Müvəqqəti Xüsusi İdarəetmə (Qarabağ)
Müvəqqəti Xüsusi İdarəetmə — Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad olunmuş ərazilərinin müvəqqəti xüsusi idarəetmə ilə idarə olunması.[1] 2020-ci il oktyabrın 29-də xüsusi fərman ilə yaradılıb.
| Müvəqqəti Xüsusi İdarəetmə | |
|---|---|
| Ümumi məlumatlar | |
| Ölkə | Azərbaycan |
| Yaradılma tarixi | 29.10.2020 |
| Baş qərargah | İşğaldan azad edilmiş ərazilər |
| Rəhbərlik | |
| Rəhbər | Komendantlar |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
redaktəErmənistan Respublikası silahlı qüvvələrinin 2020-ci il sentyabrın 27-də törətdiyi təxribatlara cavab olaraq, Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələri əks-hücum əməliyyatlarına başlamışdır. Əks-hücum əməliyyatları nəticəsində işğalda olan Azərbaycan Respublikasının bir neçə rayonu, eləcə də strateji əhəmiyyətli digər ərazilər azad edilmişdir. Bu işğaldan azad edilmiş ərazilərin idarə olunması üçün oktyabrın 29-da Prezident İlham Əliyev Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad olunmuş ərazilərində müvəqqəti xüsusi idarəetmənin təşkili haqqında fərman imzalayıb.[2]
Prezidentin fərmanı
redaktəİ.Əliyev işğaldan azad olunmuş ərazilərdə müvəqqəti xüsusi idarəetmənin təşkili və “Hərbi vəziyyət elan edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2020-ci il 27 sentyabr tarixli 1166 nömrəli Fərmanından irəli gələn vəzifələrin icrasının təmin olunması məqsədilə, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq belə bir fərman imzalayıb. Fərman 15 bənddən ibarətdir. Əsas məqsədi zad edilmiş ərazilərin hərbi vəziyyət bitənə qədər idarəetməsidir.[3]
Fərmanın birinci bəndinə görə İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə Azərbaycan Respublikasının inzibati ərazi bölgüsünə müvafiq olaraq, hər rayon üzrə xüsusi idarəetməni həyata keçirən müvəqqəti komendantlıqlar yaradılacaq. İkinci bəndə əsasən isə Daxili İşlər Nazirliyi müvafiq ərazilərin müvəqqəti komendantlarını təyin edəcək və müvəqqəti komendantlıqların fəaliyyətinin təşkili ilə məşğul olacaq. Üçüncü bəndə görə Müvəqqəti komendantlıqlar öz fəaliyyətini Müdafiə Nazirliyi və Dövlət Sərhəd Xidməti ilə əlaqələndirəcəklər. Həmçinin Müvəqqəti komendantlıqların nəzdində dövlət orqanlarının (qurumlarının) nümayəndələrinin daxil olduğu əməliyyat qərargahları da yaradılacaq. Əməliyyat qərargahlarına Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti, Fövqəladə Hallar Nazirliyi, İqtisadiyyat Nazirliyi, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi, Maliyyə Nazirliyi, Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi, Mədəniyyət Nazirliyi, Ərazilərinin Minalardan Təmizlənməsi üzrə Milli Agentlik və müvafiq yerli icra hakimiyyəti orqanları nümayəndələri daxil olacaq.
Müvəqqəti komendantlıqlar fəaliyyət göstərdikləri ərazilərdə müxtəlif vəzifələrin yerinə yetirilməsini təşkil edəcəklər. Bu vəzifələrə mühüm əhəmiyyətli obyektlərin, o cümlədən nəqliyyat və telekommunikasiya infrastrukturu obyektlərinin, enerji və su təchizatı sistemlərinin, su anbarlarının, insanlar və ətraf mühit üçün yüksək təhlükə mənbəyi olan xüsusi obyektlərin mühafizəsi, ictimai qaydanın və ictimai təhlükəsizliyin qorunması, aşkar edilən hərbi texnikanın, silahın, döyüş sursatının, zəhərləyici və partlayıcı maddələrin toplanması, inventarlaşdırılması və mühafizəsi, kənd təsərrüfatı texnikası istisna olmaqla, digər mülki təyinatlı texnikanın, nəqliyyat vasitələrinin inventarlaşdırılması, saxlanılması və mühafizəsi, aşkar edilmiş sənədlərin uçotunun aparılması və sonrakı təhlil üçün mühafizəsi, hərbi vəziyyət rejiminin təmin olunması üçün “Hərbi vəziyyət haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş digər tədbirlərin həyata keçirilməsi daxildir.
