Ali Məclis (Naxçıvan)

Ali Məclis
Ali Məclis
	VII çağırış
Ümumi məlumatlar
Növü	təkpalatalı parlament
İdarə heyəti
Sədr səlahiyyətlərini icra edən	Bəxtiyar Məmmədov (siyasətçi), Yeni Azərbaycan Partiyası ; 26 sentyabr 2024-cü il tarixindən
Quruluşu
Üzvlərin sayı	45
Komitələr	Hüquq Siyasəti Komitəsi; Sosial Siyasət Komitəsi; Humanitar Siyasət Komitəsi; İqtisadi Siyasət Komitəsi; İntizam Komissiyası; Hesablayıcı Komissiya;
Ünvan
	Naxçıvan şəhəri, Heydər Əliyev prospekti 50
Sayt
	alimajlis.gov.az
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisi — Naxçıvan Muxtar Respublikasının ali qanunverici orqanı.

Tarixi

1938–1990-cı illərdə Naxçıvan MSSR-in parlamenti Ali Sovet adlanıb.

Kommunist partiyasının rəhbərliyi ilə son seçkilər XII çağırış Naxçıvan MSSR Ali Sovetinə 30 sentyabr 1990-cı ildə keçirilmişdir. Həmin seçkilərin keçirilməsi üçün Naxçıvan MSSR-də 110 seçki dairəsi yaradılmışdır. Naxçıvan MSSR Ali Sovetinə 110 deputat seçilmişdir. ^[a]

17 noyabr 1990-cı ildə XII çağırış Naxçıvan MSSR Ali Sovetinin ilk iclasında Ali Sovetin Rəyasət Heyətinin sədri Ali Sovetin 2 nömrəli M. F. Axundov seçki dairəsindən deputatı Heydər Əliyev seçilmişdir.^[1]

Həmin sessiyada ilk növbədə, "Naxçıvan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası"nın adından "Sovet" və "Sosialist" sözləri çıxarıldı, onun "Naxçıvan Muxtar Respublikası" adlandırılması haqqında qərar qəbul edildi. Eyni zamanda, Naxçıvan MR Ali Sovetinin Ali Məclis adlandırılması barədə qərar qəbul olundu.^[1]^[2]

1991-ci il sentyabrın 3-də Heydər Əliyev muxtar respublikanın Ali Məclisinə sədr seçildi.^[1]

Ali Məclisin çağırışları


Seçkilər	Çağırış	İllər	Qeyd
1990	Naxçıvan MSSR Ali Sovetinin XII çağırış	1990
18 oktyabr 1991-ci ildə Azərbaycan müstəqilliyini yenidən qazandı.
Keçid dövrü	Naxçıvan Ali Məclisinin ilk çağırışı	1990–1995	^[b]
Azərbaycan Respublikasının Seçki Qanunu və Parlamentlə bağlı qanunlar qəbul edildi.
1995–1996	Naxçıvan Ali Məclisinin I çağırışı	1995–2000
2000	Naxçıvan Ali Məclisinin II çağırışı	2000–2005
2005	Naxçıvan Ali Məclisinin III çağırışı	2005–2010
2010	Naxçıvan Ali Məclisinin IV çağırışı	2010–2015
2015	Naxçıvan Ali Məclisinin V çağırışı	2015–2019
2020	Naxçıvan Ali Məclisinin VI çağırışı	2020–2024	^[c]
2024	Naxçıvan Ali Məclisinin VII çağırışı	2024 —	^[d]

Statusu

Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına görə muxtar respublikada dövlət hakimiyyəti hakimiyyətlərin bölünməsi prinsipi əsasında təşkil edilir; qanunvericilik hakimiyyətini Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisi — parlamenti həyata keçirir.

Naxçıvan Muxtar Respublikasının Konstitusiyasından çıxarışlar:

Maddə 11. Qanunvericilik hakimiyyətinin həyata keçirilməsi
Naxçıvan Muxtar Respublikasında qanunvericilik hakimiyyətini Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisi həyata keçirir.
Maddə 12. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin say tərkibi
Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisi 45 deputatdan ibarətdir.
Maddə 13. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi deputatlarının seçkilərinin əsasları
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin deputatları majoritar seçki sistemi, ümumi, bərabər və birbaşa seçki hüququ əsasında sərbəst, şəxsi və gizli səs vermə yolu ilə seçilirlər.

