Gürcüstanda insan hüquqları

Gürcüstanda insan hüquqları — 1990-cı illərin əvvəllərindən bəri insan hüquqları təşkilatları və ictimai xadimlərin diqqət mərkəzindədir. Gürcüstan hakimiyyəti müxalifətçiləri öldürməkdə, dinc nümayişləri dağıtmaqda və döyməkdə, saxta sübutlara əsaslanaraq siyasi rəqiblərə qarşı həbs etməkdə, təqib etməkdə və cinayət işi qurmaqda ittiham olunur. Mixail Saakaşvili hakimiyyətə gələndən sonra insan haqları təşkilatlarının ittihamları dinlənilməyə davam edir. Ən ciddi ittihamlardan bəziləri soyqırım və osetinlərin etnik təmizlənməsi ilə bağlıdır.

2007-ci ilin noyabr ayında BMT-nin İnsan Hüquqları üzrə Ali Komissarı Luiza Arbur, "xüsusilə Gürcüstan Ombudsmanına qarşı orantısız güc tətbiqi, müxalifət liderlərinin həbsləri və nümayişçilərin döyülməsi xəbərlərindən narahat olduğunu" söylədi. Arbur, müstəqil televiziyaların işini dayandırmağa məcbur edən təhlükəsizlik qüvvələrinin fəaliyyəti ilə bağlı məlumatlardan narahatlığını ifadə etdi.^[1]

Gürcüstan Ombudsmanı Sozar Subari dəfələrlə Gürcüstan hakimiyyətini sərt tənqid edib. 2006-cı ilin mart ayında Subari, ölkənin Daxili İşlər Nazirliyini, xüsusən də Gürcüstan banklarından birinin əməkdaşı Sandro Girqvlianinin qətlində günahlandırdı.^[2]

İnsan hüquqları müqavilələrində iştirak

BMT-nin əsas sənədləri ^[3]	Gürcüstanın iştirakı	Avropa Şurasının əsas sənədləri ^[4]	Gürcüstanın iştirakı
İrqi Ayrı-seçkiliyin Bütün Formalarının Ləğvi haqqında Beynəlxalq Konvensiya	1999-cu ildə qoşulub	Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyası	1999-cu ildə təsdiq edilmişdir
Mülki və siyasi hüquqlar haqqında Beynəlxalq Pakt	1994-cü ildə qoşulub	AİHM-in 1 saylı Protokolu	2002-ci ildə təsdiq edilmişdir
Vətəndaş və Siyasi Hüquqlar haqqında Beynəlxalq Paktın Könüllü Protokolu	1994-cü ildə qoşulub	4 saylı AİHM Protokolu	Ratifikasiya 2000
Vətəndaş və Siyasi Hüquqlar haqqında Beynəlxalq Paktın İkinci Könüllü Protokolu	1999-cu ildə qoşulub	6 saylı AİHM Protokolu	Ratifikasiya 2000
İqtisadi, sosial və mədəni hüquqlar haqqında beynəlxalq pakt]	1994-cü ildə qoşulub	7 saylı AİHM Protokolu	Ratifikasiya 2000
Qadınlara qarşı ayrı-seçkiliyin bütün formalarının ləğv edilməsi haqqında Konvensiya	1994-cü ildə qoşulub	12 AİHS Protokolu	2001-ci ildə imzalanmışdır
Qadınlara Qarşı Ayrı -seçkiliyin Hər Şəkilinin ləğvinə dair Konvensiyaya Əlavə Protokol	2002-ci ildə qoşulub	13 saylı AİHS Protokolu	2003-cü ildə imzalanmışdır
İşgəncələrə və digər qəddar, qeyri-insani, yaxud ləyaqəti alçaldan davranış və cəza növlərinə qarşı Konvensiya	1994-cü ildə qoşulub	Avropa Sosial Xartiyası	Abunə olmadı.
İşgəncələrə və digər qəddar, qeyri-insani və ya ləyaqəti alçaldan rəftar və cəzaya qarşı Konvensiyaya Əlavə Protokol	2005-ci ildə qoşulub	1988-ci il Avropa Sosial Xartiyasına Əlavə Protokol	Abunə olmadı.
Uşaq hüquqları Konvensiyası	1994-cü ildə qoşulub	1995 Avropa Sosial Xartiyasına Əlavə Protokol	Abunə olmadı
Uşaqların silahlı toqquşmalara cəlb edilməsi ilə bağlı Uşaq Hüquqları Konvensiyasına Əlavə Protokol	2010-cu ildə qoşulub	Yenilənmiş Avropa Sosial Xartiyası	2005-ci ildə təsdiq edilmişdir
Uşaq hüquqları, uşaq fahişəliyi və uşaq pornoqrafiyası ilə bağlı Uşaq Hüquqları Konvensiyasına Əlavə Protokol	2005-ci ildə təsdiq edilmişdir	İşgəncə və Qeyri-insani və ya ləyaqəti alçaldan rəftar və ya cəzanın qarşısının alınması üzrə Avropa Konvensiyası	Ratifikasiya 2000
Bütün fəhlə mühacirlərin və onların ailə üzvlərinin hüquqlarının müdafiəsi haqqında beynəlxalq Konvensiya	İmzalanmamışdır	Regional və ya Azlıqların Dilləri üçün Avropa Xartiyası	İmzalanmamışdır
Əlillərin hüquqları haqqında Konvensiya	Təsdiqlənmiş 2014	Milli azlıqların müdafiəsi üzrə Çərçivə Konvensiyası	2005-ci ildə təsdiq edilmişdir
Əlillərin Hüquqları Konvensiyasına Əlavə Protokol	2009-cu ildə imzalanmışdır	Avropa Şurası İnsan Alveri Konvensiyası	2007-ci ildə təsdiq edilmişdir