Müvəqqəti komendantlıqlar aidiyyəti dövlət orqanları (qurumları) ilə birlikdə təhlükəsizlik vəzifələrini də yerinə yetəcəklər. Təhlükəsizlik tədbirləri içərisində Azərbaycan Respublikası Ərazilərinin Minalardan Təmizlənməsi üzrə Milli Agentlik ilə birlikdə minalardan təmizləmə və zərərsizləşdirmə işlərinin aparılması üçün zəruri tədbirlər görülməsi, Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti ilə birlikdə terrorçuluq, casusluq, təxribat və Azərbaycan Respublikasına qarşı yönəldilmiş digər qanunazidd fəaliyyətin qarşısının alınması, Fövqəladə Hallar Nazirliyi ilə birlikdə energetika qurğularının, o cümlədən hidrotexniki qurğuların vəziyyətinin ilkin qiymətləndirilməsi, yanğınların, təbii fəlakətlərin və texnogen qəzaların nəticələrinin aradan qaldırılması və zərurət yarandıqda, müvafiq mülki müdafiə tədbirlərinin yerinə yetirilməsi, İqtisadiyyat Nazirliyi ilə birlikdə infrastruktur obyektlərinin, torpaq sahələrinin və digər daşınmaz əmlak obyektlərinin ilkin inventarlaşdırılması və mühafizəsi, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi ilə birlikdə kənd təsərrüfatı üçün yararlı torpaqların müəyyənləşdirilməsi, kənd təsərrüfatı texnikası və istehsal vasitələrinin, kənd təsərrüfatı heyvanlarının uçotunun aparılması, saxlanılması və mühafizəsi, fitosanitar və epizootik vəziyyətin ilkin qiymətləndirilməsi, Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi ilə birlikdə zəruri rabitə şəbəkəsinin qurulması, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi ilə birlikdə ətraf mühitin qorunması, topoqrafiya və xəritəçəkmə işlərinin aparılması, təbii sərvətlərdən səmərəli istifadə məqsədilə onların ilkin qiymətləndirilməsi və mühafizəsi, Mədəniyyət Nazirliyi ilə birlikdə tarix və mədəniyyət obyektlərinin (abidələrinin və müəssisələrinin) ilkin inventarlaşdırılması və mühafizəsi əsas müdəllardır.
Bunda əlavə Müdafiə Nazirliyi və Daxili İşlər Nazirliyi işğaldan azad olunmuş ərazilərdə giriş-çıxışın xüsusi rejiminin tətbiqini təmin edilməsi də tapşırılıb.[4] “Azərişıq” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti, “Azərsu” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti və "Azəriqaz” İstehsalat Birliyi işğaldan azad olunmuş ərazilərdə dövlət orqanlarının (qurumlarının) normal fəaliyyəti üçün müvafiq binaların elektrik enerjisi, su və təbii qaz ilə təminatını həyata keçirəcəklər.
Müvəqqəti komendantlıqların fəaliyyətinə ümumi nəzarəti Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyası həyata keçirəcək.
Komendaturaların yaradılması
redaktəFərmanına uyğun olaraq daxili işlər naziri, general-polkovnik Vilayət Eyvazovun əmri ilə azad edilmiş ərazilərə komendant və müavinləri təyin edilib.
Noyabrın 8-də Şuşa şəhəri azad edildikdən sonra ora da xüsusi komendant təyin olunmuşdur. Digər azad olunmuş yerlərdən fərqli olaraq, Şuşa şəhərinə Daxili İşlər Nazirliyi əməkdaşı deyil, hərbçi komendant təyin olunmuşdur. Şəhərin azad edilməsində xüsusi fərqlənən Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin general-mayoru, İkinci Qarabağ müharibəsi iştirakçısı, Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı Zaur Məmmədov Şuşanın ilk komendantı təyin edilmişdir.[5]
Noyabrın 11-də Vilayət Eyvazovun əmri ilə Xocavənd polis Şöbəsi Hadruta köçürülüb. Müvafiq olaraq Xocavənd Polis Şöbəsinin rəisi Hadrutun komendantı təyin edilib.[6]
2020-ci il noyabrın 20-də Ağdam Şəhər Polis Şöbəsinin rəisi və müavinləri şəhər üzrə komendant və müavinləri təyin olunub. Əmrdən sonra Ağdam Rayon Polis Şöbəsi Ağdam şəhərinə köçürülüb. Rayon Polis Şöbəsinin əməkdaşları və Daxil Qoşunların yüksək rütbəli hərbçilərindən ibarət şəxsi heyəti Ağdamda komendant rejimində fəaliyyətini davam etdiriblər.[7]
Noyabrın 25-də azad edilmiş Kəlbəcər rayonuna da komendant təyin olunub. Dekabrın 2-də Daxili işlər nazirinin müvafiq əmri ilə Kəlbəcər rayon Polis Şöbəsinin rəisi, polis polkovnik-leytenantı Haqverdi Əkbərov Kəlbəcər rayonunun komendantı təyin edilib. Həmən günün səhər saatlarından etibarən Kəlbəcər Rayon Polis Şöbəsi işğaldan azad edilmiş Kəlbəcər şəhərinin mərkəzinə yerləşdirilib.[8]
Dekabrın 1-də azad edilmiş Laçın rayonuna da komendant təyin edilib. Belə ki, dekabrın 3-də Laçın Polis Şöbəsinin rəisi, polis polkovniki Adil Əliyev rayonun komendantı təyin olunub.[9]
Həmçinin bax
redaktəİstinadlar
redaktə- ↑ "İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə müvəqqəti xüsusi idarəetmə yaradılır". 2021-09-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-30.
- ↑ "Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad olunmuş ərazilərində müvəqqəti xüsusi idarəetmənin təşkili haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı". 2021-12-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-30.
- ↑ "Prezident İlham Əliyev işğaldan azad olunmuş ərazilərində müvəqqəti xüsusi idarəetmənin təşkili haqqında fərman imzalayıb". 2020-11-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-30.
- ↑ "İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə giriş-çıxışın xüsusi rejimi tətbiq ediləcək". 2020-12-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-30.
- ↑ "General-mayor ali hərbi rütbəsi ilə təltif olunan zabitlər kimlərdir". Azeridefence.az (az.). 8 December 2020. 12 January 2021 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 December 2020.
- ↑ "Xocavəndin polis şöbəsi Hadruta yerləşdirilib". 2021-01-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-07.
- ↑ "Ağdama komendant TƏYİN EDİLDİ". 2021-01-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-11-20.
- ↑ "Kəlbəcərə komendant təyin edilib, polis şöbəsi şəhərin mərkəzində yerləşdirilib". 2023-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-02.
- ↑ "Kəlbəcər və Laçına komendantlar təyin edilib". 2021-01-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-07.