Neftin emalı nəticəsində alınan yanacaqların keyfiyyəti
Neftin emalı nəticəsində alınan yanacaqların keyfiyyəti — tətbiq sahəsindən asılı olaraq yanacaqlar: karbürator (təyyarə, avtomobil benzinləri və traktor kerosinləri), reaktiv, dizel yanacaqlarına bölünür.
Neft emalı redaktə
Neft məhsullrından xalq təsərrüfatında geniş istifadə olunur. Ümumiyyətlə, neftdən yanacaq maddələri, yağlayıcı materiallar, plastik kütlələr, sintetik liflər, yuyucu maddələr, sintetik kauçuk, gübrə və s. kimi məhsullar alınır. Neftdən alınan bir çox qiymətli məhsullardan biri də müxtəlif təyinatlı və çeşidli yanacaqlarıdır. Karbürator yanacağı kimi ən çox neftin alçaq və orta temperaturlarda qaynayan benzin, liqroin və kerosin fraksiyalarından, sıxılmış karbohidrogen qazıntılarından və neftin təkrar emalından alınan yüngül məhsullarından istifadə edilir.
Neft məhsullarının keyfiyyətinin orqanoleptik metodu redaktə
Neft məhsullarının keyfiyyətinin təyin edilməsində istifadə olunan metodlardan biri də orqanoleptik metoddur. Bu metodla keyfiyyətin qiymətləndirilməsində xarici əlamətlər əsas götürülür. Yanacağın xarici əlamətləri onun zərərliliyi, stabilliyi və təmizliyi haqqında təxmini fikir söyləməyə imkan verir. Etilli benzin zərərsizliyi etil mayesinə əlavə edilən boyayıcının rəngi ilə şərtləndirilir. Bu uyğunluğu aşağıdakı cədvəldə daha aydın görmək olar.
Benzin markalarının rənglərə görə fərqləndirilməsi redaktə
Əgər etilsiz benzin sarı rəngdən tünd-qəhvəyi rəngə qədər boyanmışdırsa, bu benzinin qatranlaşmasından xəbər verir. Dizel yanacaqlarında boyanmanın intensivliyinin artması faktiki qatranlaşmanın artmasına dəlalət edir.
Qış fəsli üçün nəzərdə tutulan dizel yanacaqları yay fəsli üçün olan yanacaqlara nisbətən daha açıq rəngə boyanmış olur.
Benzinlər, reaktiv mühərriklər üçün olan yanacaqlar və dizel yanacaqları şəffaf olmalıdırlar. Yanacağın tutqunlaşması tərkibində mexaniki qarışıqların, suyun, buz mikrokristallarının və ya karbohidrogenin olmasından ola bilər. Mənfi temperaturda yay üçün olan dizel yanacaqları qış üçün olanlardan şəffaflığına görə fərqlənir.
Sürtkü yağlarının əksəriyyəti açıq-sarı rəngdən tünd-qəhvəyi rəngə qədər boyanmış olur. Qeyd etmək lazımdır ki, sürtkü yağlarının rəngi bilavasitə onların hansı istehsal müəssisəsində hazırlanmasından da asılı olaraq dəyişə bilər. Lakin bəzi sürtkü yağları vardır ki, onlar daimi rəngə malikdirlər: HK-50 tünd yaşıl, TSİATİM-208 qara, TSİATİM-205 ağ, USSA yaşıl, parıltılı qara.
Bundan başqa, zərif və qaba strukturlu sürtkü yağlarını fərqləndirirlər. Qaba strukturlu sürtkü yağları dənəvər, lifli və hamar ola bilər. Yağlarda qaba strukturlu onu ştapel vasitəsilə şüşə plastika üzərinə nazik təbəqə çəkməklə təyin edirlər.
Konstalin tipli yağların səthində isə zərif liflər müşahidə edilir. TSİATİM201 markalı salidor yağları isə bərabər, hamar qat əmələ gətirir.