Sərbəst toplaşmaq hüququ və təzahürləri

2007-ci ilin noyabrında hakimiyyət müxalifətin çıxışlarını yatırmaq üçün xüsusi təyinatlı dəstələrdən istifadə edirdi. Noyabrın 2-də müxalifət siyasi məhbusların azad edilməsi tələbləri ilə mitinqlərə başlayır. Noyabrın 7-də xüsusi təyinatlılar, toplaşan insanlara dağılmağı əmr edib, onlara rezin güllələrlə atəş açmağa və gözyaşardıcı qaz tətbiq etməyə başlayıblar. Sonra polislər qaçan adamları təqib edərək, onları dəyənəklərlə, ayaq və çubuqlarla döydülər. Yüzlərlə zərərçəkən Tbilisi xəstəxanalarına gətirilmişdi. Bu barədə Beynəlxalq hüquq müdafiə təşkilatı Human Rights Watch bildirib:^[5]

Araşdırmalarımız aydın şəkildə göstərir ki, Gürcüstan hakimiyyəti polisin dinc nümayişçiləri təqib etdiyi və döydüyü, jurnalistləri terrora saldığı vaxtdan keçib. 7 noyabrda polisin hərəkəti qanuni hüquq-mühafizə tədbiri deyildi.

Polis tərəfindən döyülənlər arasında müxalifət liderləri, jurnalistlər və Gürcüstan ombudsmanı Sozar Subari də var idi: "Mən dəyənəklə uzanmış insanları döyüldüyünü gördüm. Onları dayandırmağa çalışdım, amma özüm də ağır döyüldüm","Gürcüstan insan hüquqlarının elementar səviyyədə qorunmadığı bir ölkəyə çevrildi."^[6]

Həmin gün bir neçə yüz silahlı polis "İmedi"müxalif teleşirkətinin binasına soxuldu. Polis avtomatlarla hədələyərək, telekanalın jurnalistlərinə və işçilərinə döşəməyə uzanmağı əmr edib. Aparıcılar hücumu canlı yayımlamağa cəhd edəndə yayım kəsildi. Kanalın studiyalarının əksəriyyəti və aparatlarının böyük hissəsi məhv edilmişdir. Binanın qarşısına toplaşmış işçilərə və sempatizanlara qarşı yenidən gözyaşardıcı qaz, rezin güllə və dəyənəklərdən istifadə edildi.^[5]^[7]

Mixail Saakaşvili isə hakimiyyətin qanun çərçivəsində fəaliyyət göstərdiyini, bu vəziyyətdə mitinqlərin dağıdılmasının isə Gürcüstanı hakimiyyətin zorla devrilməsi cəhdindən xilas etməyə kömək edən əsaslı tədbir olduğunu bildirib. O, müxalifət liderlərini Rusiya xüsusi xidmət orqanları ilə bağlı ittiham edib və bunun sübutu olaraq gizli audio və video müşahidə materialları dərc edilib.

