Qasım xanlığı

Qasım xanlığı (tatar. Qasím xanlığı/Касыйм ханлыгы, tatar. Qasím patşalığı/Касыйм патшалыгы, rus. Касимовское ханство / Qasimov xanlığı, rus. Касимовское царство / Qasimov çarlığı; 1452–1681), Oka çayının şimal sahilində Ryazan şəhəri yaxınında bugünkü Kasimovda Moskva knyazlığınin himayəsi altında Qasım xan tərəfindən qurulmuş türk dövləti. Xanlıq adını ilk xanı olan Qasım xandan almışdır.

tatar. Qasím patşalığı/Касыйм патшалыгы
Qasım xanlığı
1452–1681
Qasım xanlığının xəritəsi
Qasım xanlığının xəritəsi
StatusuRusiyanın vassal dövləti
PaytaxtıQasımov
Dini
İslam
Pravoslavlıq
İdarəetmə formasıSeçilmiş monarxiya
Xan 
• (1452-1469)
Qasim xan (ilk)
• (1678-1681)
Fatimə Sultan (son)
Tarixi 
• Yaranması
1452
• Süqutu
1681
Ərazisi
Əhalisi
• Təxmini
Qasımov tatarları
tatar-mişərlər
mordvalar
Sələfi
Xələfi
Qızıl Orda
Çar Rusiyası

XanlarRedaktə

1445–1681 illəri arasında mövcud olan dövlət müxtəlif xanədanlara mənsub olan xanlar tərəfindən idarə olundu. Dövlət 1506-cı ildən bəri Rusiyaya tabe idi. 1679-cu ildə sonuncu xan Seyyid Burhanın ölümündən sonra iki il Fatma Sultan Bikə tərəfindən idarə olunsa da onun ölümü ilə xanlıq tamamilə Rusiya tərəfindən ilhaq edildi.

Sözügedən dövlətin xanları, aid olduqları xanədanlar ilə birlikdə aşağıda təqdim olunur:

Kazan xanları xanədanı:

  • Kasım (1445–1468)
  • Danyal (1468–1486)

(Osmanlı dövlətinə tabe) Krım xanları xanədanı:

  • Nur Devlet (1486–1491)
  • Satılgan (1491–1506)
  • Canbay (1506–1512)

Qızıl Orda xanları xanədanı:

  • Seyyid Evliya (1512–1516)
  • Şah Əli (1516–1519)
  • Can Əli (1519–1532)
  • Şah Əli (yeniden, 1532–1567)
  • Sayın Bulat (1567–1573)
  • Mustafa Əli (1573–1600)

Qazax xanədanı:

Sibir xanları xanədanı:

  • Alp Arslan (1610–1627)
  • Seyyid Burhan (1627–1679)
  • Fatma Sultan Bikə (1679–1681)[1][2]

MənbəRedaktə

  • Вельяминов-Зернов В. В. Исследование о касимовских царях и царевичах. Ч. 1. — СПб., 1863; Ч. 2. — СПб., 1864; Ч. 3. — СПб., 1866; Ч. 4. Вып. 1. — СПб., 1887.
  • Рахимзянов Б. Р. Касимовское ханство (1445–1552 гг.): Очерки истории. Казань: Татарское книжное издательство (Идел-пресс), 2009. — 208с.
  • Шишкин Н. И. История города Касимова с древнейших времен. 2 изд. Рязань, 1891.

İstinadlarRedaktə

  1. Öztuna, Yılmaz, "Devletler ve Hanedanlar" Cilt:1, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara (1996), s.551
  2. Henry Howorth, History of the Mongols,1880, part 2, pp 429–438. The primary source appears to be V. V. Velyaminov-Zernov, Issledovanie o Kasimovckikh Tsaryakh i Tsarevichakh, Saint Petersburg, four parts, 1863–1877.

Xarici keçidlərRedaktə

Həmçinin baxRedaktə