Yeni Azərbaycan Partiyası

Azərbaycanda hakim siyasi partiya

Yeni Azərbaycan Partiyası və ya qısaca YAP — "91-lər"in müraciəti əsasında 1992-ci il noyabrın 21-də Naxçıvanda Heydər Əliyevin sədrliyi və 550 nəfərdən ibarət təşəbbüs qrupunun iştirakı ilə keçirilən təsis konfransı ilə yaradılan, 1992-ci il dekabrın 18-də Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən rəsmi qeydiyyata alınan siyasi partiya.

Yeni Azərbaycan Partiyası
Loqonun şəkli
Sədri İlham Əliyev
Qurucu
Sədr müavinləri Mehriban Əliyeva
Tahir Budaqov
Əli Əhmədov
Quruluş tarixi 21 noyabr 1992
Qeydiyyat tarixi 18 dekabr 1992
Birləşən Azərbaycan Demokratik Sahibkarlar Partiyası (2021)
Azərbaycan Xalq Demokratik Partiyası (2021)
Azərbaycan Kəndli Partiyası (2021)
Azərbaycan Milli Hərəkat Partiyası (2021)
Azərbaycan Yurddaş Partiyası (2021)
Milli Qurtuluş Partiyası (2021)
Baş qərargah Sergey Senyuşkin küç. 26
İdeologiya Azərbaycan milliyətçiliyi, Etatizm, dünyəvilik, Avropa skeptisizmi
Gənclər təşkilatı Yeni Azərbaycan Partiyası Gənclər Birliyi
Üzv sayı 774 563 [1]
Rəngləri          Göy-ağ
Kabinetdə
10 / 35
Bələdiyyədə
10.413 / 15.156
AŞPA-da
4 / 648
[a]
Milli Məclisdə
69 / 125
Ali Məclisdə
41 / 45
Saytı yap.org.az
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

YAP Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası və qanunvericiliyi çərçivəsində, özünün Nizamnaməsi və Proqramı əsasında fəaliyyət göstərən, öz sıralarında Azərbaycanda hüquqi dövlət, sabit və sosialyönümlü iqtisadiyyat, vətəndaş cəmiyyəti qurmaq ideyalarını qəbul edən vətəndaşları birləşdirən sağ mərkəzyönümlü siyasi partiyadır.[2]

Müxalifət partiyası kimi yaranan YAP 1993-cü ildə partiyanın sədri Heydər Əliyevin prezident seçilməsi, 1995-ci ildə keçirilən parlament seçkilərində qalib gəlməklə Azərbaycanda iqtidar partiyasına çevrildi. Yeni Azərbaycan Partiyasının sədri 1992–2003-cü illərdə Heydər Əliyev olub. 2005-ci ildən isə YAP-ın sədri İlham Əliyevdir.

Yeni Azərbaycan Partiyasının namizədləri 1993, 1998, 2003, 2008, 20132018-ci illərdə baş tutan Prezident seçkilərində qalib gəlib. 19931998-ci illərdə Heydər Əliyev, 2003, 2008, 20132018-ci illərdə isə İlham Əliyev Azərbaycan Prezidenti seçilib.

1995, 2000, 2005, 2010, 20152020-ci illərdə keçirilən Parlament seçkilərində də Yeni Azərbaycan Partiyası qalib gəlib. 125 üzvdən ibarət olan Milli Məclisdə YAP 1995-ci ildə 53 nəfərlə, 2000-ci ildə 77 nəfərlə, 2005-ci ildə 63 nəfərlə, 2010-cu ildə 71 nəfərlə, 2015-ci ildə 74 nəfərlə, 2020-ci ildə isə 70 nəfərlə təmsil olunub.

2020-ci ilin mart ayına olan məlumatlara əsasən Yeni Azərbaycan Partiyasının 760 min nəfərdən çox üzvü var.[3]

TarixiRedaktə

YaradılmasıRedaktə

16 oktyabr 1992-ci ildə 91 nəfərdən ibarət qrup Heydər Əliyevə müraciət edərək onu siyasi mübarizədə lider olaraq gördüklərini və onun ətrafında birləşdiklərini elan etmişdir. 24 oktyabr 1992-ci il tarixində Naxçıvan Ali Məclisinin sədri Heydər Əliyev bu müraciətə cavab vermiş və təklifi qəbul etmişdir.