Sürtkü yağının səthində sıx pərdənin olması onun oksidləşdiyini göstərir. Sabunlu yağlayıcılarda yağın ayrılması onun təbəqələşməsinə nişanədir.
Soyuducu mayelərin orqanoleptik keyfiyyət göstəricilərinə onların rəngi, şəffaflığı, mexaniki qarışıqların və neft məhsullarının miqdarı daxildir.
40 markalı mayelər sarı, 65 markalılar isə narıncı rəngə malik olurlar. Mayedə mexaniki qarışıqların olması ondan xəbər verir ki, maye işlənmişdir və yaxud saxlanma zamanı çirklənmişdir. Soyuducu mayelərdə neft məhsulları qarışığı olduqda davamlı köpük əmələ gəlir ki, bu da mayenin istilik tutumu və istilik keçirməsini pisləşdirir.
Tormoz mayenin orqanoleptik keyfiyyət göstəricilərinə aşağıdakılar aiddir: rəng, şəffaflıq, iy, mexaniki qarışıqların varlığı, həllolma (suda və benzində). Orqanoleptik qiymətləndirmə zamanı rəng, şəffaflıq və mexaniki qarışıqlar işıqda şüşə silindrdə baxmaqla müəyyən edilir.
| Aviasiya benzini | Avtomobil benzini | ||
|---|---|---|---|
| Marka | Rəng | Marka | Rəng |
| B-70 | rəngsiz | A-72 | narıncı |
| B-91/115 | yaşıl | A-76 | rəngsiz |
| B-95/130 | sarı | Aİ-93 | yaşıl |
| B-100/130 | narıncı | Aİ-98 | sarı |
Təyyarə benzinləri redaktə
Təyyarə benzinləri neftin ilk distilləsində, katalitik və riforminq proseslərində alınan məhsulların alçaq temperaturda qaynayan fraksiyalarından təşkil olunan baza benzinlərinə yüksəktonlu komponent və aşqarlar qarışdırmaqla istehsal edilir. Bu komponentlərin qatılmasında əsas məqsəd təyyarə benzinlərinin keyfiyyətini artırmaqdır.
Oktan ədədi benzinlərin əsas keyfiyyət göstəricilərindən biridir. Oktan ədədini artırmaq üçün antidetanatorlardan istifadə edilir. Təyyarə benzinlərində yüksək oktanlı komponentlər kimi izoquruluşlu fərdi karbohidrogenlərdən (izpentan, izooktan), benzol və izobutadien kimi doymamış karbohidrogenlərlə alkilləşməsindən alınan məhsullardan (alkilbenzol) istifadə olunur. Qeyd etmək lazımdır ki, bunlar benzinin yalnız antidetonasiya qabiliyyətini yüksəldir.
Eyni zamanda oktan ədədini artırmaq üçün aşqar kimi etol mayesi şəklində işlədilən tetraetilqurğuşun (TEQ) (benzinin hər kiloqramına çoxu 3,3 q) istifadə olunur.
Avtomobil benzinləri redaktə
Hazırda standarta əsasən sənayedə 5 markada avtomobil benzini hazırlanır (A-72, 76; Aİ-93, 95, 98). Avtomobil benzinin əsas keyfiyyət göstəricisi onun oktan ədədidir. Ona görə də onların oktan ədədini artırmaq üçün onlara antidetonator əlavə edilir. Amma A-72 çeşidli benzin antidetonatorsuz istehsal olunur. Yerdə qalan çeşidli benzinlərə isə antidetonator kimi etil mayesi şəklində TEQ (çoxu 0,50 q) əlavə edilir. Avtomobil və təyyarə benzinlərinin əsas keyfiyyət göstəriciləri aşağıdakılardır:
- Detonasiyaya davamlılıq;
- Fraksiya tərkibi, buxarlanma qabiliyyəti və doymuş buxarların təzyiqi;
- Oksidləşməyə qarşı kimyəvi sabitlik, kükürdlü birləşmələrin zərərli təsiri və s.
