Hindistanda ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı
Hindistanda YUNESKO-nun ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısına 40 obyekt daxildir (2021-ci il üçün), bu, ümumi rəqəmin 3,1%-ni (2021-ci il üçün 1154) təşkil edir. Siyahıya 32 obyekt mədəniyyət meyarlarına görə, 7 obyekt təbii meyarlara görə, 1 obyekt mədəni və təbii meyarlara görə daxil edilib. 13 obyekt insanın yaradıcılığının şah əsəri kimi tanınır (meyar i), 3 obyekt təbiət fenomeni və ya müstəsna təbii gözəlliyə və estetik əhəmiyyətə malik məkan kimi tanınır (meyar vii). Bundan əlavə, 2022-ci ildən ölkədəki 49 obyekt ümumdünya irs siyahısına daxil olmaq üçün namizədlər sırasındadır[1]. Hindistan Ümumdünya Mədəni və Təbii İrsin Mühafizəsi Konvensiyasını 1977-ci il noyabrın 14-də ratifikasiya edib[2]. Hindistandakı ilk obyektlər 1983-cü ildə YUNESKO-nun ümumdünya irs komitəsinin 7-ci sessiyasında siyahıya alınıblar.
Siyahı redaktə
Bu cədvəldə obyektlər YUNESKO-nun ümumdünya irs siyahısına əlavə olunduqları ardıcıllıq ilə verilmişdir.
№ | Şəkil | Adı | yeri | Yarandığı il | Siyahıya alınma tarixi | № | Meyarlar |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Aqrada qala | Uttar-Pradeş ştatı | XVI əsr | 1983 | 251 | III | |
2 | Ajanta mağaraları | Maharaştra ştatı | 1983 | 242 | I, II, III, VI | ||
3 | Ellora mağaraları | Maharaştra ştatı | 1983 | 243 | I, III, VI | ||
4 | Tac Mahal | Uttar-Pradeş ştatı | 1983 | 252 | I | ||
5 | Mahabalipuram şəhərindəki abidələr qrupu | Tamilnad ştatı | 1984 | 249 | I, II, III, VI | ||
6 | Konarkdakı Günəş məbədi (ing. Konark Sun Temple | Orissa ştatı | 1984 | 246 | I, III, VI | ||
7 | Kaziranqa Milli Parkı | Assam ştatı | 1985 | 337 | IX, X | ||
8 | Keoladeo Milli Parkı | Racastan ştatı | 1985 | 340 | X | ||
9 | Manas qoruğu | Assam ştatı | 1985 | 338 | VII, IX, X | ||
10 | Qoadakı məbədlər və monastırlar | Qoa ştatı | 1986 | 234 | II, IV, VI | ||
11 | Fatehpur-Sikri | Uttar-Pradeş ştatı | 1986 | 255 | II, III, IV | ||
12 | Hampi xarabalıqları (Vicayanaqar imperiyası) | Karnataka ştatı | 1986 | 241 | I, III, IV | ||
13 | Khacuraho abidələri | Madhya-Pradeş ştatı | 1986 | 240 | I, III | ||
14 | Elefanta adasının mağara məbədləri | Maharaştra ştatı | 1987 | 244 | I, III | ||
15 | Çola məbədləri (ing. Great Living Chola Temples) | Tamilnad ştatı | 1987, 2004 | 250 | II, III | ||
16 | Pattadakal abidələri | Karnataka ştatı | 1987 | 239 | III, IV | ||
17 | Sundarban Milli Parkı | Qərbi Benqaliya ştatı | 1987 | 452 | IX, X | ||
18 | Nanda-Devi və Güllər Vadisi Milli Parkı | Uttarakhand ştatı | 1988, 2005 | 335 | VII, X | ||
19 | Sançi Buddist abidələri | Madhya-Pradeş ştatı | 1989 | 524 | I, II, III, IV, VI | ||
20 | Hümayun türbəsi | Dehli | 1993 | 232 | II, IV | ||
21 | Qütb Minar minarəsi | Dehli | 1993 | 233 | IV | ||