21 noyabr 1992-ci il tarixində Yeni Azərbaycan Partiyasının təsis konfransı keçirilmiş, 550 nəfərin iştirak etdiyi konfransda Heydər Əliyev partiya sədri seçilmişdir.

Heydər Əliyev dövrü (1992–2003)Redaktə

Yeni Azərbaycan Partiyası 18 dekabr 1992-ci il tarixində Ədliyyə Nazirliyində dövlət qeydiyyatından keçmişdir. 1993-cü ilin aprel ayında partiyanın mətbu orqanı olan "Yeni Azərbaycan" qəzetinin ilk sayısı çapdan çıxmışdır.

Partiya sədri Heydər Əliyev 4 iyun Gəncə qiyamından sonra Bakıya dəvət olunduğu üçün 9 iyun 1993-cü il tarixində Naxçıvandan Bakıya gəldi. O, 15 iyun 1993-cü il tarixində Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədri seçildi. 3 oktyabr 1993-cü il prezident seçkilərində Heydər Əliyev xalq tərəfindən prezident seçilmişdir.

12 dekabr 2003-cü il tarixində partiya sədri, prezident Heydər Əliyev öldü.

İlham Əliyev dövrü (2005—)Redaktə

 
Yeni Azərbaycan Partiyasının Siyasi Şurası
 
2018-ci il fevralın 8-də baş tutan Yeni Azərbaycan Partiyasının VI Qurultayında İlham Əliyevin 2018-ci il aprelin 11-də baş tutan Prezident seçimlərində YAP-ın namizədi olması üçün baş tutan səsvermə zamanı

15 oktyabr 2003-cü il prezident seçkilərində qələbə çalan İlham Əliyev partiya sədrinin birinci müavini olaraq Heydər Əliyev öldükdən sonra partiyaya rəhbərlik etməyə başladı. 26 mart 2005-ci il tarixində YAP-ın III Qurultayı keçirildi və Prezident İlham Əliyev partiyanın rəsmi sədri seçildi.

15 oktyabr 2008-ci il, 9 oktyabr 2013-cü il və 11 aprel 2018-ci il tarixlərində İlham Əliyev növbəti dəfə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilmişdir.

2012-ci ildə Ana Vətən Partiyasının sədr müavini Zahid Oruc Ana Vətən Partiyası ilə Yeni Azərbaycan Partiyasının birləşdirilməsi fikrini irəli sürmüş və təklifi YAP-a göndərmişdir. Lakin YAP birləşmədən imtina etmişdir.[4]

5 mart 2021 tarixində 6 partiya tərəfindən göndərilən birləşmə müraciəti Yeni Azərbaycan Partiyasının növbədənkənar VII qurultayında qəbul edilmişdir. Beləliklə Azərbaycan Demokratik Sahibkarlar Partiyası, Azərbaycan Xalq Demokratik Partiyası, Azərbaycan Kəndli Partiyası, Azərbaycan Milli Hərəkat Partiyası, Azərbaycan Yurddaş Partiyası və Milli Qurtuluş Partiyası Yeni Azərbaycan Partiyasına birləşdi.[5]

Mərkəzi təşkilatRedaktə

SədrlərRedaktə

Sədr Başlama tarixi Bitmə tarixi
1  
Heydər Əliyev
22 oktyabr 1992 12 dekabr 2003
-  
İlham Əliyev
12 dekabr 2003 26 mart 2005
2 26 mart 2005 Hal-hazırda

İdarə HeyətiRedaktə

Əvvəllər 20 üzvdən ibarət olan İdarə Heyəti 5 mart 2021 tarixində keçirilmiş növbədənkənar qurultayda alınan qərarla 40 nəfərdən ibarət olmuşdur.

