Hindistanda ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı

Hindistanda YUNESKO-nun ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısına 40 obyekt daxildir (2021-ci il üçün), bu, ümumi rəqəmin 3,1%-ni (2021-ci il üçün 1154) təşkil edir. Siyahıya 32 obyekt mədəniyyət meyarlarına görə, 7 obyekt təbii meyarlara görə, 1 obyekt mədəni və təbii meyarlara görə daxil edilib. 13 obyekt insanın yaradıcılığının şah əsəri kimi tanınır (meyar i), 3 obyekt təbiət fenomeni və ya müstəsna təbii gözəlliyə və estetik əhəmiyyətə malik məkan kimi tanınır (meyar vii). Bundan əlavə, 2022-ci ildən ölkədəki 49 obyekt ümumdünya irs siyahısına daxil olmaq üçün namizədlər sırasındadır[1]. Hindistan Ümumdünya Mədəni və Təbii İrsin Mühafizəsi Konvensiyasını 1977-ci il noyabrın 14-də ratifikasiya edib[2]. Hindistandakı ilk obyektlər 1983-cü ildə YUNESKO-nun ümumdünya irs komitəsinin 7-ci sessiyasında siyahıya alınıblar.

Siyahı

redaktə

Bu cədvəldə obyektlər YUNESKO-nun ümumdünya irs siyahısına əlavə olunduqları ardıcıllıq ilə verilmişdir.

Şəkil Adı yeri Yarandığı il Siyahıya alınma tarixi Meyarlar
1   Aqrada qala Uttar-Pradeş ştatı XVI əsr 1983 251 III
2   Ajanta mağaraları Maharaştra ştatı 1983 242 I, II, III, VI
3   Ellora mağaraları Maharaştra ştatı 1983 243 I, III, VI
4   Tac Mahal Uttar-Pradeş ştatı 1983 252 I
5   Mahabalipuram şəhərindəki abidələr qrupu Tamilnad ştatı 1984 249 I, II, III, VI
6   Konarkdakı Günəş məbədi (ing. Konark Sun Temple Orissa ştatı 1984 246 I, III, VI
7   Kaziranqa Milli Parkı Assam ştatı 1985 337 IX, X
8   Keoladeo Milli Parkı Racastan ştatı 1985 340 X
9   Manas qoruğu Assam ştatı 1985 338 VII, IX, X
10   Qoadakı məbədlər və monastırlar Qoa ştatı 1986 234 II, IV, VI
11   Fatehpur-Sikri Uttar-Pradeş ştatı 1986 255 II, III, IV
12   Hampi xarabalıqları (Vicayanaqar imperiyası) Karnataka ştatı 1986 241 I, III, IV
13   Khacuraho abidələri Madhya-Pradeş ştatı 1986 240 I, III
14   Elefanta adasının mağara məbədləri Maharaştra ştatı 1987 244 I, III
15   Çola məbədləri (ing. Great Living Chola Temples) Tamilnad ştatı 1987, 2004 250 II, III
16   Pattadakal abidələri Karnataka ştatı 1987 239 III, IV
17   Sundarban Milli Parkı Qərbi Benqaliya ştatı 1987 452 IX, X
18   Nanda-Devi və Güllər Vadisi Milli Parkı Uttarakhand ştatı 1988, 2005 335 VII, X
19   Sançi Buddist abidələri Madhya-Pradeş ştatı 1989 524 I, II, III, IV, VI
20   Hümayun türbəsi Dehli 1993 232 II, IV
21   Qütb Minar minarəsi Dehli 1993 233 IV
22   Hindistanın Dağ Dəmir Yolları Haryana, Himaçal Pradeş, Qərbi Benqaliya, Tamilnad ştatları 1999, 2005 944 II, IV
23   Mahabodhi məbədi Bihar ştatı 2002 1056 I, II, III, IV, VI
24   Bhimbetkadakı qaya sığınacaqları Madhya-Pradeş ştatı 2003 925 III, V
25   Çampaner Pavaqadh Arxeoloji Parkı Qücərat ştatı 2004 1101 III, IV, V, VI
26   Çhatrapati Şivaçi Vağzalı Maharaştra ştatı 2004 945 II, IV
27   Qırmızı Qala Dehli 2007 231 II, III, VI
28   Jantar Mantar ştatı Racastan 2010 1338 III, IV
29   Qərbi Qat ştatıы Qücərat, Maharaştra, Qoa, Karnataka, TamilnadKerala 2012 1342 IX, X
30   Racastan qalaları Racastan ştatı 2013 247 II, III
31   Rani ki vav pilləli quyu Qücərat ştatı XI əsr 2014 922 I, IV
32   Böyük Himalay Milli Parkının qorunan ərazisi Himaçal Pradeş ştatı 2014 1406 X
33   Le Korbuzyenin memarlıq irsi: modernizmə töhfə:
а) Çandiqarhda Kapitol Kompleksi
Çandiqarhın ittifaq ərazisi (  Argentina,   Belçika,   Almaniya,   Fransa,   İsveçrə,   Yaponiya ilə birgə XX əsr 2016 1321 I, II, VI
34   Nalandada Arxeoloji obyekt Nalanda Mahavihara (Nalanda Universiteti) ştatı Bihar E.ə. III əsr — XIII əsr 2016 1502 IV, VI
35   Kançencaqra Milli Parkı Sikkim ştatı 2016 1513 III, VI, VII, X
36   Əhmədabad tarixi şəhəri ştatı Qücərat 1411 2017 1551 II, V
37   Mumbayda Viktorian stili və art-deko memarlıq ansamblı Maharaştra ştatı XIX —XX əsrlər 2018 1480 II, IV
38   Caypur şəhəri Racastan ştatı XVIII əsr 2019 1605 II, IV, VI
39   Rudreşvar Məbədi (Ramappa) Telanqana ştatı XI—XIV əsrlər 2021 1570 I, III
40   Dholavira: harrap şəhəri Qücərat ştatı E. Ə. 3-cü minillik 2021 1645 III, IV