22 | Hindistanın Dağ Dəmir Yolları | Haryana, Himaçal Pradeş, Qərbi Benqaliya, Tamilnad ştatları | 1999, 2005 | 944 | II, IV | ||
23 | Mahabodhi məbədi | Bihar ştatı | 2002 | 1056 | I, II, III, IV, VI | ||
24 | Bhimbetkadakı qaya sığınacaqları | Madhya-Pradeş ştatı | 2003 | 925 | III, V | ||
25 | Çampaner Pavaqadh Arxeoloji Parkı | Qücərat ştatı | 2004 | 1101 | III, IV, V, VI | ||
26 | Çhatrapati Şivaçi Vağzalı | Maharaştra ştatı | 2004 | 945 | II, IV | ||
27 | Qırmızı Qala | Dehli | 2007 | 231 | II, III, VI | ||
28 | Jantar Mantar | ştatı Racastan | 2010 | 1338 | III, IV | ||
29 | Qərbi Qat | ştatıы Qücərat, Maharaştra, Qoa, Karnataka, Tamilnad və Kerala | 2012 | 1342 | IX, X | ||
30 | Racastan qalaları | Racastan ştatı | 2013 | 247 | II, III | ||
31 | Rani ki vav pilləli quyu | Qücərat ştatı | XI əsr | 2014 | 922 | I, IV | |
32 | Böyük Himalay Milli Parkının qorunan ərazisi | Himaçal Pradeş ştatı | — | 2014 | 1406 | X | |
33 | Le Korbuzyenin memarlıq irsi: modernizmə töhfə: а) Çandiqarhda Kapitol Kompleksi |
Çandiqarhın ittifaq ərazisi ( Argentina, Belçika, Almaniya, Fransa, İsveçrə, Yaponiya ilə birgə | XX əsr | 2016 | 1321 | I, II, VI | |
34 | Nalandada Arxeoloji obyekt Nalanda Mahavihara (Nalanda Universiteti) | ştatı Bihar | E.ə. III əsr — XIII əsr | 2016 | 1502 | IV, VI | |
35 | Kançencaqra Milli Parkı | Sikkim ştatı | — | 2016 | 1513 | III, VI, VII, X | |
36 | Əhmədabad tarixi şəhəri | ştatı Qücərat | 1411 | 2017 | 1551 | II, V | |
37 | Mumbayda Viktorian stili və art-deko memarlıq ansamblı | Maharaştra ştatı | XIX —XX əsrlər | 2018 | 1480 | II, IV | |
38 | Caypur şəhəri | Racastan ştatı | XVIII əsr | 2019 | 1605 | II, IV, VI | |
39 | Rudreşvar Məbədi (Ramappa) | Telanqana ştatı | XI—XIV əsrlər | 2021 | 1570 | I, III | |
40 | Dholavira: harrap şəhəri | Qücərat ştatı | E. Ə. 3-cü minillik | 2021 | 1645 | III, IV |
Obyektlərin coğrafi yerləşməsi redaktə
İlkin siyahı redaktə
Cədvəldə obyektlər ilkin siyahıya əlavə olunduqları ardıcıllıqla düzülür. Bu siyahıda Hindistan hökuməti tərəfindən ümumdünya irs siyahısına əlavə edilmək üçün namizəd olaraq təklif edilən obyektlər göstərilmişdir.
# | Təsvir | Adı | Yeri | Yaranma tarixi | Siyahıya alınma ili | № | Meyarlar |
---|---|---|---|---|---|---|---|
0 | Vişnupurdakı məbədlər | Qərbi Benqaliya ştatı | XVII əsr | 1998 | 1087 | mədəni | |
0 | Mattançeri sarayı | Koççi ştatı Kerala ştatı |
təxminən 1555 | 1998 | 1092 | mədəni | |
0 | Mandudakı abidələr qrupu | Madhya-Pradeş ştatı | XV—XVI əsrlər | 1998 | 1095 | mədəni | |
0 | Qədim Buddist yaşayış məntəqəsi Sarnath | город Bənarəs Uttar-Pradeş ştatı |
E.ə III əsr—XVI əsr | 1998 | 1096 | mədəni | |
0 | Qızıl məbəd | Amritsar şəhəri Pəncab ştatı |
1588–1604 | 2004 | 1858 | iii, iv, vi | |
0 | Assamdakı Brahmaputra çayı üzərindəki Majuli çay adası | Assam ştatı | — | 2004 | 1870 | ii, iii, v, vi | |