Qeyd etmək lazımdır ki, detonasiyaya davamlılıq oktan ədədi ilə xarakterizə olunur. Bezinlərin detonsiyaya davamlılığı onların tərkibinə daxil olan karbohidrogenlərdən asılıdır. Detonasiyaya ən çox meyl göstərən normal parafin karbohidrogenləri, ən az detonasiya yaradan isə aromatik karbohidrogenlərdir. Naften karbohidrogenləri isə bu iki karbohidrogen arasında orta yer tutur.
Oleyin karbohidrogenlərinin antidetonasiya xassəsi parafinlərə nisbətən daha yüksəkdir.
Hazırda oktan ədədi (motor üsulu ilə) 72-dən 89-a qədər olan avtomobil benzinləri buraxılır. Karbüratorlu mühərriklərdə sıxılma dərəcəsi artırıldığı üçün, görünür gələcəkdə avtomobil benzinləri detonsiyaya davamlılığına verilən tələb daha da yüksəldiləcəkdir.
Fraksiya tərkibi yanacağın antidetonasiya xassəsinə böyük təsir göstərən amillərdən biridir. Benzin yüngül olduqca onun antidenonasiya xassəsi də yüksək olur. Benzinlərin fraksiya tərkibini distillə vasitəsilə müəyyən etmək üçün altı temperatur nöqtəsi əsas götürülür:
- qaynama başlanğıcının temperaturu, °C;
- benzinin 10%-lik fraksiyasının qaynama temperaturu;
- 50%-lik fraksiyanın qaynama temperaturu;
- 90%-lik fraksiyanın qaynama temperaturu;
- 97,5%-lik fraksiyanın qaynama temperaturu;
- qaynama temperaturu.
Benzinin qaynama başlanğıcının temperaturu mühərrikin alçaq temperaturda işədüşmə xassəsini və onun yanacaq verilən boru kəmərlərində qaz buxarı əmələgətirmə qabiliyyətini göstərir. 10%-lik qaynama temperaturu təyyarə benzinləri üçün 75–88 °C və avtomobil benzinləri üçün 70–79°C-yə bərabərdir. Benzinin 50%-lik qaynama temperaturu onun orta buxarlanma qabiliyyətini mühərrikin bir rejimdən digər rejimə keçməsini və onun iş zamanı davamlılığını göstərir. 50%-lik fraksiya aşağı temperaturda qaynadıqca, onun buxarlanma qabiliyyəti yüksək olur və mühərrik normal işləyir. Bu temperatur təyyarə benzinləri üçün 105 °C, avtomobil benzinləri üçün 115°C-dən yüksək olmamalıdır. Benzinin 90%lik qaynama temperaturu onun tərkibində çətin buxarlanan fraksiyaların olduğunu göstərir. Bu temperatur aşağı olduqda benzinin tərkibində çətin buxarlanan fraksiyanın miqdarı az olur, yanacaq karbüratorda tam buxarlanır və beləliklə də silindrlə bərabər paylanır. Bu temperatur təyyarə benzinləri üçün 145°C-dən çox olmamalıdır.
A-66 köhnə markalı avtomobil benzinində bu temperatur 195 °C, digər benzinlərdə isə 180°C-dən çox olmalıdır. 97,5%-lik qaynama temperaturu mühərrikin sorucu sistemində yanacağın tam buxarlanmasını göstərir. Bu temperatur təyyarə benzinləri üçün 180 °C olmalı, avtomobil benzinlərində isə 205°C-ni ötməməlidir.
Qaynama temperaturu isə benzində ağır fraksiyaların qarışığını göstərir. Temperatur yüksək olduqda karterdəki yağ durulaşıb və natamam yanma getdiyi üçün qurum əmələ gəlir. Bu temperatur təyyarə benzinləri üçün 180 °C, yay avtomobil benzinləri üçün 195 °C, qış avtomobil benzinləri üçün 165°C-dən çox olmamalıdır.
