevral) 1899[1], Bauska qəzası[d], Kurlandiya quberniyası[d] – 29 may 1983[2], Moskva) — Latviya-sovet partiya və dövlət xadimi, tarixçi, iki dəfə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (1969, 1979), 1915-ci ildən partiya üzvü və Oktyabr inqilabının iştirakçısı. 1941-ci ildən Latviya Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin katibi, 1959–1966-cı illərdə isə birinci katibi olmuşdur. Sov. İKP MK Siyasi Bürosunun üzvü, Sov. İKP MK yanında Partiya Nəzarəti Komitəsinin sədri (1966–1983), Latviya SSR Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü (1946) idi.
| Arvid Pelşe | |
|---|---|
| latış. Arvīds Pelše | |
 | |
| 8 aprel 1966 – 29 may 1983 | |
 | |
| 8 aprel 1966 – 29 may 1983 | |
| Əvvəlki | Nikolay Şvernik |
| Sonrakı | Mixail Solomentsev |
| |
| 25 noyabr 1959 – 15 aprel 1966 | |
| Əvvəlki | Yan Kalnberzin |
| Sonrakı | Avqust Voss |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 26 yanvar (7 fevral) 1899[1] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 29 may 1983[2] (84 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | ağciyər xərçəngi |
| Dəfn yeri | |
| Partiya | |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | siyasətçi, tarixçi, inqilabçı |
| Dini | ateizm |
| Hərbi xidmət | |
| Döyüşlər | |
|
|
|
| Təltifləri |
             |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
redaktəO, 1899-cu il yanvarın 26-da [7 fevral] saat 14-də Kurland əyalətinin Bauska rayonunun İecava volostunun Mazie fermasında "həyət sahibi" Yohan Pelşe və həyat yoldaşı Lizanın kəndli ailəsində anadan olmuşdur. Həmin il martın 14-də kənd kilsəsində vəftiz olundu. 1915-ci ildə Latviya Ərazisinin Sosial Demokrat Partiyasına (SDLC), daha sonra Bolşevik Partiyasına qoşuldu. Birinci Dünya müharibəsi illərində RSDP-nin yerli komitələrinin göstərişi ilə Vitebsk, Xarkov, Petroqrad, Arxangelskdə fəhlə inqilabi təşviqat və təbliğat aparırdı. 1917-ci il fevral inqilabının üzvü, Petroqrad Sovetinin üzvü. Arxangelsk partiya təşkilatından RSDLP (b) VI qurultayının nümayəndəsi. Oktyabr inqilabının hazırlanmasında və keçirilməsində fəal iştirak etmişdir. 1918-ci ildə — Moskvada Çeka işçisi. Leontievski zolağında baş verən partlayışda yaralananlar arasında idi. 1919-cu ildə Sovet Latviya Dövlət Tikintiləri Xalq Komissarlığının məsul işçisi; Riqa yaxınlığında Latviya Respublikası Müvəqqəti Hökumətinin ordusuna qarşı döyüşlərdə iştirak etmişdir[3]. 1919–1929-cu illərdə — Qırmızı Orduda və Hərbi Dəniz Qüvvələrində partiya-siyasi və tədris işində çalışmış. 1931-ci ildə Moskva Qırmızı Professorlar İnstitutunu bitirmiş, 1931–1933-cü illərdə Qırmızı Professorlar İnstitutunun aspirantı olmuşdur. İnstitutda oxumaqla eyni vaxtda NKVD-nin Mərkəzi Məktəbində partiya tarixi müəllimi olmuşdur (1929–1932). 1933–1937-ci illərdə Qazax SSR-də Maqadjanovski, daha sonra Çernoirtış sovxozlarının siyasi şöbələrinin müdiri, SSRİ Xalq Sovxozlar Komissarlığı Siyasi İdarəsi sektor müdirinin müavini olub. 1937–1940-cı illərdə Moskvada müəllim işləyib.
Arvid Pelşe 1941–1959-cu illərdə Latviya Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin təbliğat və təşviqat üzrə katibi olub. 1959–1966-cı illərdə — Latviya Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi[4]. O, Latviyanın sürətli sənayeləşməsi siyasətini həyata keçirdi, bunun sayəsində ölkənin şəhər əhalisinin sayı artır, kənd əhalisinin sayını keçərək Avropanın inkişaf etmiş ölkələrinin göstəricilərinə çatırdı.
1961-ci ildən Sov. İKP XX, XXII–XXVI qurultaylarının nümayəndəsi, Sov. İKP MK-nın üzvü, 1966-cı ildən Sov. İKP MK Siyasi Bürosunun üzvü olmuşdur. 2–9-cu çağırış SSRİ Ali Sovetinin deputatı seçilmişdir. Latviya SSR Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü (1946) idi. Sov. İKP və partiya quruculuğu tarixinə, Latviyada inqilabi hərəkatın tarixinə, burjua millətçilərinə qarşı mübarizəyə, respublikada sosialist və kommunist quruculuğuna dair əsərlərin müəllifi olub.
Arvid Pelşe 1983-cü il mayın 29-da vəfat edib. Dəfn mərasimi Mərkəzi Televiziyada göstərilib. Rəsmi matəm təşkil edilməyib[5].
Mükafatlar
redaktə- İki dəfə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (02.06.1969, 02.06.1979)
- Yeddi dəfə "Lenin" ordeni (31.05.1946, 20.07.1950, 15.02.1958, 10.01.1965, 02.06.1969, 12.02.1971, 02.06.1979)
- "Oktyabr inqilabı" ordeni (02.06.1974)
- Klement Qotvald ordeni (31.1.1979)
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 Arvīds Pelše // https://www.vle.lt/straipsnis/arvids-pelse/.
- ↑ 1 2 Arwid J. Pelsche // Munzinger Personen (alm.).
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2023-01-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-27.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2023-01-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-27.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2023-01-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-27.