0 | Namdapxa Milli Parkı | Arunaçal-Pradeş ştatı | 1974 | 2006 | 2104 | vii, ix, x | |
0 | Kiçik Kaç Rannıında Hindistan Qulanı qoruğu | Qücərat ştatı | 1972 | 2006 | 2105 | x | |
0 | "Neora Vadisi" Milli Parkı | Qərbi Benqaliya ştatı | 1986 | 2009 | 5447 | vii, x | |
0 | Səhra Milli Parkı | Racastan ştatı | 1992 | 2009 | 5448 | vii, viii, x | |
0 | Hindistanda Böyük ipək yolu obyektləri | Bihar ştatı, Uttar-Pradeş, Pəncab ştatı, Tamilnad, Maharaştra, ittifaq əraziləri Pondiçerri, Cammu və Kəşmir,Dehli | E.ə. III əsrdən | 2010 | 5492 | ii, iii, vi | |
0 | Şantiniketan | Qərbi Benqaliya ştatı | XIX —XX əsrlər | 2010 | 5495 | ii, iii, vi | |
0 | Heydərabadda Qütbşahlar abidələri: Qolkonda qalası, Qütbşahlar türbələri, Çarminar | Telanqana ştatı | XVI—XVII əsrlər | 2010 | 5573 | i, ii, iii, iv | |
0 | Kəşmirdəki Moğol bağları a) Nişat b) Şalimar v)Açabal q)Çeşmə Şahi d) Pəri Mahal e)Verinaq |
ittifaq ərazisi Cammu və Kəşmir | XVII əsr | 2010 | 5580 | i, ii, iv | |
0 | Dehli — mədəni və tarixi şəhər | Dehlinin Milli Paytaxt Rayonu | XIX — XX əsrlər | 2012 | 5743 | ii, v, vi | |
0 | Dəkkən sultanlıqlarının abidələr və qalaları а)Qolkondada (Karnataka) Bəhməni abidələri b) Bidarda (Karnataka) Bəhməni sultanlığı və Bidar sultanlığı abidələri v) Bicapurda (Karnataka) Adilşahların abidələri q)Heydərabadda (Andhra Pradeş) Qutb Şahların abidələri |
Karnataka ştatı, Andhra Pradeş | XIV—XVII əsrlər | 2014 | 5887 | ii, iii | |
0 | Mobil həbsxana (Andaman adaları) | ittifaq ərazisi Andaman və Nikobar adaları | 1893–1906 | 2014 | 5888 | iv, vi | |
0 | Hindistanda məşhur sarilərin tikiş klasterləri | Madhya-Pradeş ştatı, Uttar-Pradeş, Maharaştra, Andhra Pradeş, Assam | — | 2014 | 5890 | iii, v | |
0 | Apatani xalqının mədəni mənzərəsi | Arunaçal-Pradeş ştatı | — | 2014 | 5893 | iii, v | |
0 | Şriranqamdakı Şri Ranqanathasvami məbədi | Tamilnad ştatı | IX əsr | 2014 | 5894 | i , ii, iii, v | |
0 | Şriranqapatnam ada şəhərinin abidələri | Karnataka ştatı | IX əsr | 2014 | 5895 | i, ii, iii, iv | |
0 | Çilika gölü | Orissa ştatı | — | 2014 | 5895 | ix, x | |
0 | Padmanabhapuram Palace (Kalkulam Palace) | Tamilnad ştatı | XVI əsr | 2014 | 5897 | iii, iv | |
0 | Hoysalanın müqəddəs ansamblları а) Belurda memarlıq ansamblı b) Halebiddə memarlıq ansamblı |
Karnataka ştatı | XII əsr | 2014 | 5898 | ii, iii, vi | |
0 | Satyaqraha obyektləri, Hindistanın azadlığı uğrunda qeyri-zorakı hərəkat | Qücərat ştatı, Maharaştra, Qərbi Benqaliya, Tamilnad, Bihar, Madhya-Pradeş, Kerala, Uttar-Pradeş, Dehli | XX əsr | 2014 | 5899 | iv, vi | |
0 | Möhkəmlənmiş kənd Thembank[en] | Arunaçal-Pradeş ştatı | — | 2014 | 5913 | ii, iii, v | |
0 | Narkodam adası | ittifaq ərazisi Andaman və Nikobar adaları | — | 2014 | 5914 | viii, ix, x | |
0 | Maydam — Ahom sülaləsinin kurqan dəfn sistemi | Assam ştatı | XIII—XVIII əsrlər | 2014 | 5915 | viii, ix, x | |