Doymuş buxarların təzyiqi karbüratorlu mühərriklərdə yanacağın buxarlanması haqqında bizə əlavə məlumat verir, həm də mühərrikin qidalanma sistemində yanacağın qaz tıxacı əmələgətirmə qabiliyyətini göstərir. Benzinin doymuş buxarlarının təzyiqi nə qədər çox olarsa, bir o qədər də asan buxarlanar. Yüksəklikdə uçan təyyarələrin mühərriklərinin boru kəmərlərində qaz tıxacı əmələgətirmə qabiliyyəti yüksək olur. Buna görə də təyyarə benzinlərinin doymuş buxarlarının təzyiqi məhdudlaşdırılır (norma üzrə 360 mm c.st.).
Karbüratorlu mühərriklərdə işlədilən yanacaqların kimyəvi sabitliyi onların tərkibində olan və havanın oksigeni ilə asan oksidləşən oleyin karbohidrogenləri ilə xarakterizə edilir. Oksidləşmə nəticəsində yanacaqların oktan ədədi azalır. Bu da onların keyfiyyətinə təsir göstərir. Bu zaman da onların yama əmələgətirmə qabiliyyəti yüksəlir.
Oksidləşməyə qarşı sabitlik benzin fraksiyasında olan qatranın həqiqi və potensial miqdarı ilə qiymətləndirilir. Qatranların həqiqi miqdarı müəyyən miqdar məhsulu hava axını vasitəsilə su hamamında buxarlandırmaqla təyin olunur. Buxarlanmadan sonra qalığın miqdarı 100 ml benzinə hesablanmaqla qatranın həqiqi miqdarı təyin edilir. Qatranın həqiqi miqdarı təyyarə benzinləri üçün 4 mq/100 ml, avtomobil benzinləri üçün 7 mq/100 ml-dən çox olmamalıdır.
Karbüratorlu mühərriklərdə işlədilən benzinlərin keyfiyyətini xarakterizə edən əsas amillərdən biri də onlardakı kükürdlü birləşmələrin miqdarı və xassəsidir. Benzindəki kükürdlü birləşmələr metalı korroziyaya uğradır, karbohidrogenlərə zərərli təsir göstərir, benzinin antidetonasiya xassəsini aşğı salır, benzinin etil mayesini qəbuletmə xassəsini pisləşdirir.
Benzinin tərkibində olan hidrogen-sulfid, metkaptan və sərbəst kükürd keyfiyyətə daha pis təsir göstərir. Hidrogen-sulfid turşusu dəmiri korroziyaya uğradır.
Metkaptanlar metala təsir etdikdə onu yeyir və metkaptidlər əmələ gətirir. Bunlar qızdırıldıqda isə metal sulfidinə və sulfidlərlə ayrılır. Metal sulfidlər metalın kristal quruluşunu dağıdır, mühərrik silindrinin səthini korlayır, bununla da silindr divarları ilə porşen halqalarının kipliyi pozulur.
Elementar kükürd adi temperaturlarda mis, gümüş və civəyə, yüksək temperaturlarda isə dəmirə təsir göstərir. Qeyd etmək lazımdır ki, yüksək temperaturlarda (150–2000C) elementar kükürd naften və parafin karbohidrogenlərini hidrogensizləşdirərək hidrogen-sulfid, olelinlər, asfaltların və karbon əmələ gətirir.
Tərkibində kükürdlü birləşmələr olan yanacağı yandırdıqda kükürd qazları alınır. Sistemdə kiplik olmadıqda bu qazlar karterə keçərək, oradakı nəmliklə birləşərək sulfat turşusu əmələ gətirir. Aydındır ki, bu turşu da mühərriki metal hissələrinə yeyici, korroziedici təsir göstərir.