8 noyabr 2007-ci ildə Gürcüstan prokurorluğu Leyborist Gürcüstan partiyasının lideri Şalva Natelaşvili və Gürcüstanın birinci prezidenti Zviad Qamsaxurdiyanın oğlu Tsotne Qamsaxurdiyaya qarşı casusluq və hökuməti devirmək üçün sui-qəsd ittihamı ilə cinayət işləri açıldı. Polisdən gizlənən Natelaşvili bildirib ki, Gürcüstan hakimiyyəti onun qətlini hazırlayır və ABŞ-da ailəsi üçün siyasi sığınacaq istəyib bundan sonra Saakaşvili deyib: "Çölə çıxsın, biz onu tutmayacağıq". İki gün sonra prokurorluq ittihamlarını ləğv etdi.^[8]

Human Rights Watch, Saakaşvilinin bir sıra Qərb ölkələrinin hakimiyyətinə dəstək verdiyini qeyd etdi:

Gürcüstanın beynəlxalq tərəfdaşları, ilk növbədə, ABŞ və Avropa İttifaqı "qızılgül inqilabı" ndan prezident M. Saakaşvilini və onun hökumətini qeyd-şərtsiz dəstəkləyirlər. Qərb dövlətləri Tbilisini açıq şəkildə tənqid etməyə meylli deyillər, onun bir neçə dəfə xoş niyyət və islahat vədlərinə dair bəyanatlar qəbul etməyə üstünlük verirlər.

İstinadlar

↑ Верховный комиссар ООН по правам человека обеспокоена развитием событий в Грузии Arxivləşdirilib 2008-03-08 at the Wayback Machine // Официальный сайт ООН, 8 ноября 2007
↑ Новиков В. МВД Грузии предъявлено избиение Arxivləşdirilib 2014-08-19 at the Wayback Machine // Коммерсантъ, № 41, 14 марта 2006
↑ BMT verilənlər bazasında insan hüquqları müqavilələrinin statusu Arxivləşdirilib 2016-05-16 at the Wayback Machine Şablon:Ref- en
↑ = CE verilənlər bazasında insan hüquqları ilə bağlı RUS müqavilələri^{[ölü keçid]}
↑ ¹ ² Грузия: власти применили против демонстрантов избыточную силу // Human Rights Watch, 20 декабря 2007
↑ Патаркацишвили готов отдать последний лари на борьбу с «режимом Саакашвили» Arxivləşdirilib 2008-01-02 at the Wayback Machine // Лента.ру, 7 ноября 2007
↑ Созар Субари: Имущество телекомпании «Имеди» практически полностью уничтожено или разграблено Arxivləşdirilib 2007-12-08 at the Wayback Machine // Радио Свобода, 7 декабря 2007
↑ Лейбористы Грузии самостоятельно выдвигают своего лидера кандидатом в президенты Arxivləşdirilib 2008-03-29 at the Wayback Machine // NEWSru, 12 ноября 2007

[1] Верховный комиссар ООН по правам человека обеспокоена развитием событий в Грузии Arxivləşdirilib 2008-03-08 at the Wayback Machine // Официальный сайт ООН, 8 ноября 2007

[2] Новиков В. МВД Грузии предъявлено избиение Arxivləşdirilib 2014-08-19 at the Wayback Machine // Коммерсантъ, № 41, 14 марта 2006

[3] BMT verilənlər bazasında insan hüquqları müqavilələrinin statusu Arxivləşdirilib 2016-05-16 at the Wayback Machine Şablon:Ref- en

[4] = CE verilənlər bazasında insan hüquqları ilə bağlı RUS müqavilələri^{[ölü keçid]}

[hrw-5] ¹ ² Грузия: власти применили против демонстрантов избыточную силу // Human Rights Watch, 20 декабря 2007

[6] Патаркацишвили готов отдать последний лари на борьбу с «режимом Саакашвили» Arxivləşdirilib 2008-01-02 at the Wayback Machine // Лента.ру, 7 ноября 2007

[7] Созар Субари: Имущество телекомпании «Имеди» практически полностью уничтожено или разграблено Arxivləşdirilib 2007-12-08 at the Wayback Machine // Радио Свобода, 7 декабря 2007

[8] Лейбористы Грузии самостоятельно выдвигают своего лидера кандидатом в президенты Arxivləşdirilib 2008-03-29 at the Wayback Machine // NEWSru, 12 ноября 2007

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]