Felisett
Felisett (fr. Félicette) — kosmosa uğurla buraxılan yeganə pişik. O, 1963-cü il oktyabrın 18-də Fransanın kosmik proqramının bir hissəsi kimi orbitə buraxılıb. Felisett kosmosa uçmaq üçün təlim keçilmiş 14 dişi pişikdən biri idi. Pişiklərin kəllə sümüyünə elektrodlar implantasiya edilmişdi ki, onların nevroloji fəaliyyətləri uçuş boyu izlənilə bilsin. Cavabları stimullaşdırmaq üçün uçuş zamanı beyinə və bir ayağına elektrik impulsları verildi. Missiyadan alınan məlumatların əksəriyyəti keyfiyyətli idi və Felisett uçuşdan sağ çıxdı. Lakin 2 ay sonra beyninin müayinəsi üçün qəsdən öldürüldü.
| Felisett | |
|---|---|
 | |
| Məlumatlar | |
| Digər ad(lar)ı | C 341 |
| Növü | ev pişiyi |
| Cinsiyyəti | Dişi |
| Doğum tarixi | 1960 |
| Doğum yeri | Paris |
| Ölüm tarixi | 1963 |
| Ölkə | Fransa |
| Tanınır | Kosmosa çıxan ilk pişik |
| Sahibi | Fransa hökuməti |
| Çəkisi | 2,5 kq |
Felisett uçuşdan əvvəl C 341 təyinatına sahib idi. Uçuşdan sonra media ona Feliks adını (Pişik Feliksdən sonra) verdi.Aeronavtika Təbabəti Təhsil və Araşdırma Mərkəzi bunu dişi Felisett adı olaraq dəyişdirdi və rəsmi adı olaraq qəbul etdi. O, bütün dünyada poçt markalarında xatırlanıb. Beynəlxalq Kosmos Universitetində ona bənzər heykəl nümayiş etdirilir.
Xatirəsi
redaktə2017-ci il noyabrın 8-də Space.com veb saytında dərc olunan məqaləyə görə, Felisettin kosmik yarışda iştirakı, "… əlbəttə ki, könüllü deyildi, lakin bu, dünyanın üçüncü mülki kosmik agentliyini qurmuş Fransa üçün böyük bir mərhələ idi (SSRİ və ABŞ-dən sonra). Felisettin missiyası Fransaya kosmik yarışa qoşulmağa kömək etdi." Felisettin uçuşu o dövrdə digər kosmos uçuşlarından daha az populyar idi.
Keçmiş Fransa müstəmləkələri Felisettin uçuşunu xatırlamaq üçün markalar yaratdılar. Komor adaları 1992-ci ildə kosmosa uçuşda iştirak edən heyvanları əks etdirən bir sıra markalardan biri kimi marka buraxdı. Markada Feliks adından istifadə edilmişdir. 1997-ci ildə Çad Felisett və kosmosdakı digər heyvanların xatirəsini xatırladan poçt markalarını yenidən Feliks adından istifadə edilərək buraxdı. 1999-cu ildə Niger də buraxdığı markalarda Felix adından istifadə edib.
Xatirə heykəli
redaktəKosmosda səyahət edən bəzi heyvanlar qəhrəman kimi qeyd edilmişdir. Məsələn, şimpanze Hem ABŞ-nin Nyu-Meksiko ştatında Beynəlxalq Kosmik Şöhrət Zalında dəfn edilib; Sovet iti Layka Yuri Qaqarin adına Kosmonavt Tədris Mərkəzində bürünc abidəyə malikdir. Lakin Felisettin missiyasından 50 ildən çox vaxt keçdikdən sonra belə onun üçün heç bir abidə yox idi. Daha sonra, 2017-ci ildə Metyu Serj Qay tərəfindən elmə verdiyi töhfəni xatırlamaq üçün Felisettin bürünc heykəlini ucaltmaq üçün kraudfandinq kampaniyasına start verildi. Heykəl heykəltaraş Cill Parker tərəfindən hazırlanmışdır. İlkin dizaynda Yer kürəsinin üstündə pişik təsvir edilmişdi və əsas donorların adlarını əks etdirən lövhə də daxil edilməli idi. 2018-ci ilin aprel ayında layihə 40,000 funt sterlinq maliyyələşdirmə hədəfinə çatdı.
2019-cu ilin aprelində Metyu Serj Qay heykəlin Şərqi Fransada, Beynəlxalq Kosmos Universitetində yerləşdiriləcəyini açıqladı. Heykəl 2019-cu il dekabrın 18-də Universitetin Kosmos Tədqiqatları üzrə Magistr proqramının 25-ci ildönümünü qeyd etmənin bir hissəsi olaraq açıldı. O 1,5 metr hündürlüyündədir və Felisetti "Yerin üstündə oturmuş, vaxtilə səyahət etdiyi səmaya baxan" formada təsvir edir.