Vassal dövlət

Vassal dövlət (lat. vassalus - vassal, vassus - xidmətçi) — başqa dövlətə tabe olan, lakin hökmdarını saxlayan dövlət. Belə dövlət adətən diplomatik münasibətlər saxlamaq, nəinki daxili siyasətlə bağlı eləcə də xarici əlaqələr qurmaq üçün zəruri hüquqlardan məhrum edilir.

Vassal dövlətin hökmdarı vassal müqaviləsi bağlanana qədər (məsələn, kral) malik olduğu statusu və titulunu saxlayır.

Belə dövlət mürəkkəb dövlətin bir hissəsidir. Bu baxımdan o, konfederasiyaya üzv olan dövlətdən fərqlənir.

Vassal dövlət statusu

“Vassal dövlət” termini müasir dövrlərdən əvvəl mövcud olmuş, dövlət suverenliyi anlayışının yaxşı təsbit edilmədiyi və beynəlxalq hüquqda təsbit edilmədiyi dövlətlərə münasibətdə istifadə olunur. 20-ci əsrdə digəri ilə oxşar, daha güclü olan dövlət protektorat kimi rəsmiləşdirilir və ya kukla dövlət hesab edilirdi.

Vassal dövlət statusu, başqa şeylərlə yanaşı, dövlət hökmdarının öz ağasına and içməsi ilə formal olaraq müəyyən edilirdi. Bu halda vassal onun özündən çox, tabe olan dövlətin hökmdarı idi.

Daxili siyasətdə bəzi cüzi müstəqilliklərinin olmasına baxmayaraq Vassal dövlət beynəlxalq münasibətlərdə iştirak etmirdi və beynəlxalq hüququn subyekti olmur. Onlar beynəlxalq müqavilələr bağlamaq və diplomatik münasibətlər qurmaq hüququndan məhrum olurdular.

Vassal dövlətlər

Rusiya imperiyasının vassal dövlətləri:

• Bökey Ordası — 1801-1845
• Buxara əmirliyi — 1868-ci ildən
• Xivə xanlığı — 1873-cü ildən

Avstriya-Macarıstanın vassal dövlətləri:

• Lixtenşteyn — Birinci Dünya müharibəsinin sonuna qədər.

Osmanlı imperiyasının vassal dövlətləri:

• Moldaviya knyazlığı, Valaxiya knyazlığı və Krım xanlığı
• Serbiya knyazlığı və Moldova və Valaxiya Birləşmiş knyazlıqları — 1878-ci ilə qədər
• