Nevfidan Pərtəvpiyalə Qadınəfəndi

Nevfidan Pərtəvpiyalə Qadınəfəndi
Nevfidan Pərtəvpiyalə Qadınəfəndi
Şəxsi məlumatlar
Vəfat tarixi	27 dekabr 1855
Vəfat yeri	İstanbul, Osmanlı imperiyası;
Dəfn yeri	Sultan Mahmud türbəsi;
Həyat yoldaşı	II Mahmud;
Uşaqları	Fatma Sultan (1809); Fatma Sultan (1810-1825); Əminə Sultan (1813-1814); Şahzadə Osman (1813-1814); Əminə Sultan (1815-1816); Adilə Sultan (övladlıq)
Ailəsi	Osmanlı xanədanı

Nevfidan Pərtəvpiyalə Qadınəfəndi (v. 27 dekabr 1855, İstanbul, Osmanlı imperiyası) — 30-cu Osmanlı sultanı II Mahmudun xanımlarından biri.^[1]^[2]

Həyatı

Həyatının ilk illəri haqqında yetərli məlumat olmasa da, Sultan Mahmudun taxta çıxmadan öncə hərəminə alındığı məlumdur. Belə ki, taxta çıxdıqdan 6 ay sonra 4 fevral 1809-cu ildə doğulan ilk övladı Fatma Sultan məhz Nevfidan Sultandan dünyaya gəlmişdi. Bu münasibətlə sədrəzəm Süvari Əli Paşaya fərman göndərildi və bir həftə boyunca paytaxtın fərqli yerlərində gündə üç dəfə top atıldı. Nevfidan Qadınəfəndiyə müxtəlif hədiyyələr təqdim olundu. Dövrün saray şairlərindən Əndərunlu Vasif ilk qızının doğumuyla bağlı aşağıdakı şeiri yazmışdır.

Tulu ettikde doldu kalbine Vasıf bu tam tarih
Salınsın Fatma Sultan-ı dilcu mehd-i iffetde. (H. zilhiccə 1223)

Ancaq bu ilk övladı hələ bir yaşı tamam olmadan 5 avqust 1809-cu ildə vəfat etdi. Ertəsi il - 30 aprel 1810-cu ildə dünyaya gələn qızına da Fatma adını qoyan Sultan Mahmud bu övladını da 15 yaşında ikən çiçək xəstəliyindən itirdi. 12 iyun 1813-cü ildə Şahzadə Osman və onun əkizi Əminə Sultanı dünyaya gətirən Nevfidan Qadınəfəndi bu övladlarını da yaşı tamam olmadan itirdi. Son övladını 1815-ci ildə dünyaya gətirən Nevfidan Qadınəfəndi, Əminə Sultan adlı bu övladını da Bəylərbəyi sarayında çıxan yanğında uşaq yaşlarında ikən itirdi.

Həyat yoldaşı və özünün dəfn olunduğu Sultan Mahmud türbəsi, İstanbul

Bütün övladlarının körpə və ya uşaq yaşlarında vəfat etməsinin ardından, Sultan Mahmudun qızlarından Adilə Sultanı övladlığa götürən Nevfidan Qadınəfəndi qalan ömrünü 4 yaşında anasız qalan bu qızcığazın təlim-tərbiyəsi ilə keçirdi.^[3]

2 iyul 1839-cu ildə Sultan Mahmudun vəfatının ardından onun Bəzmialəm Sultandan doğulan oğlu Əbdülməcid taxta çıxarıldı. Mərhum sultanın baş qadınəfəndisi olan Bəzmialəm Sultan isə Validə Sultan elan edildi. Bu hadisənin ardından Sultan Əbdülməciddən icazə alaraq həcc ziyarətinə yollanan Nevfidan Qadınəfəndi, 1842-ci ildə ziyarətdən döndü və Hacə olaraq anılmağa başlandı. 1845-ci ildə analıq etdiyi Adilə Sultanı dövrün mühüm dövlət adamlarından Mehmed Əli Paşayla evləndirən Nevfidan Qadınəfəndi mərasimin ardından qızının Fındıqlıdakı sarayını tez-tez ziyarət etdi. Ögey övladları olan Sultan Əbdülməcid və Sultan Əbdüləziz tərəfindən tez-tez ziyarət edilən Nevfidan Qadınəfəndinin şərəfinə Sultan Əbdüləziz dövründə hazırlanan böyük bir gəmiyə Pərtəvpiyalə adı verildi.