# Adı Partiya vəzifəsi
1 İlham Əliyev Partiya sədri
2 Mehriban Əliyeva Partiya sədrinin birinci müavini
3 Tahir Budaqov Partiya sədrinin müavini;

Mərkəzi Aparatın rəhbəri

4 Əli Əhmədov Partiya sədrinin müavini
5 Ədalət Muradov İH üzvü
6 Amin İsmayılov İH üzvü
7 Anar İsgəndərov İH üzvü
8 Asif Əsgərli İH üzvü
9 Aynur Sofiyeva İH üzvü
10 Azər Badamov İH üzvü
11 Bahar Muradova İH üzvü
12 Bayram Aslanov İH üzvü
13 Cavid Osmanov İH üzvü
14 Əfsun Sucayev İH üzvü
15 Eldar Əzizov İH üzvü
16 Eldar İbrahimov İH üzvü
17 Elmar Qasımov İH üzvü
18 Elnarə Akimova İH üzvü
19 Elnur Sadıqov İH üzvü
20 Elşad Mirbəşiroğlu İH üzvü
21 Fuad İbrahimov İH üzvü
22 Hikmət Babaoğlu İH üzvü
23 Kamal Cəfərov İH üzvü
24 Mixail Zabelin İH üzvü
25 Musa Quliyev İH üzvü
26 Mübariz Qurbanlı İH üzvü
27 Pərvin Kərimzadə İH üzvü
28 Ramin Məmmədov İH üzvü
29 Ramiz Hüseynov İH üzvü
30 Rauf Əliyev İH üzvü
31 Rəşad Mahmudov İH üzvü
32 Rövşən Bayramov İH üzvü
33 Sadiq Qurbanov İH üzvü
34 Samir Cəfərov İH üzvü
35 Şahin İsmayılov İH üzvü
36 Tahir Mirkişili İH üzvü
37 Tofiq Cahangirov İH üzvü
38 Ülviyyə Həmzəyeva İH üzvü
39 Vazeh Əsgərov İH üzvü
40 Vasif Talıbov İH üzvü;

Partiyanın NMR Təşkilatının sədri

Veteranlar ŞurasıRedaktə

Yeni Azərbaycan Partiyasının VII Qurultayında 85 nəfərlik Siyasi Şura ləğv olunaraq əvəzinə 35 nəfərdən ibarət olan Veteranlar Şurası yaradılmışdır. Sədri Arif Rəhimzadə, sədr müavini isə Sədaqət Qəhrəmanovadır.

# Adı Partiya vəzifəsi
1 Arif Rəhimzadə Veteranlar Şurası sədri
2 Sədaqət Qəhrəmanova Veteranlar Şurasının sədr müavini
3 Ədalət Fərəcov VŞ üzvü
4 Adilə Abbasova VŞ üzvü
5 Akif Əlizadə VŞ üzvü
6 Asif Cahangirov VŞ üzvü
7 Əli Həsənov VŞ üzvü
8 Cəmil Əliyev VŞ üzvü
9 Dilarə Seyidzadə VŞ üzvü
10 Əhliman Əmiraslanov VŞ üzvü
11 Elbəy Qasımzadə VŞ üzvü
12 Elman Məmmədov VŞ üzvü
13 Xeyrəddin Qoca VŞ üzvü
14 İbrahim Əzizov VŞ üzvü
15 İskəndər Quliyev VŞ üzvü
16 Kərim Kərimov VŞ üzvü
17 Məmməd Nəsirov VŞ üzvü
18 Misir Mərdanov VŞ üzvü
19 Nurlana Əliyeva VŞ üzvü
20 Ramiz Mehdiyev VŞ üzvü
21 Rafiq Məmmədhəsənov VŞ üzvü
22 Rizvan Cəbiyev VŞ üzvü
23 Sudeyf İmamverdiyev VŞ üzvü
24 Şahlar Əsgərov VŞ üzvü
25 Tahir Məmmədov VŞ üzvü
26 Tahir Rzayev VŞ üzvü
27 Urxan Ələkbərov VŞ üzvü
28 Vahid Novruzov VŞ üzvü
29 Vilayət Əliyev VŞ üzvü
30 Yaqub Mahmudov VŞ üzvü
31 Zahid Xəlilov VŞ üzvü
32 Hacıbala Abutalıbov VŞ üzvü
33 Tağı Əhmədov VŞ üzvü
34 Şəmsəddin Xanbabayev VŞ üzvü

Qadınlar ŞurasıRedaktə

1995-ci ildə qurulmuş partiyanın qadınlar təşkilatı rəsmi olaraq YAP Qadınlar Şurası adlanırdı. Yeni Azərbaycan Partiyasının Qadınlar Şurası 5 mart 2021-ci il tarixində keçirilən VII qurultayda ləğv olunmuş, əvəzində Mərkəzi Aparatın nəzdində Gender siyasəti şöbəsi yaradılmışdır.