Obyektlərin coğrafi yerləşməsi

redaktə
 
 
1
 
2
 
3
 
4
 
5
 
6
 
7
 
8
 
9
 
10
 
11
 
12
 
13
 
14
 
15
 
16
 
17
 
18
 
19
 
20
 
21
 
22
 
22
 
22
 
23
 
24
 
25
 
26
 
27
 
28
 
29
 
30
 
31
 
32
 
33
 
34
 
35
 
36
Hindistanda ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı

İlkin siyahı

redaktə

Cədvəldə obyektlər ilkin siyahıya əlavə olunduqları ardıcıllıqla düzülür. Bu siyahıda Hindistan hökuməti tərəfindən ümumdünya irs siyahısına əlavə edilmək üçün namizəd olaraq təklif edilən obyektlər göstərilmişdir.

# Təsvir Adı Yeri Yaranma tarixi Siyahıya alınma ili Meyarlar
0   Vişnupurdakı məbədlər Qərbi Benqaliya ştatı XVII əsr 1998 1087 mədəni
0   Mattançeri sarayı Koççi ştatı
Kerala ştatı
təxminən 1555 1998 1092 mədəni
0   Mandudakı abidələr qrupu Madhya-Pradeş ştatı XV—XVI əsrlər 1998 1095 mədəni
0   Qədim Buddist yaşayış məntəqəsi Sarnath город Bənarəs
Uttar-Pradeş ştatı
E.ə III əsr—XVI əsr 1998 1096 mədəni
0   Qızıl məbəd Amritsar şəhəri
Pəncab ştatı
1588–1604 2004 1858 iii, iv, vi
0   Assamdakı Brahmaputra çayı üzərindəki Majuli çay adası Assam ştatı 2004 1870 ii, iii, v, vi
0   Namdapxa Milli Parkı Arunaçal-Pradeş ştatı 1974 2006 2104 vii, ix, x
0   Kiçik Kaç Rannıında Hindistan Qulanı qoruğu Qücərat ştatı 1972 2006 2105 x
0   "Neora Vadisi" Milli Parkı Qərbi Benqaliya ştatı 1986 2009 5447 vii, x
0   Səhra Milli Parkı Racastan ştatı 1992 2009 5448 vii, viii, x
0   Hindistanda Böyük ipək yolu obyektləri Bihar ştatı, Uttar-Pradeş, Pəncab ştatı, Tamilnad, Maharaştra, ittifaq əraziləri Pondiçerri, Cammu və Kəşmir,Dehli E.ə. III əsrdən 2010 5492 ii, iii, vi
0   Şantiniketan Qərbi Benqaliya ştatı XIX —XX əsrlər 2010 5495 ii, iii, vi
0   Heydərabadda Qütbşahlar abidələri: Qolkonda qalası, Qütbşahlar türbələri, Çarminar Telanqana ştatı XVI—XVII əsrlər 2010 5573 i, ii, iii, iv
0   Kəşmirdəki Moğol bağları
a) Nişat
b) Şalimar
v)Açabal
q)Çeşmə Şahi
d) Pəri Mahal
e)Verinaq
ittifaq ərazisi Cammu və Kəşmir XVII əsr 2010 5580 i, ii, iv
0   Dehli — mədəni və tarixi şəhər Dehlinin Milli Paytaxt Rayonu XIX — XX əsrlər 2012 5743 ii, v, vi
0   Dəkkən sultanlıqlarının abidələr və qalaları
а)Qolkondada (Karnataka) Bəhməni abidələri
