Maral böcəklər

Maral böcəklər (lat. Lucanus) — Buynuzlu böcəklər fəsiləsinə aid böcək cinsi. Bu cinsə 50 növ daxildir. Böyük Plini bildirmişdir ki, Niqidiy maral böcəyini lucanі adlandırmışdır. Bu isə İtaliyada vilayət adıdır. Lukaniya vilayətində onlardan amlet hazırlanır. Təbii şəraitdə nəslinin kəsilməsi ehtimalı vardır.

Maral böcəklər
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Ranqsız: İlkağızlılar Tipüstü: Tüləyənlər Ranqsız: Panarthropoda Ranqsız: Tactopoda Tip: Buğumayaqlılar Klad: Pancrustacea Yarımtip: Altıayaqlılar Sinif: Həşəratlar Ranqsız: Dicondylia Yarımsinif: Qanadlılar Budaq: Metapterygota İnfrasinif: Yeniqanadlılar Ranqsız: Eumetabola Ranqsız: Tam çevrilmə ilə inkişaf edən həşəratlar Dəstə: Sərtqanadlılar ???: Maral böcəklər
Beynəlxalq elmi adı
Lucanus Scop., 1763
Şəkil axtarışı ITIS   929720 NCBI   41108 EOL   2655185 FW   168829

Qısa təsviri

Bu böcəklərin xarici görkəmi o qədər səciyyəvidir ki, hətta bioloq olmayanlar da onları görən kimi taniyir. Bığcıqları dizlikli, buğumları isə toppuzşəkilli olub 3-6 ədəddir. Mandibulaları çox güclü olub, erkək fərdlərdə dişilərə nisbətən daha iridir. Bədənin rəngi əksər hallarda qəhvəyimtil qaradır. Qadadüstlükləri və çənələri şabalıdı-qəhvəyidir. Sürfələri ağ rəngdə olub, S formasında əyilmiş vəziyyətdə olurlar. Sürfələrin bədənin uzunluğu 14 sm-dir. Erkək fərdlərin bədəninin uzunluğu mandibulaları ilə birlikdə 83 mm, dişi fərdlərinki isə 45mm-dir.

Arealı və Sayı

Ümumilikdə Avropanın Cənub, Mərkəz və Şərqi, Cənub-Şərqi Asiya və Şimali Amerika ərazilərində yayılmışdır. Növlərin çoxu isə Asiya ərazisində yayılmışdır.Azərbaycan (Böyük və Kiçik Qafqaz). Yox olmaq üzrədir.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Yaşayış arealının daralması, kolleksiyaçılar tərəfindən tutulması.

Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər

Bern Konvensiyasının III əlavəsinə daxil edilmişdir. Danimarka, Almaniya, Polşa, Latviya, Estoniya, Belarus Respublikası, İsveç, Ukrayna və Rusiya Federasiyasının Qırmızı kitabına daxil edilmişdir.

Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər

Yaşayış əraziləri qorunmalıdır. Çürümüş ağaclar kəsilməməli və yaşayış ərazilərindən çıxarılmamalıdır. Təbiətdə sayı və yayılması barədə yeni məlumatların əldə edilməsi məqsədilə hər il monitoringlər təşkil etmək lazımdır. Əhali arasında bu böcəyin qorunmasının vacibliyi barədə təbliğat işi aparılmalıdır. Süni surətdə artırılaraq təbiətə buraxılmalıdır.

Növləri

• Lucanus angusticornis
• Lucanus atratus
• Lucanus cantori
• Lucanus barbarossa
• Lucanus capreolus
• Lucanus cervus
• yarımnöv Lucanus maculifemoratus
• Lucanus cyclommatoides
• Lucanus datunensis
• Lucanus dohertyi
• Lucanus elaphus
• Lucanus ferriei
• Lucanus formosanus
• Lucanus fortunei
• Lucanus gamunus
• Lucanus hermani
• Lucanus ibericus
• Lucanus kanoi
• Lucanus kazumiae
• Lucanus klapperichi
• Lucanus koyamai
• Lucanus kratzi
• Lucanus kurowasai
• Lucanus laetus
• Lucanus laminifer
• Lucanus laticornis
• Lucanus lesnei
• Lucanus lunifer
• Lucanus maculifemoratus
• Lucanus maeresi
• Lucanus mazama
• Lucanus miwai
• Lucanus nangsarae
• Lucanus ogakii
• Lucanus parryi
• Lucanus placidus
• Lucanus planeti
• Lucanus pulchellus
• Lucanus sericeus
• Lucanus szetschuanicus
• Lucanus swinhoei
• Lucanus tetraodon
• Lucanus westermanni

Ədəbiyyat

1. Батиашвили И.Д. и др. Редкие насекомые. М.: Лесн. Пром-сть, 1982, с. 165;
2. Животный мир Азербайджана. Тип членистоногие. Семейство Рогачи – Lucanidae (Эффенди Р.Э.), т. II, Баку: Элм, 1996, 412 с.
3. Azərbaycanın Qırmızı Kitabı, II cild, 2013

Xarici keçidlər

• Genus Lucanus Arxivləşdirilib 2009-07-28 at the Wayback Machine