Gənclər BirliyiRedaktə

1995-ci ildə qurulmuş partiyanın gənclər təşkilatı rəsmi olaraq YAP Gənclər Birliyi adlanır. Yeni Azərbaycan Partiyasının Gənclər Birliyi VII qurultaydan sonra yenidən formalaşdırılmışdır. Hazırda Birliyin 30 nəfər üzvü var. Gənclər Birliyinin 11 mart 2021-ci il tarixli iclasında Bəxtiyar İslamov yeni sədr seçilmişdir.

Texniki bazaRedaktə

 
Yeni Azərbaycan Partiyasının Qərargahı

2018-ci il mayın 18-nə qədər Yeni Azərbaycan Partiyasının inzibati binası Səbail rayonunda Bülbül prospekti 13 ünvanında yerləşirdi. 2018-ci il mayın 18-də isə Xətai rayonunda Sergey Senyuşkin küçəsi 26 ünvanında Yeni Azərbaycan Partiyasının yeni inzibati binasının açılış mərasimi baş tutdu. Açılış mərasiminə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev də qatıldı.

Yeni Azərbaycan Partiyasının Azərbaycanın bütün şəhər və rayonlarında, yəni Azərbaycanın 9 şəhərində və 63 rayonunda qərargahları mövcuddur.

Seçki nəticələriRedaktə

Milli MəclisRedaktə

Seçki Sədr Majoritar Proporsional Cəmi
Səs % Mandat Səs % Mandat
1995
 
Heydər Əliyev
34 / 100
2,228,435 62.7
19 / 25
53 / 125
2000
 
Heydər Əliyev
56 / 100
1,809,801 62.31
16 / 25
72 / 125
2005
 
İlham Əliyev
57 / 125
57 / 125
2010
 
İlham Əliyev
1,110,885 46.48
71 / 125
71 / 125
2015
 
İlham Əliyev
1,340,470 47.20
71 / 125
71 / 125
2020
 
İlham Əliyev
70 / 125
70 / 125

Ali MəclisRedaktə

Seçki Sədr Nəticə
Səs % Mandat
1995 Heydər Əliyev
2000 Heydər Əliyev
40 / 45
2005 İlham Əliyev
39 / 40
2010 İlham Əliyev
42 / 45
2015 İlham Əliyev
42 / 45
2020 İlham Əliyev 126 144 67.1
42 / 45

BələdiyyəRedaktə

Seçki Sədr Nəticə
Səs % Mandat
1999 Heydər Əliyev
2004 İlham Əliyev
2009[6] İlham Əliyev
10.431 / 15.591
2014 İlham Əliyev
10.315 / 15.035
2019 İlham Əliyev
10.432 / 15.156

RəmzləriRedaktə

Yeni Azərbaycan Partiyasının rəsmi rəmzinin təsviri belədir:

  • Ağ bayrağın ortasında göy rəngdə dəfnə ağacı var.
  • Dəfnə ağacının ortasında qızılı rəngdə 8 guşəli ulduz var.
  • Dəfnə ağacı Azərbaycanın zəngilnliyini, rifahını, xoşbəxtliyini və azadlığını rəmzidir
  • Ulduzun daxilində göy rəngdə YAP yazılıb.

QeydlərRedaktə

  1. 2 təmsilçi, 2 əvəzədici

İstinadlarRedaktə

  1. "Arxivlənmiş surət". 2022-12-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-09-22.
  2. http://yap.org.az/az/view/pages/5 Arxivləşdirilib 2019-11-23 at the Wayback Machine Tarixi arayış
  3. yap.az
  4. "Arxivlənmiş surət". 2022-03-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-07-12.
  5. "Arxivlənmiş surət". 2021-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-05.
  6. "Siyahıya YAP liderlik edir". 2021-11-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-04-26.

Xarici keçidlərRedaktə