0 | Ekamra Kşetra — Məbədlər şəhəri, Bhubaneşvar | Orissa ştatı | E.ə. III əsr — XV əsr | 2014 | 5916 | i, ii, iii | |
0 | Burzahom neolit yaşayış məskəni | ittifaq ərazisi Cammu və Kəşmir | E.ə. 3–2-ci minilliklər | 2014 | 5917 | ii, iii, v | |
0 | Harappın liman şəhəri Lotxalın arxeoloji qalıqları | Qücərat ştatı | E.ə. XXIV–XVII əsrlər | 2014 | 5918 | v | |
0 | Hindistanın Dağ Dəmir Yolları (genişləndirmə) а) Matheran dəmir yolu (Matheran Hill Railway) b) Kanqra Vadisi Dəmir Yolu (Kangra Valley Railway) |
Maharaştra ştatı, Himaçal Pradeş | 1901–1907, 1925–1928 | 2014 | 5919 | ii, iv | |
0 | Çettinad (Chettinad), Tamil tacirlərinin kəndləri. | Tamilnad ştatı | XIX—XX əsrlər | 2014 | 5920 | ii, v, vi | |
0 | Yeni Dehlidə Bəhai ibadət evi | Yeni Dehli | 1986 | 2014 | 5921 | i, iv, vi | |
0 | Məbəd memarlığının inkişafı — Ayehole-Badami-Pattadakal | Karnataka ştatı | VI—VIII əsrlər | 2015 | 5972 | iii, iv | |
0 | Hindistanda Soyuq Səhranın (Cold Desert) mədəni landşaftı | ittifaq ərazisi Ladak, Himaçal Pradeş ştatı | — | 2015 | 6055 | iii, v, vi, x | |
0 | Böyük Təkər yolu boyunca obyektlər | Pəncab ştatı, Haryana, Uttarakhand, Racastan, Uttar-Pradeş, Bihar, Charkhand, Qərbi Benqaliya, Dehli | E.ə. IV əsr — XX əsr | 2015 | 6056 | ii, iv, vi | |
0 | Keybul-Lamjao təbiətiqoruma zonası (Keibul Lamjao National Park) | Manipur ştatı | — | 2016 | 6086 | v, vii, ix, x | |
0 | Garo Hills təbiətiqoruma zonası | Meqhalaya ştatı | — | 2018 | 6356 | v, vi, viii, x | |
0 | Orçha tarixi ansamblı | Madhya-Pradeş ştatı | XVI—XVIII əsrlər | 2019 | 6404 | ii, iv | |
0 | Bənarəsdə Qanqın dənizkənarı | Uttar-Pradeş ştatı | XVIII əsr | 2021 | 6526 | iii, iv, vi | |
0 | Kançipuram məbədləri | Tamilnad ştatı | VII—XIII əsrlər | 2021 | 6528 | iv, vi | |
0 | Hirebenakal meqalitik abidə | Karnataka ştatı | E.ə. VIII–III əsrlər | 2021 | 6529 | iii, iv | |
0 | Nərmada çayı vadisində Bedağat-Lametağat təbiət ərazisi | Madhya-Pradeş ştatı | — | 2021 | 6531 | vii, viii | |
0 | Satpura Pələng Qoruğu | Madhya-Pradeş ştatı | — | 2021 | 6532 | vii, ix, x | |
0 | Maharaştranın Maratha hərbi memarlığı | Maharaştra ştatı | XVII—XIX əsrlər | 2021 | 6533 | ii, iii, iv | |
0 | Konkan bölgəsinin Geoqlifləri | Maharaştra ştatı, Qoa | 10–1,7 min il əvvəl | 2022 | 6605 | i, iii, iv | |
0 | Canlı körpülərin mədəni landşaftı | Meqhalaya ştatı | — | 2022 | 6606 | i, iii, vi | |
0 | Lepakşidəki Veerabhadra məbədi və monolit öküz (Vicayanaqaranın heykəltəraşlıq və rəssamlıq ənənəsi) | Andhra Pradeş ştatı | XII—XVIII əsrlər | 2022 | 6607 | i, ii, vi |
Obyektlərin coğrafi yeri redaktə
İstinadlar redaktə
- ↑ "Tentative" (ingilis). UNESCO World Heritage Centre. 2012-01-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-12-24.
- ↑ "The States Parties — India". 2012-05-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-11-07.