Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı

(ATƏT səhifəsindən istiqamətləndirilmişdir)

Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı, ATƏT (ing. Organization for Security and Co-operation in Europe, OSCE) —dünyanın ən böyük təhlükəsizlik yönümlü hökumətlərarası təşkilatı.

Avropada Təhlükəsizlik və
Əməkdaşlıq Təşkilatı
ATƏT
OSCE
Organization for Security and Co-operation in Europe
Loqonun şəkli
Növü Regional təşkilat
Yaranma tarixi 4 aprel 1975
Rəsmi dili
Mərkəzi Avstriya Avstriya, Vyana
Sədr Avstriya Sebastian Kurc
Üzvləri 57 üzv, 11 tərəfdaş dövlət
OSCE.Org
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi redaktə

30 iyul — 1 avqust 1975-ci il tarixində yenidən Helsinkidə keçirilmiş müşavirədə Avropanın 33 dövlətinin, həmçinin ABŞKanadanın dövlət və hökumət rəhbərləri Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Müşavirəsinin Yekun aktını (Helsinki müqaviləsi) imzalamışlar. Təşkilat 1995-ci il yanvarın 1-dək Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Müşavirəsi (ATƏM) adlanmışdır (ing. Conference for Security and Cooperation in Europe — CSCE). Hazırda 56 üzv və 11 tərəfdaş dövlətlə dünyanın ən böyük regional təşkilatıdır.[1]

ATƏT "soyuq müharibə"nin qurtarmasından sonra ümumavropa təhlükəsizlik sistemini formalaşdıran, yeni Avropanın siyasi və iqtisadi həyatının sivil birgəyaşayış qaydalarını müəyyən edən, dövlətlərarası münasibətləri rəqiblik və münaqişə relsindən əməkdaşlıq və qarşılıqlı mənafe istiqamətlərinə yönəldən bir təşkilat funksiyasını icra edir.

ATƏT 1975-ci ildə yaradılandan bəri təşkilatın yüksək səviyyədə 6 sammiti keçirilib. Təşkilatın son zirvə görüşüləri 1999-cu ildə İstanbulda, 2010-cu ilin dekabrın 1–2-də Astanada keçirilib. Astana sammitində təşkilata üzv olan 56 ölkənin, habelə qurumun tərəfdaşı olan 12 ölkənin dövlət və hökumət başçıları, o cümlədən 68 beynəlxalq təşkilatın rəhbərləri iştirak etmişdilər[2].

Azərbaycan 1992-ci ildən ATƏT-in üzvüdür. Həmin il martın 24-də Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu ilə, danışıqlar vasitəsi ilə həlli üçün ATƏT-in Minsk qrupu yaradılmışdır.

İştirakçı olan dövlətlər redaktə

ATƏT-in iştirakçıları redaktə

Dövlət Dövlət
  Avstriya   Malta
  Albaniya   Monako
  Andorra   Monqolustan
  Azərbaycan   Niderland
  Ermənistan   Belarus
  Belçika   Polşa
  Bolqarıstan   Portuqaliya
  Bosniya və Herseqovina   Rusiya
  Vatikan   Rumıniya
  Birləşmiş Krallıq   San-Marino
  Macarıstan   Serbiya
  Almaniya   Slovakiya
  Yunanıstan   Sloveniya
  Gürcüstan   ABŞ
  Danimarka   Tacikistan
  İrlandiya   Türkmənistan
  İslandiya   Türkiyə
  İspaniya   Özbəkistan
  İtaliya   Ukrayna
  Qazaxıstan   Finlandiya
  Kanada   Fransa
  Kipr   Xorvatiya
  Qırğızıstan   Monteneqro
  Latviya   Çexiya
  Litva   İsveçrə
  Lixtenşteyn   İsveç
  Lüksemburq   Estoniya
  Şimali Makedoniya   Moldova
  Norveç

Əməkdaşlıq üzrə tərəfdaşlar redaktə

Aralıq dənizi İl Asiya İl Okeaniya
  Əlcəzair   Əfqanıstan 2003
  Misir 1995 2009
  İsrail 2002   Cənubi Koreya 2001
  İordaniya 00000   Tailand 2000
  Mərakeş 1988   Yaponiya 1992
  Tunis 777   Avstraliya

Həmçinin bax redaktə

Mənbə redaktə

  1. Heydər Əliyev. Müstəqilliyimiz əbədidir: (Çoxcildliyin I–IX cildlərinin köməkçi aparatı).- Bakı, 2008.- 339 səh.
  2. "Ermənistan küncə sıxışdırılıb: "2+5" ssenarisindən necə qaçmalı?". 2010-11-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-11-24.

Xarici keçidlər redaktə