Vikipediya

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Gürcüstandakı Müşahidə Missiyası

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Gürcüstandakı Müşahidə Missiyası (BMTGMM) 1993 -cü ilin avqustunda Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının 858 saylı Qətnaməsi ilə qurulmuşdur.[1] Əsas məqsəd Gürcüstanın Suxumi şəhərində vəziyyət, həm də atəşkəsin pozulması ilə bağlı məlumatları araşdırmaq, tərəflərin bu kimi hadisələrini həll etməyə çalışmaq və mandatının yerinə yetirilməsi barədə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Katibinə hesabat vermək idi.[2] Bölgəyə 88 hərbi məsləhətçinin göndərilməsinə icazə verildi. 15 iyun 2009 -cu ildə Rusiya missiyanın uzadılmasına veto qoyanda sona çatdı. Son müşahidəçilər 15 iyul 2009 -cu ildə bölgəni tərk etdilər.[3]

1993 -cü ilin sentyabrında bölgədə yenidən döyüşlər başladıqdan sonra missiyanın original mandatı ləğv edildi.[4][5]

BMTGMM sonradan Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən 1993 -cü ilin Noyabr ayında əlaqədar tərəflərlə əlaqələri davam etdirmək və vəziyyəti izləmək və bildirmək üçün müvəqqəti bir səlahiyyət aldı. Məqsəd hərtərəfli bir siyasi həll yolu əldə etmək idi.

1994-cü ilin may ayında hər iki tərəf atəşkəs və qüvvələrin ayrılması haqqında Saziş imzaladı. 1994 -cü ilin iyulunda Təhlükəsizlik Şurası müşahidəçilərin sayının artırılmasına (cəmi 136 -ya) və genişləndirilmiş missiyaya icazə verdi.

Yeni missiya originaldan xeyli geniş idi. BMTGMM-in atəşkəsin həyata keçirilməsini yoxlamaqla bağlı əsas vəzifələri saxlanıldı. Bununla birlikdə, BMTGMM Müstəqil Dövlətlər Birliyi tərəfindən yerləşdirilən yeni sülhməramlı qüvvələrin işini müşahidə etməkdən məsul idi. Həmçinin BMTGMM hər iki tərəfdən qoşunların təhlükəsizlik zonasında qalmadığını və ya yenidən girmədiyini, ağır hərbi texnikanın qalmadığını və ya yenidən gətirilmədiyini müşahidə və patrulla yoxlamalı idi.

BMTGMM gürcü qoşunlarının Kodori Vadisindən və beləliklə Abxaziya ərazisindən çıxarılmasına nəzarət etməli idi. Onların patrulları vadidəki Gürcüstanı əvəz etdi. Tərəflərin və ya sülhməramlı qüvvələrin tələbi ilə və ya öz təşəbbüsü ilə atəşkəs sazişinin pozulmasını araşdırmaq və nəticədə yaranan mübahisələri həll etməyə cəhd göstərməkdən məsul idilər. Nəhayət, qaçqınların və köçkünlərin nizamlı qayıtması üçün şəraitin təmin edilməsi üçün çalışmalı idilər.

10 dekabr 1996 -cı ildə Təhlükəsizlik Şurasının 22 oktyabr 1077 saylı qətnaməsinə uyğun olaraq, Gürcüstanın Tbilisi şəhərində, Abxaziyada Birləşmiş Millətlər Təşkilatının insan hüquqlarının müdafiəsi ofisi yaradıldı.[6] Ofis İnsan Hüquqları üzrə Ali Komissarlıq Ofisi və Avropa Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı (ATƏT) tərəfindən birgə fəaliyyət göstərdi. Ofis BMTGMM-in bir hissəsini təşkil edir və BMTGMM Missiya Başçısı vasitəsi ilə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnsan Hüquqları üzrə Ali Komissarlığına hesabat verirdi. Tbilisidə siyasi ofisi olsa da, hərbi qərargahları Abxaziyanın Suxumi şəhərindədir.

8 oktyabr 2001 -ci ildə Abxaziyada BMTGMM vertolyotu vuruldu. Təhlükəsizlik Şurasının dəfələrlə tələb etməsinə baxmayaraq, cinayətkarlar heç vaxt tapılmadı.

