Dermatit
Dermatit (yun. δέρμα, δέρματος — dəri + lat. itis — keçmək, dönmək) — dərinin üzərinə xarici fiziki və ya kimyəvi faktorun birbaşa təsir etdiyi yerdə əmələ gələn iltihab. Bəzən bu termin daha geniş mənada dərinin hər hansı iltihabının adı kimi istifadə olunur[2] (məs. atopik dermatit).
| Dermatit | |
|---|---|
 Kerosindən təsirlənən əl dərisi | |
| XBT-10-KM | L30.9 |
| XBT-9 | |
| XBT-9-KM | 692.9[1] |
| OMIM | 603165 |
| MedlinePlus | 000853 |
| MeSH | D003872 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tibbdə çaşqınlığı azaltmaq üçün "kontakt dermatit" termini qəbul edilir. Digər səbəblərdən yaranan dəri zədələri toksikermiya adlanır.[3]
Təsnifatı
redaktə- Sadə — zərərverici faktorun təsiri altında dəri hüceyrələrində nekrobiotik dəyişikliklər nəticəsində sürətlə inkişaf edən dermatit;
- Allergik — həssaslaşmış limfositlərin təsiri nəticəsində gecikmiş tipli iltihablı dermatit.[4]
İnkişaf səbəblərinə görə dermatit travmatik, tibbi, termik (yanıq, donma), rentgen şüaları və müxtəlif radioaktiv maddələrin şüalanması, yaraya yaxın olması, ziyil, nekrobasil, parazitar (qotur) və s. əlamətlərə görə fərqlənir.[5]
Etiologiyası
redaktəAllergenlər kimyəvi maddələr, dərmanlar, kosmetika və bitkilər ola bilər. Sadə dermatitə mexaniki qıcıqlandırıcılar, yüksək/aşağı temperatur, ultrabənövşəyi şüalanma, elektrik cərəyanı[3], respiratorların uzun müddət istifadəsi[6] səbəb ola bilər.
Növləri
redaktəDermatitə daxildir:[7]
- Atopik ekzema
- Allergik dermatit
- Qıcıqlandırıcı kontakt dermatit
- Seboreik dermatit
- Staz dermatiti
Simptomları
redaktə
Hər növ dermatitin fərqli simptomları olsa da, dəridə qızartı, şişkinlik, qaşınma və bəzən sızma və çapıqlanma ilə müşayiət olunan dəri zədələri da daxil olmaqla, hamısı üçün ümumi olan müəyyən əlamətlər vardır. Bundan əlavə, simptomların göründüyü dəri sahəsi — boyun, bilək, çiyin, bud və ya ayaq — hər bir dermatit növü üçün fərqli olur. Daha nadir hallarda genital bölgədə görünə bilər.[8][9] Bu tip dermatitin simptomları çox şiddətli olur və görünə və yoxa çıxa bilər. Qıcıqlandırıcı kontakt dermatit adətən qaşınmadan daha ağrılıdır.
Atopik dermatitin simptomları hər insanda fərqli olsa da, ən çox görünən əlamətlər dəridə quruluq, qaşınma və qızartıdır. Tipik dəri zədələrinə qollar, dizlərin arxası, biləklər, üz və əllər daxildir. Perioral dermatit ağız ətrafında qırmızı qabarıq səpgidir.[10]
Herpetiform dermatitinin simptomlarına qaşınma, sızıltı və yanma hissi daxildir.[11]
Seboreik dermatitin simptomları tədricən baş dərisinin quru və ya yağlı qabıqlanmasından (kəpək) üz nahiyələrinin miqyasına, bəzən qaşınma ilə, lakin saç tökülməsi olmadan tədricən görünməyə meyllidir.
Yenidoğulmuş uşaqlarda xəstəlik baş dərisində qalın, sarımtıl səpgilərə səbəb olur, tez-tez döküntü ilə müşayiət olunur. Ağır hallarda simptomlar saç xətti boyunca, qulaqların arxasında, qaşlarda, burunda və kürəyin arxa hissəsində görünə bilər.
-
Dermatit -
Daha ağır dermatit -
Cızıqlanmış dermatit sahəsi -
Kompleksli dermatit
Həmçinin bax
redaktəİstinadlar
redaktə- ↑ Monarch Disease Ontology release 2018-06-29. 2018-06-29 2018.
- ↑ Иванов О.Л. Дерматит. 8. Григорьев - Динамика (издательство=Научное издательство «Большая российская энциклопедия (издательство)» 65000 nüs.). председ. Осипов, Юрий Сергеевич и др., отв. ред. С.Л. Кравец. 2007. 567. ISBN 978-5-85270-338-5.
- ↑ 1 2 |məqalə=Дерматиты|автор=Шапошников, Олег Константинович||том=7|страницы=130–137|ref=Шапошников
- ↑ С.В.Тимофеев и др. Общая хирургия животных. М.: Зоомедлит. 2007.
- ↑ С.В.Тимофеев и др. Общая хирургия животных. М.: Зоомедлит. 2007.
- ↑ Chris CI Foo, Anthony TJ Goon, Yung-Hian Leow, Chee-Leok Goh. Adverse skin reactions to personal protective equipment against severe acute respiratory syndrome – a descriptive study in Singapore // Contact Dermatitis . 55 (ingilis) (5). John Wiley & Sons. 2006. doi:10.1111/j.1600-0536.2006.00953.x. ISSN 0105-1873. 2020-04-30 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Handout on Health: Atopic Dermatitis (A type of eczema)". NIAMS. may 2013. 30 may 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 iyul 2016.
- ↑ "Neurodermatitis (lichen simplex)". DermNet New Zealand Trust. 2017. 2 fevral 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 yanvar 2017.
- ↑ "Neurodermatitis". Mayo Clinic. 2015. 16 iyun 2010 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 noyabr 2010.
- ↑ "Periorificial dermatitis". DermNet New Zealand Trust. 2017. 2 fevral 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 yanvar 2017.
- ↑ "Dermatitis herpetiformis". DermNet New Zealand Trust. 2017. 2 fevral 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 yanvar 2017.