Kükürdlü birləşmələr həm də benzinlərin etil mayesini qəbuletmə xassəsini pisləşdirir. Beləliklə də onların oktan ədədi azalmış olur. Qeyd etmək lazımdır ki, sulfidlərin, disulfidlərin, tiofan və tiofenlərin metala təsiri eyni deyildir. Bunlar da benzinlərin antidetonasiya xassəsinə pis təsir göstərir.
Traktor yanacaqları redaktə
Neftdən alınan liqroin və kerosin fraksiyalarından karbüratorlu mühərriklə işləyən traktorlarda yanacaq kimi istifadə edilir. Bu yanacaqlar da benzinlərin keyfiyyət göstəriciləri (oktan ədədi, fraksiya tərkibi, doymuş buxarların təzyiqi, kimyəvi sabitlik və s.) ilə xarakterizə olunur.
Dizel yanacaqları redaktə
Dizel mühərriklərində yanacaq kimi neftin ilk distilləsindən alınan kerosin, solyar, qazoyl fraksiyalarından və mazutdan istifadə edilir. Dizel yanacaqları mühərriklərin işləmə sürətindən asılı olaraq iki çeşiddə: itisürətli mühərriklər üçün dizel yanacağı və yavaşsürətli mühərriklər üçün dizel yanacağı buraxılır.
İtisürətli mühərriklər üçün yanacaq kimi neftin 200–350 °C temperaturda hədlərində qaynayan fraksiyası, yavaşsürətli dizel mühərriklərdə isə ağır fraksiyalı mazut və yarımneft götürülür. Dizel yanacaqlarının mühərrikdə tam yanması və iqtisadi cəhətdən əlverişli olması onun fraksiya tərkibindən asılıdır. Fraksiya tərkibi və qaynama temperaturu hədləri isə mühərrikin dövrlərinin sayından asılıdır.
İtisürətli dizel mühərrikləri üçün daha yüngül yanacaq tələb olunur, çünki bu mühərriklərdə qatışıq tez yanır. Buna görə də böyük dövrlər sayı olan mühərriklər üçün müəyyən qaynama temperaturlu alçaq molekullu parafin əsaslı yanacaqlar tələb olunur. Dövrlərin sayı az olan yavaşsürətli mühərriklərdə, yüksək temperaturda qaynayan ağır neft fraksiyaları işlədilir.
Dizel mühərriklərinə yanacaq kiçik diametrli boru kəmərləri ilə verilir. Bunların yaxşı işləməsi yanacağın özlüyündən də asılıdır. Lakin yanacağın özlüyü az olduqda forsunka və nasos hissələri tez sıradan çıxa bilər. Yüksək özlülük yanacağın sürtkəcdən keçməsini və yanacaq nasoslarının işini çətinləşdirir. Dizel yanacaqları nasos və forsunkadakı yağlarla bərabər, onların kipliyinə də kömək edir. Sistem kip olmdıqda yanacaq axıb yanacaq səpələyici forsunkalar üzərində yarıq əmələ gətirir. Ona görə də bu yanacaqların özlülüyü standartlaşdırılıb. Dizel yanacağının keyfiyyətini xarakterizə edən parametrlərdən biri də donma temperaturudur. Yanacağın donma temperaturu fəsillərdən asılı olaraq məhdudlaşdırılır.
Arktika və qış dizel yanacaqlarının donma temperaturuna verilən tələblər daha sərtdir, məsələn, A markalı dizel yanacağına donma temperaturu mənfi 550C, Z (qış) markalı dizel yanacağının isə donma temperaturu mənfi 350C-dir. Yay dizel yanacağının (L markalı) donma temperaturu mənfi 100C-dir. Eyni zamanda dizel yanacaqları üçün yanacağın içərisində həll olmuş halda olan karbohidrogenlərin kristallaşma temperaturu da əsas parametrlərdən biridir.
