Nüvədi (Meğri)

Meğri rayonunda kənd
Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Nüvədi.

Nüvədi (1994-cü ildən: Nrnadzor) — Zəngəzur mahalının Meğri rayonunda kənd.[1]

Nüvədi
38°53′39″ şm. e. 46°28′44″ ş. u.
Ölkə  Ermənistan
Region Sünik mərzi
Rayon Meğri rayonu
Tarixi və coğrafiyası
Sahəsi
  • 118,61 km²
Mərkəzin hündürlüyü 625 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
Rəsmi dili ermənicə
Xəritəni göstər/gizlə
Nüvədi xəritədə
Nüvədi
Nüvədi
Nüvədi xəritədə
Nüvədi
Nüvədi
Zəngəzur qəzası Nüvədi

TarixiRedaktə

Nüvədi kəndinin adı 1593-cü ildə Osmanlı İmperiyasının İrəvan əyalətinin İsgəndərqalası livasının nahiyəsi Masırı nahiyəsinin kəndi olaraq adı çəkilir.(25 ailə yaşadığı) [2]

Nüvədi Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında, indiki Meğri rayonunda, rayon mərkəzindən 16 km şimal-şərqdə yerləşir. 1929-cu ilədək Nüvədi kəndi Azərbaycanın Zəngilan rayonunun tərkibinə daxil idi. 1929-cu ildə Nüvədi kəndinin Ermənistanın Meğri rayonuna verilməsi ilə bağlı Azərbaycan hökumətinin rəsmi qərarı 1969-cu ilin may ayında Azərbaycan SSR Ali Soveti tərəfindən təsdiq edilmişdir.

Toponim "dağ ətəyində ovuq, çökək yer" mənasında işlənən nüyək, nüək, nüyəx[3][4], "iki tərəfi qaya olan sahə" mənasında işlənən nüy[5] sözünə fars dilində "kənd" mənasında işlənən "deh" sözünün variantı olan "di" sözünün[6][7] qoşulması yolu ilə əmələ gəlmişdir. Relyef əsasında yaranan mürəkkəb quruluşlu toponimdir.

Ermənistan prezidentinin 1994-cü il fərmanı ilə kəndin adı dəyişdirilib Nrnadzor qoyulmuşdur.

ƏhalisiRedaktə

Kəndin adı 1590-cı ildə tərtib edilmiş "İrəvan əyalətinin müfəssəl dəftəri"ndə Nüyədə[8], erməni[9], rus dilli[10][11] mənbələrdə Nyuvadi formalarında qeyd edilir. Yerli əhali isə kəndə Nüyədi, Nüədi deyirdilər.

Kənddə 1831-ci ildə 291 nəfər, 1873-cü ildə 705 nəfər, 1886-cı ildə 1083 nəfər, 1897-ci ildə 952 nəfər, 1904-cü ildə 771 nəfər, 1914-cü ildə 1072 nəfər yalnız azərbaycanlı yaşamışdır[12].

1918-ci ildə kənd erməni təcavüzünə məruz qalaraq sakinləri qırğınlarla ata-baba torpaqlarından deportasiya olunmuşdur. İndiki Ermənistanda sovet hökuməti qurulandan sonra sağ qalanlar öz evlərinə dönə bilmişdir.

Burada 1922-ci ildə 662 nəfər, 1926-cı ildə 480 nəfər, 1931-ci ildə 590 nəfər[12], 1979-cu ildə 1700 nəfər[13] yalnız azərbaycanlı yaşamışdır. Ermənistan dövlətinin xüsusi göstərişi ilə indiki Ermənistan ərazisində sonuncu azərbaycanlı kəndi olan Nüvədi kəndinin sakinləri - azərbaycanlılar 1991-ci il avqustun 8-də tarixi-etnik torpaqlarından deportasiya olunmuşdur. İndi burada ermənilər yaşayır.

TanınmışlarıRedaktə

  • Əmir Əliyev (hüquqşünas) - hüquq üzrə elmlər doktoru, professor, Bakı Dövlət Universiteti Hüquq fakültəsinin dekanı
  • Fikrət Əliyev (akademik)* Alqış Həsənoğlu - filologiya elmləri namizədi, Milli Məclisin deputatı.
  • İsmayıl Əliyev - alim , Professor
  • Faiq Cəfərov - Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, Azərbaycan Tibb Universitetinin normal fiziologiya kafedrasının müdiri, tibb elmləri doktoru (1990), professor (1991).
  • Amanov Mail Vəli oğlu - Azərbaycan Elmi Tədqiqat üzümçülük və şərabçılıq İnstitutunun direktoru, professor.
  • Musa Musayev - Milli Məclisin deputatı (2000-2005), Naftalan şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı (2006-2010).

İqtisadiyyatıRedaktə

Meyvəçilik, üzümçülük, əkinçilik və heyvandarlıqdan ibarətdir.

İstinadlarRedaktə

  1. ↑ İbrahim Bayramov, "Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri", Bakı, "Elm", 2002. ISBN 5-8066-1452-2
  2. ↑ «Defter-i mufassal liva-i Urut ve liva-i İskenderkalası»- Ankara, Tapu ve Kadastro Kuyud-i Kadime Arşivi, N? 199, ss.l 1 1-191
  3. ↑ Yüzbaşov R. Azərbaycan coğrafiya terminləri (tədqiqlər), Bakı, «Elm», 1966. s.23
  4. ↑ Azərbaycan dilinin qərb qrupu dialekt və şivələri, B., 1967.
  5. ↑ Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti, bircildlik, Bakı, «Azərb.SSR Elmlər Akademiyası», 1964. s.344
  6. ↑ Мурзаев Э.М. Словарь народных географических терминов, М., «Мысль», 1984. s.177
  7. ↑ Ərəb və fars sözləri lüğəti, Bakı, Azərb.SSR Elmlər Akademiyası nəşriyyatı, 1966. s.139
  8. ↑ İrəvan əyalətinin icmal dəftəri (araşdırma, tərcümə, qeyd və əlavələrin müəllifləri: Z.Bünyatov və H.Məmmədov (Qaramanlı), Bakı, «Elm», 1996. s.179
  9. ↑ erm. Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931). Հեղինակ: Զավեն Կորկոտյան. Յերեվան: Մելքոնյան ֆոնդի հրատ, 1932.; rus. Население Советской Армении за последние сто лет (1831-1931). Автор: Завен Коркотян. Ереван: Издательство «Мелконян фонд», 1932.; azərb. Son yüzildə Sovet Ermənistanının əhalisi (1831–1931). Müəllif: Zaven Korkotyan. İrəvan: «Melkonyan fond» nəşriyyatı, 1932. s.68
  10. ↑ История Азербайджана по документам и публикациям, Баку, «Элм», 1990. s.20
  11. ↑ Армянская ССР. Административнотерриториальное деление, Ереван, «Айастан», 1976. s.201
  12. ↑ 1 2 erm. Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931). Հեղինակ: Զավեն Կորկոտյան. Յերեվան: Մելքոնյան ֆոնդի հրատ, 1932.; rus. Население Советской Армении за последние сто лет (1831-1931). Автор: Завен Коркотян. Ереван: Издательство «Мелконян фонд», 1932.; azərb. Son yüzildə Sovet Ermənistanının əhalisi (1831–1931). Müəllif: Zaven Korkotyan. İrəvan: «Melkonyan fond» nəşriyyatı, 1932. s.68-69, 142-143
  13. ↑ Ermənistan azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası, Bakı, «Gənclik», 1995. s.175
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Nüvədi_(Meğri)&oldid=6091160"