Tərkibi

Naxçıvanşünaslıq Mərkəzi

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Naxçıvanşünaslıq Mərkəzi Naxçıvana həsr olunmuş çoxlu sayda kitab, albom, elmi-kütləvi məqalə, qəzet və jurnal materiallarının, sənədli filmlərin, elektron daşıyıcıların qorunub saxlanması, tədqiq və təbliğ olunmasını təmin edən qurumdur.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 17 fevral 2011-ci il tarixli Sərəncamı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi kitabxanasının və Naxçıvan Muxtar Respublika Kitabxanası "Naxçıvanşünaslıq" bölməsinin bazasında yaradılmışdır^[3].

Mərkəz üçün bina ayrılmış və əsaslı surətdə yenidən qurulmuşdur. 2013-cü il fevralın 9-da Naxçıvanşünaslıq Mərkəzinin açılışı olmuşdur.

Kitab və arxiv fondu

Mərkəzin kitab və arxiv fondu Naxçıvanşünaslığa dair mühüm çap və arxiv materialları ilə zənginləşdirilmişdir. Kitablar, jurnal və qəzetlər, xəritə və atlaslar, avtoreferatlar, albom və fotomateriallar, sənədli filmlər Naxçıvanşünaslıq Mərkəzində toplanaraq sistemləşdirilmişdir. Hazırda mərkəzin Kitabsaxlayıcı şöbəsində 3374 nüsxə çap materialı vardır. Bunlardan 2550 nüsxəsi kitab, 29-u miniatür kitab, 92-si avtoreferat, 703-ü isə qəzet və jurnal materiallarıdır.^[4]

Mərkəzdə müasir kitabxana texnologiyaları və metodları sahəsində bir çox yeniliklər tətbiq edilmişdir. Mərkəzin kitabxanası və arxivi ən müasir informasiya avadanlıq və daşıyıcıları ilə təmin olunmuş, elektron kitabxana və elektron arxiv zənginləşdirilmişdir. Bundan başqa, istifadəçilər onlara verilən şəxsi parol vasitəsilə elektron informasiya köşkünə yaxınlaşaraq istənilən kitabı sifariş verə bilirlər. Elektron köşk istifadəçilərə kitab fondunun elektron kataloqu ilə tanış olmaq, sorğulara operativ cavab almaq və virtual sifariş imkanı yaradır. Oxu və dövri mətbuat zalında istifadəçilər üçün fonddakı kitablardan, qəzet və jurnallardan, eləcə də internetdən istifadə imkanı yaradılmışdır. İstifadəçilər elektron kataloq vasitəsilə mərkəzin fondunda olan ədəbiyyatlardan, sənədlərdən, əlyazmalardan, video və audio materiallardan, fotolardan və xəritələrdən istifadə edə bilərlər. Həmçinin üç dildə hazırlanan "www.e-merkez.alimeclis.az" internet saytı mərkəz ilə səmərəli informasiya mübadiləsi aparmağa imkan verir.

Sədr

Naxçıvan Muxtar Respublikası hüquqi statusuna görə Azərbaycan Respublikasının tərkibində muxtar dövlətdir. Ali vəzifəli şəxsi Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədridir.

Maddə 29. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədrinə aid tələblər
I. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədri Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisi tərəfindən seçilir, ona tabedir və ona hesabat verir. O, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi tərəfindən geri çağırıla bilər. II. Yaşı otuzdan aşağı olmayan, Naxçıvan Muxtar Respublikasının ərazisində beş ildən az olmayaraq daimi yaşayan, başqa dövlətlər qarşısında öhdəliyi olmayan, ali təhsilli, ikili vətəndaşlığı olmayan Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin hər bir deputatı Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin sədri seçilə bilər.[21] III. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi sədrinin seçkisi qaydasını Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisi müəyyən edir.