Təhlükəsizlik Şurası, Baş Katib Kofi Annanın tövsiyəsi ilə, mandatını yerinə yetirmək qabiliyyətini gücləndirmək və BMTGMM-ə 20 zabitdən ibarət mülki polis tərkibinin əlavə edilməsinə icazə verməklə 30 iyul 2003-cü ildə başqa bir qərar qəbul etdi. Qaçqınların və məcburi köçkünlərin geri qaytarılması da bura daxil idi.

30 Yanvar 2004-cü ildə yenidən Baş Katib Annanın tələbi ilə Təhlükəsizlik Şurasının 1524 saylı qətnaməsi qəbul edildi və bu qərar BMTGMM-in səlahiyyətlərini 31 iyul 2004-cü ilə qədər uzatdı.

BMTGMM, köçkünlərin geri qaytarılmasına və yollar və körpülər kimi əsas infrastrukturun təmirinə kömək etməklə təhlükəsizlik ilə məşğul idi. 2003 -cü ilin yanvar ayına olan məlumata görə, 21 layihə inkişaf etmiş və ya ara mərhələdə idi və 10 layihə vəsait buraxmasını gözləyirdi. Baş katib Annan irəliləyişin yavaş olmasından şikayət etsə də, münaqişənin siyasi yolla həllinə təkan verməyə davam etdilər. 2003 -cü ilin sonlarında BMTGMM, xüsusilə Qori bölgəsində adam oğurluğu, cinayət və soyğunçuluğun artmasından narahatlıq yarandı.

Son hərbi müşahidəçi Banqladeşdən olan general -mayor Ənvər Hüseyn idi. BMTGMM-in əsas gücü 20 Sentyabr 2008 -ci ildə 134 hərbi müşahidəçi (12 tibb işçisi də daxil olmaqla) və 17 polis müşaviri idi.[7] Hər bir patrul xidmətində 4 silahsız hərbi müşahidəçi və bir tərcüməçi olan 2 maşın var idi. Təhlükəsizlik səbəbiylə hər bir müşahidəçi və nəqliyyat vasitəsində radio cihazları var idi. Atəşkəs xətti boyunca hər iki tərəfin bir çox Təhlükəsizlik Yazıları və Müşahidə Mesajları var idi.

Patrul qrupunda patrul zamanı bir millətdən yalnız bir nəfər ola bilərdi. Məsələn: Macarıstan, İndoneziya, Almaniya, Argentina kimi ölkələrdən 4 silahsız hərbi müşahidəçi patrul xidmətində idi.

Missiya 2009 -cu ildə Birləşmiş Millətlər Təhlükəsizlik Şurasında Rusiyanın veto qoyması səbəbindən ləğv edildi. 1993 -cü ildən bölgədə fəaliyyət göstərən və 131 hərbi müşahidəçi və 20 polis işçisindən ibarət 150 işçisi olan BMTGMM, Rus vetosu nəticəsində, mandatının 16 -da bitdiyini bildirdi.[8]

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ United Nations Security Council Arxivləşdirilib 2022-09-05 at the Wayback MachineResolution 858.S/RES/858(1993) Arxivləşdirilib 2021-04-18 at the Wayback Machine
  2. ↑ United Nations Security Council Arxivləşdirilib 2022-09-05 at the Wayback MachineDocument 26250.. Agreement on a cease-fire in Abkhazia and arrangements to monitor its observance S/26250 Arxivləşdirilib 2020-12-14 at the Wayback Machine
  3. ↑ ""Russia vetoes extension of UN mission in Georgia"". 2020-08-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-03.
  4. ↑ United Nations Security Council Arxivləşdirilib 2022-09-05 at the Wayback MachineResolution 881. . S/RES/881(1993) Arxivləşdirilib 2021-05-08 at the Wayback Machine
  5. ↑ "Report of the Secretary-General concerning the situation in Abkhazia, Georgia". 2022-03-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-03.
  6. ↑ United Nations Security Council Arxivləşdirilib 2022-09-05 at the Wayback MachineResolution 1077S/RES/1077(1996) Arxivləşdirilib 2021-05-11 at the Wayback Machine
  7. ↑ "Report of the Secretary-General on the situation in Abkhazia, Georgia (S/2008/631)". 2020-08-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-03.
  8. ↑ "Russia Vetoes Resolution on U.N. Peacekeepers in Georgia Arxivləşdirilib 2019-10-31 at the Wayback MachineThe Washington Post. United Nations. Arxivləşdirilib 2022-09-10 at the Wayback Machine
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Birləşmiş_Millətlər_Təşkilatının_Gürcüstandakı_Müşahidə_Missiyası&oldid=6631713"