Dizel yanacaqlarında qatran birləşmələri nə qədər çox olarsa, qurum əmələgətirmə də bir o qədər artar və yanacaq tam yanmaz. Bu da onun keyfiyyətinə təsir edən əsas amillərdən biridir. Bunlar, yəni bərk qurum yanacağı səpələyən forsunkaların ucluğuna və mühərrikin çıxış sisteminə çökərək yanacağın səpələnmə prosesini pisləşdirir.
Yanacağın qurum əmələgətirmə qabiliyyəti koks ədədi ilə xarakterizə olunur. Bu da Konradson cihazında təyin edilir. Standarta əsasən itisürətli dizel mühərriki yanacaqlarının tərkibində kütlə faizi ilə kükürdün miqdarı 0,2-dən, yavaşsürətli mühərriklərin yanacaqlarında isə 0,5%-dən çox olmamalıdır.
Neft yağları redaktə
Yüksək temperaturlarda qaynayan neft fraksiyalarından müxtəlif üsullarla sürtkü yağları alınır.
Təyyarə yağları redaktə
Bu yağı seçici həlledicilərlə təmizləmə və parafinsizləşdirmə prosesi apardıqdan sonra yüksəkkeyfiyyətli yağlı neftlərin distillat və qalıqlarından alınır. Bu yağların tərkibinin tam təmizlənməsi əsas məsələlərdən biridir. Çünki onun əsas keyfiyyət göstəricilərindən biri tərkibinin təmizliyidir. Bəzən bu məqsədlə turşu kontrakt təmizləməsindən də istifadə edilir. Qeyd etmək lazımdır ki, bu yağlar sərt temperatur şəraitində işləyən itisürətli, porşenli və reaktiv təyyarə mühərrikini yağlamaq üçün işlədilir. Bu yağlar donma temperaturuna və özlülüyünə görə bir-birindən fərqlənən qış vçə yay yağları şəklində buraxılır.
Reaktiv mühərriklərdə işlədilən MK-8 (naften əsaslı neftdən alınır) və MC-8 (kükürdlü neftdən alınır) reaktiv mühərriklərdə işlədilən MC-6, MC-8n və MK-8n markalı yağları hazırlanır.
Motor yağları avtomobil, traktor və motosiklet mühərriklərinin yağlanması üçün işlədilir, distillat və qalıq yağlarının turşu və seçici həlledicilərlə təmizlənməsindən alınır.
İstismar sahələrinə görə motor yağları qış və yay yağlarına bölünür.
Sənaye yağları redaktə
Prokat dəzgahlarının radikal diyircəkli yastıqlarını, metal kəsən və taxta emal edən dəzgahları, presentləri, eləcə də dişli və vintli ötürmələri yağlamaq üçün sənaye yağlarından istifadə edilir. Avadanlığın normal və etibarlı işini təmin etmək üçün sənaye yağlarının yaxşı yağlama, antikorroziya, antioksidləşmə, qoruyucu və köpük əleyhinə xassələri olmalıdır. Bu yağların keyfiyyət göstəricilərinə bir sıra tələblər qoyulur. Bu tələblər yağ növlərindən asılı olaraq müxtəlifdir, məsələn, bəzi yağları tərkibinə 0,01–0,015% para oksidifenilamin aşqarı əlavə edildiyinə görə oksidləşməyə davamlı olmalıdır.
Kompressor yağları isə oksidləşməyə davam gətirməklə yanaşı, həm də alçaq temperaturda olmalıdır.
Elektroizolyasiya yağları elektriki keçirməyən maddə və mühitin istiliyini azaltmaq üçün işlədilir. Bu yağlara verilən əsas tələblər onların kimyəvi cəhətdən yüksək dərəcədə sabit və antikorroziya xassəsinə malik olması və aşağı temperaturda donmasıdır. Bu yağların oksidləşməyə davamlılığını artırmaq üçün bu yağlarla oksidləşmə əleyhinə paraoksidifenilamin ional və başqa aşqarlar əlavə edilir.
