Omon Matjon

Omon Matjon (özb. Omon Matçonov, 14 fevral 1943 – 29 oktyabr 2020, Daşkənd) — özbək şairi, dramaturqu, Özbəkistanın xalq şairi

Omon Matçanov
özb. Omon Matjon
Təxəllüsü	Omon Matjon
Doğum tarixi	14 fevral 1943(1943-02-14)
Doğum yeri	Boğolan kəndi, Yangibazar rayonu, Xarəzim vilayəti, Özbəkistan Respublikası
Vəfat tarixi	29 oktyabr 2020
Vəfat yeri	Daşkənd, Özbəkistan Respublikası
Vətəndaşlığı	Özbəkistan
Milliyyəti	özbək türkü
Təhsili	Səmərqənd Dövlət Universiteti
Fəaliyyəti	yazıçı, şair, ədəbi tənqidçi, tərcüməçi
Fəaliyyət illəri	1965–2020
Əsərlərinin dili	özbəkcə
Janrlar	şeir, poema, povest, roman

Həyatı

Omon Matjon 14 fevral 1943-cü ildə Özbəkistanın Xarəzm vilayətinin Yangibazar rayonunda anadan ilmuşddur. Səmərqənd Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsini bitirmişdir (1969).

Qafur Qulam adına Ədəbiyyat və İncəsənət Nəşriyyatında redaktor, şöbə müdiri (1969-1985), "Yoşlik" jurnalının baş redaktoru (1985-1991), Özbəkistan Res-publikası Prezidenti Aparatında məsul şəxs (1991-1994), Özbəkistan Respublikası Dövlət Mətbuat Komitəsi sədrinin müavini (1994 -1199), "Çolpon" nəşriyyatının direktoru (1999-2001), 2001-ci ildən ömrünün sonlarınadək "Gülxan" jurnalının baş redaktoru vəzifəsində çalışmışdır. Uğurlu ədəbi fəaliyyətinə görə Özbəkistanın Xalq Şairi adına layiq görülmüşdür (1993).

Omon Matjon 29 oktyabr 2020-ci ildə, 77 yaşında Daşkənddə vəfat etmişdir.

Yaradıcılığı

Omon Matjon 1965-ci ildən mətbuatda şeirləri ilə çıxış etmişdir. Şairin "Karvan çanı" (1973), "Günəş saatı" (1974), "Yanan ağac" (1976), "Yaralı şimşək" (1977), "Səni sevirəm" (1981), "Ağaclar və bitkilər" (1984) , "Aramızda yalnız bir alma" (1990), "İnsanın kölgəsi günəşə düşdü" (1991), "Quş yolu" (1993), "İnam işığı" (1994), "Ardaxiva" (2000), "Xoca Əhrarın ziyarətləri" (2002) ) və digər poetik əsərlərində incə bir gerçəklik hissi ilə bədii ifadə prinsipi, müəyyən bir hadisədən fövqəladə fəlsəfi nəticələr çıxarmaq, doğulub böyüdüyü mühitin ab-havasına uyğun ifadələrin təcəssümü üstünlük təşkil edir.

Omon Matjon lirik şeirlərlə yanaşı, povestlər və dramatik əsərlər da yazmışdır. O, həmçinin Xarəzmdan olan özbək xalqının böyük şəxsiyyətləri haqqında dramatik əsərlərin – “Pəhləvan Mahmud” (1975), “Beruni” (1977) və s. müəllifidir.

Müəllifin "Min bir işıq" (1982) əsəri Əlişir Nəvainin "Xəmsə" əsərinin təsiri altında yazılmışdır. Omon Matjon bu əsərlərində liro-epik poeziyanın imkanlarından bəhrələnərək ölməz şəxsiyyətlərin həyatını və bu günün problemlərini təsvir etmək üçün ustalıqla istifadə etmişdir. Xorazm ləhcəsinə xas olan leksik elementləri və musiqi melodiyalarını özbək poeziyasına daxil etmiş, lirik şeiri epik poeziya elementləri ilə zənginləşdirmişdir.

Omon Matjonun şeirlərinin bir qismini Yevgeni Yevtuşenko rus dilinə tərcümə etmişdir.

Mükafatları

• Özbəkistanın Həmzə adına Dövlət Mükafatı laureatı (1989).
• Özbəkistan Xalq şairi (1993)

Kitabları

• Очиқ деразалар [Шеърлар], Тошкент : Адабиёт ва санъат нашриёти, 1970, 71 s.
• Қизлар дафтари [шеърлар], Тошкент : Ғафур Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти, 1972, 134 s
• Карвон қўнғироғи [Шеърлар]: Тошкент : Ғафур Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти, 1973, 78 s.
• Қуёш соати [Насрдаги назмлар], Тошкент : Ёш гвардия, 1974, 34 s.
• Ёнаётган дарахт [шеърлар, драматик достони]: Тошкент : Ғафур Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти, 1977, 168 s.
• Ярадор чақмоқ [шеърлар, кичик драматик достон], Тошкент : Ёш гвардия, 1979, 120 s.
• Сени яхши кўраман [шеърлар], Тошкент : Ғафур Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат, 1983, 200 s.
• Дараҳтлар ва гиёҳлар китоби: [Шеърлар, достон], Тошкент : Ёш гвардия, 1984, 94 s.
• Гаплашадиган вақтлар [Шеърлар достон-хроника, шеърий қисса], Тошкент : Адабиёт ва санъат нашриёти, 1986, 198 s.
• Минг бир ёғду: [шеърлар, достонлар], Тошкент : Ғафур Ғулом номидаги Адабиёти ва санъат нашриёти, 1989, 178 s.
• Ўртамизда биргина олма [шеърлар, достон]: Тошкент : Ёш гвардия, 1990, 96 s.
• Иймон ёғдуси [шеърлар, достон, сайланма]: Тошкент : Ғафур Ғулом номидаги адабиёт ва санъат нашриёти, 1995, 384 s.
• Ардахива: [драматик қисса, янги шеърлар], Тошкент : Ғафур Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти, 2000, 96 s.
• Умр ўтар, вақт ўтар: [шеърлар], Тошкент : O'zbekiston, 2016, 144 s.
• Минг бир ёғду: [маърифий достон ёки "Хамса" дан битикар], Тошкент : O'zbekiston, 2017, 160 s.
• Бирла бўл: [янги шеърлар], Тошкент : Sharq, 2019, 94 s.

Ədəbiyyat

• Жумабоева Ж. Омон Матжон [Адабий портрет], Тошкент : Фан, 1993, 152 s.
• Жумабоева Ж. Эл билса бўлди : Ўзбекистон Халқ шоири Омон Матжон ижоди ҳақида, Тошкент : Istiqlol, 2018, 372 s.