T4 əməliyyatı

T4 əməliyyatı (alm. Aktion T4‎) — Nasist Almaniyasında məcburi evtanaziya proqramı.

1939-cu ilin sentyabrından 1941-ci ilin avqust ayına qədər görülən işlər, 1945-ci ildə və hətta ondan sonra da nasist rejimi dağılana qədər qeyri-rəsmi olaraq davam etmişdir. T4 proqramı ilə “irq təmizliyi”nin Nasist Partiyasının siyasətini inkişaf etdirdiyini nəzərə alsaq, alman xalqından “çürük irqi” elementlərin, o cümlədən əlillərdən “təmizlənməsi” fikri var idi. Bu görüşə görə, evtanaziya proqramı, sonradan Avropa yəhudilərinin Holokosta qarşı siyasətində bir təkamülü nümayiş etdirirdi.

İrqi gigiyena ideyaları Nasist hərəkatından uzaq idi. Sosial darvinizmin fikir və düşüncələri XX əsrdə bütün Qərb ölkələrində geniş yayılmışdı və yevgenika hərəkatının, xüsusilə ABŞ-də güclü, savadlı insanlar arasında çox sayda tərəfdarı var idi. Daşınan irsi qüsurların sterilizasiya və irsi antisosial davranış olduğu düşünülürdü. Bu düşüncələr ABŞ, İsveç, İsveçrə və digər ölkələrin qanunlarında var idi. Məsələn, 1935-1975-ci illər arasında İsveçdə yevgenika səbəbi ilə 63 min insan sterilizasiya edildi.

Nasist Almaniyası İkinci Dünya müharibəsi dövründə, Avropanı işğal edərkən, evtanaziya üsulu ilə sağalmayan əlil və yaşlı xəstələri öldürmək və krematoriyalarda yandırmaq üçün çalışmışdır. SS həkimləri tərəfindən müxtəlif şəxslərə verilmiş T4 hesabatları nəticəsində Avstriyadakı 6 ayrı ölüm düşərgəsində məcburi evtanaziya nəticəsində həmin şəxslər öldürülmüşdürlər.