Kalium yodid
Kalium yodid (kalium yodid) qeyri-üzvi bir birləşmədir, kimyəvi formulu KI olan hidroiodik turşunun kalium duzudur. İşıqda sarıya çevrilən rəngsiz kristal duzdur. Yod ionlarının mənbəyi kimi geniş istifadə olunur. Natrium yodiddən daha az higroskopikdir. Tibbdə dərman, kənd təsərrüfatında gübrə olaraq, eyni zamanda fotoqrafiya və analitik kimyada da istifadə olunur.
| Kalium yodid | |
|---|---|
 | |
 | |
 | |
| Ümumi | |
| Kimyəvi formulu | <!—məsələn: С2H5(OH) --> |
| Empirik formulu | <!—məsələn: С2H6O --> |
| Molyar kütlə | 166,00277 q/mol |
| Fiziki xassələri | |
| Aqreqat halı (n.ş.) | rəngsiz kub kristalları |
| Sıxlıq | 3,13 q/sm³ |
| Termik xüsusiyyətlər | |
| Ərimə nöqtəsi | 681 °S |
| Qaynama nöqtəsi | 1324 °S |
| Molyar istilik tutumu (n.ş.) | 52,73 C/(mol•K) |
| Əmələgəlmə entalpiyası (n.ş.) | -327,6 kC/mol |
| Kimyəvi xassələri | |
| Suda həllolma |
127,8 (0 °C), 144,5 1 (20 °C), 209 q (100 °C) q/100 ml |
| Təsnifatı | |
| CAS-da qeyd. nöm. | 7681-11-0 |
| PubChem | 4875 |
| SMILES | [K+].[I-] |
| RTECS | TT2975000 |
| ChEBI | 8346 |
| BMT nömrəsi | 2056 |
| ChemSpider | 4709 |
| Toksikologiya | |
| LD50 | 2779 mq/kq mq/kq |
| Zəhərliliyi | |
Fiziki xüsusiyyətləri
redaktəKub sistemli rəngsiz kristallardır (a = 0,7066 нм, z = 4, ). Sıxlığı 3,115 q/sm3-dır. Bu birləşmə 681 ° C ərimə nöqtəsinə malikdir. qaynama nöqtəsi 1324 ° C-dir. 100 q suda: 127,8 q (0 ° C), 144,5 q (20 ° C), 209 q (100 ° C)-də həll olur. Aseton, metanol, etanol, maye ammonyak və qliserində də həll olunur.[1]
Kimyəvi xüsusiyyətləri
redaktəİşıqda atmosfer oksigeni ilə oksidləşir və sərbəst buraxılmış yod səbəbiylə sarıya çevrilir:[1]
Kalium yodidi yumşaldıcı bir vasitədir və brom kimi oksidləşdirici maddə ilə məhlulda asanlıqla oksidləşə bilər:
Hidrogen peroksid ilə oksidləşir:
Potasium yodid yod ilə reaksiyaya girərək elementar yoddan daha yaxşı suda həll olunan triodid anionu olan Luqol məhlulunu əmələ gətirir:
Ultrasəsin təsiri altında yodun salınması ilə sulu məhlullarda parçalanır.
Alınması
redaktəYodun formik turşu, hidrogen peroksid və ya digər azaldıcı maddələrin iştirakı ilə kalium hidroksidlə reaksiya verilməsi yolu ilə hazırlanır.[1]:
Yodu kalium hidroksid və ammonyak həllində həll edərək:
Dəmir yodidinə kalium karbonat əlavə edərək:
kalium yodatın kömürlə azaldılması:
Kalium yodatın termal parçalanması:
Hidrogen yodidin karbonat, oksid, hidroksid və ya metal kaliumla qarşılıqlı təsiri:
Tətbiqi
redaktəAnalitik kimyada oksidin redoks titrlənməsi üçün istifadə olunur.[1]
Kalium yodat ilə birlikdə az miqdarda xörək duzuna (yodlaşdırılmış duz) əlavə olunur.
Üzvi kimyada geniş istifadə olunur.
Tibbdə və baytarlıqda dərman olaraq istifadə olunur.
Xlor və ozon kimi müəyyən oksidləşdiricilərin aşkarlanması üçün göstərici kimi istifadə olunur.
Bunu etmək üçün kalium yodid və nişasta məhlulu ilə nəmləndirilmiş kağızdan istifadə edilir.
Bu vəziyyətdə nişasta yod ilə mavi rəngli qatqı meydana gətirir.
Fotoqrafiyada işığa həssas materiallar hazırlamaq üçün istifadə olunur.
Geliştiricinin tərkibindəki fotoşəkil materiallarının işlənməsində, güclü örtük əleyhinə vasitə kimi və möhkəmləndirici və zəiflədici məhlulların tərkibində də istifadə olunur.[2]
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 3 4 Ксензенко, 1990
- ↑ Гурлев, 1988
Ədəbiyyat
redaktə- Гурлев Д.С. Справочник по фотографии (обработка фотоматериалов). К.: Тэхника. 1988.
- Ксензенко В. И., Стасиневич Д. С. Калия иодид // Химическая энциклопедия. 2: Даффа—Меди. М.: Большая Российская энциклопедия (издательство). Редкол.: Кнунянц, Иван Людвигович и др. 1990. 288. ISBN 5-85270-035-5.