Çin çayı

Çin çayı (lat. Camellia sinensis) —

Çin çayı
Elmi təsnifat
XƏTA: latin parametri doldurulmayıb.
Beynəlxalq elmi adı
XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT Bu parametr doldurulmayıb: latin
Şəklin VikiAnbarda axtarışı

Təbii yayılması

Vətəni yabanı halda rast gəlinən Hindistan və Hind-Çinin dağlarıdır. Bizim eradan çox əsrlər əvvəl Çində becərilməyə başlanmışdır.

Botaniki təsviri

Hündürlüyü 10 m - dək olan, çoxbudaqlı, kiçik, həmişəyaşıl, ağac və ya iri koldur. Yarpaqları növbəli, oval və ya uzunsov - ellipsvari, uzunluğu 6 - 8 (30- dək) sm və eni 4 sm - dək, üstü tünd yaşıl yarpaq ayasının kənarı dişli və qısa saplaqlıdır. Çiçəkləri ətirli, yarpaqların qoltuqlarında çiçək saplağında tək və ya dəstələrlə 2-5 ədəd yerləşir. Hər çiçəkdə meyvələrdə qalan 5-7 kasayarpaqları vardır; çiçək tacı 5-9 ağ ləçəkli, sarımtıl - çəhrayı çalarlı, diametri 2 - 5 sm, çoxsaylı erkəkcikləri xırda, sarı tozluqlu, dişiciyi yuxarı, yumurtalıqlı və 3 (bəzən 5) sapvari sütuncuqludur. Meyvələri hamar, 3 yuvalı, laylarla açılan, 3 iri, şarşəkilli, boz qonur, hamar toxumları olan, oduncaqlı qutucuqlardır. 2-3 yarpaqlı cavan zoğları yığılır; 4-cü yarpaq qoltuq tumurcuğu ilə budaqda qalır və tumurcuqdan yeni zoğ inkişaf edir.

Ekologiyası

Tropik və subtropik iqlimi olan regionlarda becərilir.

Azərbaycanda yayılması

Talışda mədəni şəraitdə geniş becərilir.

İstifadəsi

Yarpaqlarında 1,5-3,5% mərkəzi əsəb sisteminə və ürək fəaliyyətinə təsir edən, qan təzyiqini artıran, tənəffüsü sürətləndirən, beyin damarlarını genişləndirən kofein, ürəyə müsbət təsir göstərən teofillinin izləri, 20-24% aşılayıcı maddələr, flavonoidlər, efir yağının izləri, C, B1, B2 vitaminləri, nikotin və pantoten turşuları, mikroelementlər vardır.