Panama
Panama Respublikası (isp. República de Panamá [re̞ˈpuβ̞lika ð̞e̞ panaˈma]) — Mərkəzi Amerikada ölkə. Qərbdə Kosta-Rika, şərqdə Kolumbiya ilə sərhəddir. 2012-ci ildə "New York Times" qəzetinin " dünyanın görməli yerləri" siyahısında Panama birinci yerdədir.
| Panama | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| República de Panamá | |||||
| |||||
| «Pro Mundi Beneficio (latın "sülh naminə")» | |||||
|
Himn: Himno Istmeño |
|||||
 |
|||||
| Tarixi | |||||
| • Kolumbiyadan ayrıldı | 3 noyabr 1903 | ||||
| Rəsmi dilləri | ispan dili[4] | ||||
| Paytaxt | Panama | ||||
| İdarəetmə forması | Prezident Respublikası | ||||
| Prezident | Xuan Karlos Varela | ||||
| Vitse-prezident | İsabel Sen Malo de Alvarado | ||||
| Sahəsi | Dünyada 116-cı | ||||
| • Ümumi | 78200 km² | ||||
| • Su sahəsi (%) | 2,9 | ||||
| Əhalisi | |||||
| • Əhali | 3 689 293[1] nəfər (132-ci) | ||||
| • Siyahıyaalma (2013) | 3 661 868[2] nəf. | ||||
| • Sıxlıq | 44,5 nəf./km² | ||||
| ÜDM (AQP) | |||||
| • Ümumi | 29,799[3] dollar (90-cı) | ||||
| • Adambaşına | 13416 dollar | ||||
| İİİ (2013) | 0.765 | ||||
| Valyuta | ABŞ dolları | ||||
| İnternet domeni | .pa | ||||
| ISO kodu | PA | ||||
| BOK kodu | PAN | ||||
| Telefon kodu | +507 | ||||
| Saat qurşaqları | |||||
| Nəqliyyatın yönü | sağ[d] | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
![Gerb[d]](/wiki/Fayl:Coat_of_arms_of_Panama.svg)
Əsas məlumatlarRedaktə
Panama 9 əyalət, 3 muxtar əyalət və 2 komark (isp.comarca indígena)dan ibarətdir.
- Dövlət quruluşu - Demokratik Respublika.
- Dövlət və hakimiyyət başçısı - Prezident.
- Nazirlər kabinetini Prezident seçir, Prezident və vitse-Prezident ümumxalq səsverməsi ilə 5 ildən bir seçilir. Qanunverici orqan- birpalatalı Milli Assambleya(Asamblea Nacional)71 deputat, 5 illik müddətə seçilirlər.
- Panama Valyutası - balboa, 1903-dən, Panama Kolumbiyadan ayrılandan. Əsasən Amerika dolları istifadə olunur. 2010-cu ildə 1,7 milyon turist Panamanı ziyarət edib. Bu 2009-la müqaisədə 12% çoxdur.
- Əhali sayı-3 700 min( 2015-ci il, təxmini);sıxlıqı-47 adam/km².
- Etnik tərkib: Metis (Mestizo) -70%, qara dərili, mulat, sambo-14%, ağ dərili-10%, hindu-6%.
- Doğum-20,18 ‰(dünyada 96-ci yer, ölüm 4,66 ‰ (dünyada 196-cı yer).
- Əhalinin dili- İspan dili(rəsmi dil), İngilis(14%),fransız(18%).Panamalıların çoxu bir neçə dil bilir.
- Dini: Katolik 85%, Protestant 15%.
- Paytaxtı- Panama-siti şəhəri- 1 638 min sakin.
CoğrafiyasıRedaktə
- Coğrafi koordinatları-9 00 N, 80 00 W
- İqlimi-dəniz tropik,yüksək nəmlilik. May ayından yanvar ayına qədər-yağış mövsümü, yanvar ayından may ayına qədər -quraqlıq mövsümüdür. Ən yüksək nöqtəsi Baru vulkanı(volcan Baru) (3475 м)dır. Təbii sərvətləri Bal,dəniz məhsullarıdır. Panama ərazisində tez-tez uraqan və meşə yanğınları baş verir. Çayların kənd təsərüffatı tullantıları ilə çirklənməsi balıq resurslarına zərər törədir.
TarixiRedaktə
İndiki Panama ərazisi azsaylı hindu qəbilələri Kuna, Çoko, Quayaminin yerləşdiyi ərazidir. Cənubunda Kokle mədəniyyəti yaranmışdır. Dəmir alətlər və keramit istehsal edirdilər. Panamalıların Avropa ilə ilk tanışlığı 1501-ci ilə təsadüf edir. Bu ispan Radriqo de Batistasın vasitəsilə olmuşdur. 1502-ci ildə Xristofor Kolumb "yeni dünya"ya 4-cü səyahəti vaxtı Panamanın şərq sahillərini tədqiq etmişdir. Mingünlük müharibədən sonra müstəqil respublika elan edilmişdir.
İstinadlarRedaktə
- ↑ "Panama əhalisinin göstəricisi (18.10.13)". 2013-10-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-12-26.
- ↑ Siyahıya alma 2013-cü ilin yanvarında aparılırdı.
- ↑ "Report for Selected Countries and Subjects". 2021-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-12-26.
- ↑ 7 // Constitution of Panama.