Jesttanıma
Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. |
Jesttanıma — işarə tanıma mədəniyyətinin dilə qədər yüksək dərəcədə inkişaf etmiş və ibtidai ünsiyyətin mühüm ünsürü olmuş bir instinkdir.[1]
Dil yaranandan sonra jesttanıma ilə ünsiyyətin dairəsi tədricən daralmışdır, lakin jesttanıma üzərində işarə mədəniyyətinin müstəqil növləri formalaşmışdır[2].
Yas ritualları
redaktəYas mərasimləri insan övladının özü qədər qədim tarixə malikdir.[3] Bu mərasim dünyada bilinən bütün mədəniyyətlərin ümumi rituallarından biridir. Böyük fəlakətlər, məğlubiyyətlər, ölümlər nəticəsində insanlar davranışlarıyla, sözləriylə öz kədərlərini bu mərasimlər vasitəsilə ifadə etməyə çalışmışlar.[4]
Toy ritualları
redaktəToy ritualları, onların etnoloji və mifoloji kökləri qədim xalqların tarixi ilə qarşılıqlı surətdə öyrənilməlidir.[5] Bu, hər şeydən əvvəl qədim yazılı abidələri ətraflı şərh etmək, eyni zamanda dillərin fonetik, leksik və qrammatik quruluşunu səciyyələndirməklə sıx bağlıdır[6].
İbadət ritualları və mərasimləri
redaktəDini və dünyəvi teatrın, səhnə sənətinin formaları
redaktəTeatr sənətinin qədim və zəngin tarixi vardır.[7] Əmək fəaliyyəti ilə bağlı oyunlar və rəqslər, mövsüm bayramları, aşıq sənəti, meydan mərasimləri, xalq teatrının əsasını müəyyən etmiş, milli teatrın gələcək inkişafı üçün möhkəm zəmin yaratmışdır[8]. Xalq teatrının repertuarını təşkil edən əxlaqi və tərbiyəvi əhəmiyyətə malik əsərlərlə yanaşı dini tamaşalar da teatr sənətinin formalaşmasında özünəməxsus rol oynamışdır.[9]
Kütləvi etiraz mərasimləri, mitinq və nümayişləri
redaktə"Kütləvi tədbirlər" termini hüquq ədəbiyyatlarında geniş işlədilsə də onun normativ anlayışı yoxdur.[10] Qloballaşma və müasir ictimai münasibətlərin dinamik inkişafı krləvi tədbirlərin də keçirilməsinə bir ahəngdarlıq vermişdir[11].
Hərbi sıra nizamnamələri, paradlar və döyüş ritualları
redaktəBir-biri ilə münaqişədə olan ya müharibə vəziyyətində olan iki tərəf arasında baş verən irimiqyaslı hərbi əməliyyatlara deyilir[12]. Döyüşün adı əsasən hərbin baş verdiyi ərazinin adından götürülür.[13] Döyüş müharibənin gedişatında xüsusi çəkiyə malik olub, onun taleyini tam həll etmiş olur[14].
İdman ritualları
redaktəMüəyyən bir idman növündə üstün olmaq üçün bir idmançının bacarıq və bacarıqlarını inkişaf etdirməsi üçün nə lazım olduğunu nəzərə alanda, bir növ ritualın necə inkişaf edə biləcəyini görmək çətin deyil.[15] İstənilən yeni bacarığı öyrənmək — istər beysbol oynamaq, istər buzlu dağda xizək sürmək, istərsə də velosiped sürməyi öyrənmək — yeni sinir yollarının və əzələ daralmasının, çevikliyin və koordinasiyanın yeni nümunələrinin inkişafını tələb edir. Rituallara tez-tez fiziki hərəkət nümunələri daxil olduğundan, onlardan bəziləri çoxlu saatlıq fiziki təcrübənin bir hissəsi kimi yaradıla bilər[16].