b) Bidarda (Karnataka) Bəhməni sultanlığı və Bidar sultanlığı abidələri
v) Bicapurda (Karnataka) Adilşahların abidələri
q)Heydərabadda (Andhra Pradeş) Qutb Şahların abidələri
Karnataka ştatı, Andhra Pradeş XIV—XVII əsrlər 2014 5887 ii, iii
0   Mobil həbsxana (Andaman adaları) ittifaq ərazisi Andaman və Nikobar adaları 1893–1906 2014 5888 iv, vi
0   Hindistanda məşhur sarilərin tikiş klasterləri Madhya-Pradeş ştatı, Uttar-Pradeş, Maharaştra, Andhra Pradeş, Assam 2014 5890 iii, v
0   Apatani xalqının mədəni mənzərəsi Arunaçal-Pradeş ştatı 2014 5893 iii, v
0   Şriranqamdakı Şri Ranqanathasvami məbədi Tamilnad ştatı IX əsr 2014 5894 i , ii, iii, v
0   Şriranqapatnam ada şəhərinin abidələri Karnataka ştatı IX əsr 2014 5895 i, ii, iii, iv
0   Çilika gölü Orissa ştatı 2014 5895 ix, x
0   Padmanabhapuram Palace (Kalkulam Palace) Tamilnad ştatı XVI əsr 2014 5897 iii, iv
0   Hoysalanın müqəddəs ansamblları
а) Belurda memarlıq ansamblı
b) Halebiddə memarlıq ansamblı
Karnataka ştatı XII əsr 2014 5898 ii, iii, vi
0   Satyaqraha obyektləri, Hindistanın azadlığı uğrunda qeyri-zorakı hərəkat Qücərat ştatı, Maharaştra, Qərbi Benqaliya, Tamilnad, Bihar, Madhya-Pradeş, Kerala, Uttar-Pradeş, Dehli XX əsr 2014 5899 iv, vi
0   Möhkəmlənmiş kənd Thembank[ing.] Arunaçal-Pradeş ştatı 2014 5913 ii, iii, v
0   Narkodam adası ittifaq ərazisi Andaman və Nikobar adaları 2014 5914 viii, ix, x
0   Maydam — Ahom sülaləsinin kurqan dəfn sistemi Assam ştatı XIII—XVIII əsrlər 2014 5915 viii, ix, x
0   Ekamra Kşetra — Məbədlər şəhəri, Bhubaneşvar Orissa ştatı E.ə. III əsr — XV əsr 2014 5916 i, ii, iii
0   Burzahom neolit ​​yaşayış məskəni ittifaq ərazisi Cammu və Kəşmir E.ə. 3–2-ci minilliklər 2014 5917 ii, iii, v
0   Harappın liman şəhəri Lotxalın arxeoloji qalıqları Qücərat ştatı E.ə. XXIV–XVII əsrlər 2014 5918 v
0   Hindistanın Dağ Dəmir Yolları (genişləndirmə)
а) Matheran dəmir yolu (Matheran Hill Railway)
b) Kanqra Vadisi Dəmir Yolu (Kangra Valley Railway)
Maharaştra ştatı, Himaçal Pradeş 1901–1907, 1925–1928 2014 5919 ii, iv
0   Çettinad (Chettinad), Tamil tacirlərinin kəndləri. Tamilnad ştatı XIX—XX əsrlər 2014 5920 ii, v, vi