Siyahı

Əsas məqalə: Naxçıvan rəhbərlərinin siyahısı

Ali Məclisin sədri
Sıra	Şəkil	Ad	Başlama tarixi	Bitmə tarixi	Partiya
1		Afiyəddin Cəlilov	17 noyabr 1990	aprel 1991		Azərbaycan Kommunist Partiyası
2		Əkbər Əliyev	aprel 1991	sentyabr 1991		Azərbaycan Kommunist Partiyası
3		Heydər Əliyev	5 sentyabr 1991	23 iyun 1993		Bitərəf
3		Heydər Əliyev	5 sentyabr 1991	23 iyun 1993		Yeni Azərbaycan Partiyası
-		Rəşid Həsənov	3 iyul 1993	4 aprel 1994		Yeni Azərbaycan Partiyası
4		Namiq Həsənov	4 aprel 1994	16 dekabr 1995
5		Vasif Talıbov	16 dekabr 1995	21 dekabr 2022
-		Azər Zeynalov	21 dekabr 2022	5 oktyabr 2023
-		Anar İbrahimov	5 oktyabr 2023	26 sentyabr 2024
-		Bəxtiyar Məmmədov	26 sentyabr 2024			Yeni Azərbaycan Partiyası

Fəaliyyəti

Qərar	Yetərsay
Ali Məclisin səlahiyyətlərinin təsdiqi (ilk iclasın təşkili)	31

Qeydlər

↑ 30 sentyabr seçki günü - 110 deputatdan 74-ü, 14 oktyabrda – 20 deputat, 16 dekabrda – 7 deputat, 30 dekabrda – 2 deputat, 3 mart 1991-ci ildə - 6 deputat, nəhayət 17 mart 1991-ci ildə sonuncu – 110-cu deputat seçildi.
↑ Naxçıvan MSSR Ali Sovetinin XII çağırışı üzvlərindən təşkil olundu.
↑ İlk dəfə parlament seçkiləri irəli çəkilərək növbədənkənar seçkilər keçirildi.
↑ İkinci dəfə parlament seçkiləri irəli çəkilərək növbədənkənar seçkilər keçirildi.

İstinadlar

↑ ¹ ² ³ "Arxivlənmiş surət". 2020-11-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-24.
↑ "Arxivlənmiş surət". 2020-06-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-24.
↑ "Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Naxçıvanşünaslıq Mərkəzinin yaradılması haqqında" Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 17 fevral 2011-ci il tarixli Sərəncamı. alimeclis.az Arxivləşdirilib 2021-09-16 at the Wayback Machine (az.)
↑ "Arxivlənmiş surət". 2020-09-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-11.

Xarici keçidlər

Rəsmi saytı: alimajlis.gov.az (az.)

[1] 30 sentyabr seçki günü - 110 deputatdan 74-ü, 14 oktyabrda – 20 deputat, 16 dekabrda – 7 deputat, 30 dekabrda – 2 deputat, 3 mart 1991-ci ildə - 6 deputat, nəhayət 17 mart 1991-ci ildə sonuncu – 110-cu deputat seçildi.

[4] Naxçıvan MSSR Ali Sovetinin XII çağırışı üzvlərindən təşkil olundu.

[5] İlk dəfə parlament seçkiləri irəli çəkilərək növbədənkənar seçkilər keçirildi.

[6] İkinci dəfə parlament seçkiləri irəli çəkilərək növbədənkənar seçkilər keçirildi.

[:meclis-2] ¹ ² ³ "Arxivlənmiş surət". 2020-11-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-24.

[3] "Arxivlənmiş surət". 2020-06-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-24.

[7] "Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Naxçıvanşünaslıq Mərkəzinin yaradılması haqqında" Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 17 fevral 2011-ci il tarixli Sərəncamı. alimeclis.az Arxivləşdirilib 2021-09-16 at the Wayback Machine (az.)

[8] "Arxivlənmiş surət". 2020-09-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-11.

[a]

[1]

[2]

[b]

[c]

[d]

[3]

[4]