Aktyor sənəti, balet, dirijorluq və rəqs
redaktəAktyor sənəti ən qədim sənətlərdəndir. Aktyorluq qrim və geyimlə deyil, həm də jestlər, mimiklər, yerişlər üzərində işləyərək bütün xarakter və xüsusiyyətləri ilə müəyyən obrazı canlandırmaq bacarığıdır.[17]
Kino və multiplikasiya
redaktəKino sənətinin əsas növlərindən biri kimi tanınan animasiya, əsasən, uşaqlar üçün nəzərdə tutulur. Əslində, animasiya-multiplikasiya filmləri rəsmləri, yaxud həcmli obyektləri müəyyən fazalarla hərəkət etdirib, ardıcıl lentə almaqla yaranan növdür[18]. Animasiyada fantastika, bədii uydurma mühüm yer tutduğuna görə, mütəxəssislər bəzən onu təsviri sənət növlərinə daha yaxın hesab edir və ya kinematoqrafiya texnikasından istifadə olunmaqla yaranan müstəqil sənət sahəsi sayırlar.[19]
Həmçinin bax
redaktəMənbə
redaktə- Ədəbiyyatdan iş kitabı. Azərnəşr 1928
- İsa Həbibbəyli. "Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinin dövrləşdirilməsi konsepsiyası". Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinin dövrləşdirilməsinin yeni konsepsiyası …www.science.gov.az/- news/open/2479
- Hüseyn Cavid. Müharibə və ədəbiyyat. MÜHARİBƏ VƏ ƏDƏBİYYAT ("Açıq söz" qəzet) — – Huseyn Cavid – 120 www.cavid.gen.az/04_16.php
- Səlim Rəfiq Rəfioğlu "Divan ədəbiyyatının məhəlli və ictimai motivləri" (1948–1953), İstanbul. Əlyazması hüququnda.
- Vaqif Yusifli. Sənət məbədimiz. (Azərbaycan Yazıçılar Birliyi – 80). Ədalət.-2014.-14 iyun.-S.14
- Mahallileşme Akımı ve Türkî-i Basit Hareketi – www.diledebiyat.net www.diledebiyat.net/…/mahallilesme- akimi-ve-turki-i-basit
- Plehanov'un sanat anlayışı www.guneydergisi.org/index.php?…plehanovun
- Плеханов | Краткий Философский Словарь | Онлайн словари по … platonanet.org.ua › Словари › Краткий Философский Словарь
- В. И. Ленин. "Партийная организация и партийная литература …sportformen.sibiris.- ru/?p=827
İstinadlar
redaktə- ↑ Əliyev, Rəhim. Ədəbiyyat nəzəriyyəsi (az.) (2-ci nəşr). Bakı: Qanun. 2012.
- ↑ Hacılı, A. Bayatıların poetik semantikası (az.). Bakı: Elm. 2006.
- ↑ Qəhrəmanlı, Nazif. Ədəbiyyat nəzəriyyəsi (az.). Bakı: BQU-nun mətbəəsi. 2008.
- ↑ Alışanov, Şirindil. Sözün estetik yaddaşı (az.). Bakı: Elm. 1994.
- ↑ Şəmsizadə, Nizaməddin. Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı (az.). Bakı: Ozan. 1997.
- ↑ Xəlilov, Q. Azərbaycan romanının inkişaf tarixindən (az.). Bakı: Elm. 1973.
- ↑ Vəlixanov, N. Azərbaycan maarifçi-realist ədəbiyyatı (az.). Bakı: Elm. 1983.
- ↑ Hacıyev, A. Bayatı poetikası (az.). Bakı. 2000.
- ↑ Sultanlı, Ə. Antik ədəbiyyat tarixi (az.). Bakı: Nurlan. 2008.
- ↑ Rəfili, M. Ədəbiyyat nəzəriyyəsinə giriş (az.). Bakı: APi nəşr. 1958.
- ↑ Kazımov, Q. Bədii ədəbiyyatda komizm üsulları (az.). Bakı: Maarif. 1987.
- ↑ Hikmət, İsmayıl. Sənət bəhsləri (az.) (4-cü nəşr). Bakı: Maarif və mədəniyyət. 1924.
- ↑ Quliyev, Tərlan. Azərbaycan şeirinin qədim dövrü (az.). Bakı: Nurlan. 2001.
- ↑ Əhmədov, R. Azərbaycan dramaturgiyasının janr poetikası (az.). Bakı: DDa. 2011.
- ↑ Qəşəmoğlu, Ə. Postmodernizm: yarımçıq dünyagörünüşünün məhsulu (az.). Bakı: Ədəbiyyat qəzeti. 4 Mart, 2005.
- ↑ Əhmədov, Ə. Azərbaycan maarifçiliyin mənşəyi və mahiyyəti məsələlərinə dair (az.) (12-ci nəşr). Bakı: Azərbaycan. 1971.
- ↑ Həşimli, H. Azərbaycan ədəbiyyatında sentimentalizm (az.). Naxçıvan: NDA. 1998.
- ↑ Əlimirzəyev, X. Ədəbiyyatşünaslığın elmi-nəzəri əsasları (az.). Bakı: Nurlan. 2008.
- ↑ Həşimli, H. Azərbaycan ədəbiyyatında Avropa mənşəli janrlar (az.). Naxçıvan: DDA. 2011.