Son illərini xeyriyyə işləriylə məşğul olan Nevfidan Qadınəfəndi İstanbul, Məkkə və Mədinədə bir çox xeyir işləri gördü. Olduqca dindar bir qadın olan Hacə Nevfidan Qadınəfəndi 27 dekabr 1855-ci ildə yaşadığı Bəylərbəyi səmtindəki Nafizpaşa köşkündə vəfat etdi.^[4] Cənazəsi Sultan Mahmud türbəsinə - mərhum həyat yoldaşının yanına dəfn olundu.

Övladları

Fatma Sultan (d. 4 fevral 1809 - ö. 5 avqust 1809) — Çiçək xəstəliyi səbəbilə körpə ikən vəfat etdi. Nuruosmaniyə məscidində dəfn olunub.
Fatma Sultan (d. 30 aprel 1810 - ö. 7 may 1825) — Çiçək xəstəliyi səbəbilə uşaq yaşlarında vəfat etdi. Nəqşidil Sultan türbəsinə dəfn olunub.
Əminə Sultan (d. 12 iyun 1813 - ö. iyul 1814) — Şahzadə Osmanın əkizidir. Nuruosmaniyə məscidində dəfn olunub.
Şahzadə Osman (d. 12 iyun 1813 - ö. 10 aprel 1814) — Əminə Sultanın əkizidir. Nuruosmaniyə məscidində dəfn olunub.
Əminə Sultan (d. 7 yanvar 1815 - ö. 24 sentyabr 1816) — Bəylərbəyi sarayında çıxan yanğında həlak olmuşdur. Beşiktaşdakı Yəhya Əfəndi məzarlığına dəfn olunub.

Mənbə

Sakaoğlu, Necdet (2008). Bu Mülkün Kadın Sultanları: Vâlide Sultanlar, Hâtunlar, Hasekiler, Kandınefendiler, Sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık. ISBN 978-6-051-71079-2
Aynur, Hatice (1995). Saliha Sultan'ın düğününü anlatan surnâmeler, 1834: Kısım. İnceleme ve tenkitli metin. Harvard University
Adra, Jamil (2005). Genealogy of the Imperial Ottoman Family 2005. p. 3

İstinadlar

↑ Uluçay, M. Çağatay (2011). Padişahların kadınları ve kızları. Ötüken. ISBN 978-9-754-37840-5
↑ Peirce, Leslie (1993). The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire. Oxford University Press. p. 108. ISBN 0-19-508677-5
↑ Kolay, Arif (2017). Hayırsever, Dindar, Nazik ve Şâire Bir Padişah Kızı: Âdile Sultan
↑ Abdülhamid Ferid Paşanın Ruznamesinden Arxivləşdirilib 2022-08-29 at the Wayback Machine. Belleten, Volume 27, Issues 106. Türk Tarih Kurumu Basımevi. 1963. p. 262

[:0-1] Uluçay, M. Çağatay (2011). Padişahların kadınları ve kızları. Ötüken. ISBN 978-9-754-37840-5

[2] Peirce, Leslie (1993). The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire. Oxford University Press. p. 108. ISBN 0-19-508677-5

[3] Kolay, Arif (2017). Hayırsever, Dindar, Nazik ve Şâire Bir Padişah Kızı: Âdile Sultan

[4] Abdülhamid Ferid Paşanın Ruznamesinden Arxivləşdirilib 2022-08-29 at the Wayback Machine. Belleten, Volume 27, Issues 106. Türk Tarih Kurumu Basımevi. 1963. p. 262

[1]

[2]

[3]

[4]

Nevfidan Pərtəvpiyalə Qadınəfəndi
Şəxsi məlumatlar
Vəfat tarixi	27 dekabr 1855(1855-12-27)
Vəfat yeri	İstanbul, Osmanlı imperiyası
Dəfn yeri	Sultan Mahmud türbəsi
Həyat yoldaşı	II Mahmud
Uşaqları	Fatma Sultan (1809) Fatma Sultan (1810-1825) Əminə Sultan (1813-1814) Şahzadə Osman (1813-1814) Əminə Sultan (1815-1816) Adilə Sultan (övladlıq)
Ailəsi	Osmanlı xanədanı