Lüğət

müəyyən üslubla düzülən, mənası və ya tərcüməsi verilən və tələffüzü göstərilən sözlərin toplusudur

Lüğət ya da sözlük — bəlli üslubla düzülən, anlamı ya da tərcüməsi verilən və deyilişi göstərilən sözlərin toplusudur. Çağdaş sözlüklər daha çox əlifba sırası ilə düzülür. Sözlüklər praktik xarakter daşısa da, onlarda ədəbiyyat nəzəriyyəsinin inkişafı da öz qarşılığını tapır və elmin normativ vəziyyətini əks edən qaynağa çevrilir.[1]

Lüğət
Avstriyanın Qrats Universitetinin çoxcildli lüğəti

Tarixçəsi redaktə

Lüğətlər həm Şərqdə, həm də Qərbdə qədim tarixi vardır. Lüğətlərdə adətən ədəbi və fəlsəfi terminlərin şərhi verilirdi. Ensiklopediya lüğətin izahlı forması idi. Şərqdə daha çox təriqət terminlərini şərh edən lüğətlər məşhurdur. Sufi poeziyası simvol, rəmz və alleqoriyalar üzərində qurulduğundan sufi mütəfəkkirləri geniş sufi lüğətləri yazırdılar.

Orta əsrlərin lüğətləri dini ehkama əsaslanırdı. Maarifçilik dövründən bəri yeni ideologiyaların hakim olmasının ardınsa yeni ensiklopediyaların yaranması ənənəsi yaranmışdır. Yeni lüğət və ensiklopediyalar terminləri yeni ideologiyaya uyğun yozaraq şərh edirdi.

Sovet dövründə ədəbiyyata dair marksist nöqteyi-nəzəri əks edən ədəbi və ensiklopedik lüğətlərin hazırlanması böyük miqyas almışdı.

İlk türk dilli lüğət Mahmud Kaşğarinin yazdığı "Divanü Lüğat-it-Türk"dür.

Lüğətlər iki cür olur:

  1. Ensiklopedik lüğətlər (başqa sözlə Ensiklopediya)
  2. Filoloji lüğətlər: izahlı, terminoloji, ikidilli, orfoqrafik, orfoepik, etimoloji lüğətləri filoloji lüğətlər adlanır.

İzahlı lüğətlər redaktə

Filoloji lüğətlər redaktə

Dialektoloji lüğətlər redaktə

Tarixi, etnoqrafik lüğətlər redaktə

Terminologiya lüğətləri redaktə

İncəsənət terminləri lüğətləri redaktə

Riyaziyyat, fizika, kimya, informatika terminləri lüğətləri redaktə

Biotibbi, aqrar terminləri lüğətləri redaktə

Coğrafiya, geologiya lüğətləri redaktə

Mühasibat, ticarət, təsərrüfat lüğətləri redaktə

Hüquqşünaslıq lüğətləri redaktə

Hərbi lüğətlər redaktə

  • Məhərrəmov Mustafa. Rusca-azərbaycanca qısa hərbi lüğət.-Bakı: Gənclik, 1975.- 127, [1] s.

İdman lüğətləri redaktə

  • Ellada Tağıyeva, Fərhad Hüseynov. Rusca-Azərbaycanca basketbol terminləri lüğəti. «Mütərcim» nəşr., 2004.

Orfoqrafik lüğətlər redaktə

Söyüd redaktə

  Əsas məqalə: Etimoloji lüğət

Tərcümə lüğətləri redaktə

  Əsas məqalə: Tərcümə lüğəti

İkidilli lüğətlər redaktə

İngilis dili və Azərbaycan dili redaktə

Rus dili və Azərbaycan dili redaktə

Rus dili və ləzgi dili redaktə

Alman dili və Azərbaycan dili redaktə

Fransız dili və Azərbaycan dili redaktə

  • Əmirbəyov İ., Yusifov X. , İsmayılov R., Mövlüyarova M. Fransızca-Azərbaycanca neft terminləri lüğəti. «Nurlan» nəşr., 2004.

Çoxdilli lüğətlər redaktə

Çoxdilli terminoloji lüğətlər redaktə

İstinadlar redaktə

  1. Rəhim Əliyеv. Ədəbiyyаt nəzəriyyəsi. Bаkı: Mütərcim, 2008. 360 səh.

Xarici keçidlər redaktə

Həmçinin bax redaktə