Elə yağ növləri vardır ki, onlardan gündəlik həyatımızda istifadə olunan əşyaların hazırlanmasında istifadə olunur. Məsələn, ağ yağları (ətriyyat və təbabət yağları), məlhəm (maz), krem, dodaq pomadası və s. hazırlamaq üçün işlədilir. Bunlara verilən əsas tələblərdən biri rəngsiz, dadsız və iysiz olmalarıdır.
Yağların rəngini ağartmaq üçün onları tüstülənən H2SO4 və ağardıcı gillərlə təmizləyirlər. Ağ yağların kimyəvi tərkibi parafin-naften karbohidrogenlərindən ibarətdir (aromatik karbohidrogenlər və qatran olmur). Təbabət yağlarının özlüyü 50°C-də 28–36 mm2/san, ətriyyat yağlarınınkı isə 16–24 mm2/san olur.
Ümumiyyətlə, sənaye miqyasında istehsal olunan sürtkü yağlarının keyfiyyəti çox vaxt müasir tələbatı ödəmir. Buna görə də yağların motor keyfiyyətini yüksəltmək üçün bunlarla az miqdar aşqarlar əlavə edilir. Bu aşqarlarla bir sıra tələblər qoyulur. Bunlar da yağlarda yaxşı həll olmalı, uzun müddət saxlandıqda temperaturun təsirindən çöküntü əmələ gətirməli, su ilə yuyulmamalı və yağlara zərərli təsir göstərməməlidir.
Maşın və mühərriklərdə işlədilən yağlar metalların katolitik təsiri nəticəsində oksidləşərək müxtəlif turşular əmələ gətirilir. Bu turşular da metala korroziyaedici təsir göstərir. Ona görə də oksidləşmə və korroziyanın qarşısını almaq üçün yağlara antioksidləşdirici və korroziya əleyhinə aşqarlar əlavə edilir. Yağların keyfiyyətini xarakterizə edən əsas göstəricisindən biri onların özlülüyünün temperaturdan asılı olaraq dəyişməsidir.
Müasir texnoloji proseslərlə özlülük indeksi yüksək olan yağlar almaq qeyrimümkündür. Ona görə də yağların özlülük indeksini yüksəltmək məqsədi ilə onlara bir qədər aşqar qatılır. Aşqar kimi özlülüyü yüksək olan sintetik polimerlərdən, yəni polizobutilen, volton, polivinil efirləri, polimetakrilatlar və s. istifadə edilir.
Yağların əsas keyfiyyət göstəricilərindən biri də onların donma temperaturudur. Yağlarda müəyyən qədər sülb parafinlər var. Bunlar da yağın donma temperaturunu yüksəldir. Donma temperaturunu aşağı salmaq üçün yağları parafinsizləşdirirlər. Parafinsizləşdirmə prosesi baha başa gəlir və bunun nəticəsi olaraq yağın miqdarı azalır. Ona görə də yağlara aşqar əlavə etməklə onların donma temperaturunu aşağı salmaq olar.
Həmçinin bax redaktə
Ədəbiyyat redaktə
- Rüstəmov M.S., Hüseynova A.C., Əsgərzadə S.M., Yunusov S.H. Avtomobil benzinlərinə yüksək oktanlı əlavələrin olunması prosesinin intensivləşdirilməsi. ANT № 4, 1994.
- Axundov M.A., Məmmədov T.A., Axundova S.K., Əsgərzadə S.M. və başqaları. İkili benzinlərin metanolla qarşılıqlı təsirindən yüksək oktanlı avtomobil benzinlərinin alınması prosesinin tədqiqatı. Katalitik krekinq üzrə elmi-texniki müşahidələrin materialları. Bakı, 1998