Sparapet
Sparapet (erm. սպարապետ) — qədim dövrdə və orta əsrlərdə Ermənistanda silahlı qüvvələrin ali baş komandanı üçün istifadə edilən irsi titul.
Tarixi redaktə
Eramızdan əvvəl II əsrdə kral I Artaşesin hakimiyyəti dövründə meydana gəlmiş, Ermənistan krallığı və Kilikiya çarlığında istifadə edilmişdir.[1] Sparapet Parfiyadakı spahbedin titulunundan götürülmüşdür və onun Ermənistandakı ekvivalenti idi.
Sparapet titulu ənənəvi olaraq Ermənistanın Artaşes hakimiyyətinin başlanğıcından bəri Mamikonyan sülaləsinin nümayəndələri tərəfindən sahiblənilirdi. Tarixdə daha sonra bu titul Pakraduni və Artsrunilər sülalələri tərəfindən sahiblənmişdir.
Müasir dövrdə redaktə
XVIII əsrdə yaşamış erməni sərkərdəsi Mxitar Sparapet Zəngəzur bölgəsində ermənilərin istiqlal səylərinə rəhbərlik etmişdir.[2][3]
1920–1921-ci illərdə Dağlıq Ermənistan Respublikasının ali baş komandanı olan Qaregin Njde "Sünik sparapeti" tituluna layiq görülmüşdür.
1991–1992 və 1995–1999-cu illərdə illərdə Ermənistanın Müdafiə naziri olan Vazgen Sarkisyan[4] Birinci Qarabağ müharibəsi dövründəki fəaliyyətinə görə qeyri-rəsmi olaraq sparapet adlandırılır.[5][6]
İstinadlar redaktə
- ↑ Yeremian, Suren. Հայաստանը հելլենիստական դարաշրջանում [Armenia During the Hellenistic Era] // Ermənistan Sovet Ensiklopediyası (erməni). İrəvan: Ermənistan Milli Elmlər Akademiyası. 1987. səh. 98.
- ↑ "Նժդեհ Գարեգին". encyclopedia.am (erməni). Ermənistan Ensiklopediyası. 2019-12-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-24.
Դեկտեմբերի 25-ին հռչակվել է Սյունիքի ինքնավարությունը, Նժդեհն ընտրվել է Սյունյաց սպարապետ:
- ↑ "Որ զանգը զուր չհնչի". Aravot (erməni). 27 April 2011. 4 March 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 July 2021.
1920 թվականի դեկտեմբերին Տաթեւում գումարված համազանգեզուրյան առաջին համագումարում Սյունիքը հռչակվեց ինքնավար: Նժդեհն ընտրվեց Սյունյաց սպարապետ՝ դիկտատորի իրավունքներով:
- ↑ "Vazgen Sargsyan". Government of the Republic of Armenia. Archived from the original on June 20, 2014. İstifadə tarixi: 30 March 2013.
- ↑ "50th Anniversary of Birth of Sparapet". İrəvan Dövlət Universiteti. 20 March 2009. 27 June 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 July 2014.
- ↑ "Armenians commemorate Sparapet Vazgen Sargsyan". A1plus. 5 March 2014. 29 July 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 July 2014.
Xarici keçidlər redaktə
- Chaumont, M. L. ARMENIA AND IRAN ii. The pre-Islamic period // Encyclopaedia Iranica, Vol. II, Fasc. 4. 1986. 418–438.
- La Porta, Sergio. Nicholson, Oliver (redaktor ). The Oxford Dictionary of Late Antiquity. Oksford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-866277-8.