0   Yeni Dehlidə Bəhai ibadət evi Yeni Dehli 1986 2014 5921 i, iv, vi
0   Məbəd memarlığının inkişafı — Ayehole-Badami-Pattadakal Karnataka ştatı VI—VIII əsrlər 2015 5972 iii, iv
0   Hindistanda Soyuq Səhranın (Cold Desert) mədəni landşaftı ittifaq ərazisi Ladak, Himaçal Pradeş ştatı 2015 6055 iii, v, vi, x
0   Böyük Təkər yolu boyunca obyektlər Pəncab ştatı, Haryana, Uttarakhand, Racastan, Uttar-Pradeş, Bihar, Charkhand, Qərbi Benqaliya, Dehli E.ə. IV əsr — XX əsr 2015 6056 ii, iv, vi
0   Keybul-Lamjao təbiətiqoruma zonası (Keibul Lamjao National Park) Manipur ştatı 2016 6086 v, vii, ix, x
0   Garo Hills təbiətiqoruma zonası Meqhalaya ştatı 2018 6356 v, vi, viii, x
0   Orçha tarixi ansamblı Madhya-Pradeş ştatı XVI—XVIII əsrlər 2019 6404 ii, iv
0   Bənarəsdə Qanqın dənizkənarı Uttar-Pradeş ştatı XVIII əsr 2021 6526 iii, iv, vi
0   Kançipuram məbədləri Tamilnad ştatı VII—XIII əsrlər 2021 6528 iv, vi
0   Hirebenakal meqalitik abidə Karnataka ştatı E.ə. VIII–III əsrlər 2021 6529 iii, iv
0   Nərmada çayı vadisində Bedağat-Lametağat təbiət ərazisi Madhya-Pradeş ştatı 2021 6531 vii, viii
0   Satpura Pələng Qoruğu Madhya-Pradeş ştatı 2021 6532 vii, ix, x
0   Maharaştranın Maratha hərbi memarlığı Maharaştra ştatı XVII—XIX əsrlər 2021 6533 ii, iii, iv
0   Konkan bölgəsinin Geoqlifləri Maharaştra ştatı, Qoa 10–1,7 min il əvvəl 2022 6605 i, iii, iv
0   Canlı körpülərin mədəni landşaftı Meqhalaya ştatı 2022 6606 i, iii, vi
0   Lepakşidəki Veerabhadra məbədi və monolit öküz (Vicayanaqaranın heykəltəraşlıq və rəssamlıq ənənəsi) Andhra Pradeş ştatı XII—XVIII əsrlər 2022 6607 i, ii, vi

Obyektlərin coğrafi yeri

redaktə
 
 
1
 
2
 
3
 
4
 
5
 
6
 
7
 
8
 
9
 
10
 
12
 
13
 
14 (а, б, г, д)
 
14 (в, е)
 
15
 
16
 
17а
 
17б
 
17в
 
17г
 
18
 
19а
 
19б
 
19в
 
21
 
22
 
23
 
24
 
25
 
26
 
27а
 
27б
 
29
 
30
 
31
 
32
 
33
 
34
 
35а
 
35б
 
36
 
37
 
38
 
39
 
40
 
42
İlkin siyahıya daxil olan namizədlər

İstinadlar

redaktə
  1. "Tentative" (ingilis). UNESCO World Heritage Centre. 2012-01-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-12-24.
  2. "The States Parties — India". 2012-05-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-11-07.