Qarahacı yaşayış yeri

Qarahacı yaşayış yeri (bəzən Qarağaclı kimi də işlədilir) - Kür-Araz tunc döv­rü mə­də­niy­yə­ti­nin il­kin mər­hə­lə­si­nə aid ya­şa­yış ye­ri. Ağ­dam şə­hə­rin­dən 3 km qərb­də, müa­sir dövr qə­birs­tan­lı­ğı olan sa­hə­də, Qar­qar­ça­yın sol sa­hi­lin­də yer­lə­şib. Sa­hə­si 2 hek­ta­ra ya­xın­dır. Bir his­sə­si Ağ­dam-Şu­şa şos­se yo­lu sa­lı­nar­kən ma­te­ri­kə qə­dər kə­si­lib. Kə­sik­də 1,3 m. qa­lın­lı­ğın­da mə­də­ni tə­bə­qə ay­dın se­çi­lir. Bü­töv­lük­də tə­pə­nin hün­dür­lü­yü 3 m-dir. Hə­lə 1926-cı il­də İ.İ.Me­şa­ni­no­vun bur­da çay daş­la­rın­dan hö­rül­müş dai­rə­vi hö­rük­lə­rin ol­ma­sı haq­qın­da mə­lu­mat ver­miş və on­la­rı «krom­lex»lər sı­ra­sı­na da­xil et­miş­dir.

Haqqında

80-ci il­lər­də İ.H.Nə­ri­ma­nov və H.Cəfərov abi­də­də yox­la­ma təd­qi­qa­tı işi apar­mış­dır. Hər iki hal­da təd­qi­qat işi kəş­fiy­yat xa­rak­te­ri da­şı­mış­dır. Abi­də­nin sət­hin­dən, ha­be­lə da­ğıl­mış sa­hə­nin kə­si­yin­dən top­lan­mış ma­te­ri­al­lar (sax­sı qab­la­ra məx­sus fraq­ment­lər, çax­maq­da­şın­dan qəl­pə­lər və oraq diş­lə­ri və s.) Kür-Araz mə­də­niy­yə­ti­nin er­kən mər­hə­lə­si üçün xa­rak­te­rik əla­mət­lə­rə ma­lik­dir. Bu mə­na­da qa­ra və boz ci­la­lı, çəh­ra­yı as­tar­lı sax­sı qab nü­mu­nə­lə­ri bö­yük ma­raq do­ğu­rur. Bə­zi qab nü­mu­nə­lə­ri­nin sət­hi da­raq­va­ri əş­ya ilə iş­lə­nil­miş, baş­qa­la­rın­da şa­ba­lı­dı an­qob­la­ma və ya ko­bud su­vaq çə­kil­mə mü­şa­hi­də olun­muş­dur. İ.H.Nə­ri­ma­no­vun fik­rin­cə qeyd olu­nan tip ke­ra­mi­ka, Qa­ra­ha­cı­nın sət­hi sı­ğal­lan­mış açıq-qır­mı­zı rəng­li ke­ra­mi­ka­sı ilə bir­lik­də bu tip ma­te­ri­al­lar­la eneo­lit döv­rü ke­ra­mi­ka­sı ara­sın­da ir­si bağ­lı­lı­ğın tu­tul­ma­sı­na kö­mək edir. Ma­raq­lı­dır ki, bu tip ke­ra­mi­ka nü­mu­nə­lə­rin­də sa­man qa­tı­şı­ğı­na tə­sa­düf olun­ma­mış­dı. Gös­tə­ri­lən əla­mət­lər Qa­ra­ba­ğın Cüt­tə­pə, Üçoğ­lan, Də­yir­man­ye­ri və b. abi­də­lə­rin­də də iz­lə­nil­miş­dir. Bu abi­də­lər­də həm eneo­lit (sət­hi gil məh­lu­lu ilə «su­van­mış», «da­raq­va­ri əş­ya» ilə iş­lən­miş qır­mı­zı və ya şa­ba­lı­dı rəng­li qab­lar), həm də Kür-Araz mə­də­niy­yə­ti əla­mət­lə­ri­ni özün­də əks et­di­rən (qır­mı­zı və boz ci­la­lı, xa­rak­te­rik lent­va­ri-qövs­şə­kil­li qulp­lu, üzə­ri da­raq­va­ri əş­ya ilə iş­lən­miş qab­lar) sax­sı qab nü­mu­nə­lə­ri­nin ta­pıl­ma­sı bu­nu sü­but edir. Bir qay­da ola­raq qab­la­rın gi­lin­də sa­man və ya baş­qa bit­ki qa­tı­şı­ğı yox­dur. Ümid et­mək olar ki, Qa­ra­ha­cı tip­li «bağ­lı» abi­də­lər­də (bu­ra­da bir döv­rə aid abi­də nə­zər­də tu­tu­lur) apa­rı­la­caq sis­tem­li təd­qi­qat­lar ge­di­şin­də Kür-Araz mə­də­niy­yə­ti­nin il­kin mən­şə­yi­ni aç­ma­ğa kö­mək aça­rı ta­pı­la­caq və bu hə­min mə­də­niy­yə­tin eneo­lit döv­rü mə­də­niy­yə­ti ilə ir­si bağ­lı­lı­ğı­nı sübut etməyə kö­mək edə­cək.

Qa­ra­ha­cı əha­li­si otu­raq hə­yat ke­çir­miş, əkin­çi­lik və mal­dar­lıq­la məş­ğul ol­muş­dur.

Həmçinin bax

• Ağdam abidələrinin siyahısı
• Ağdam abidələri
• Ağdam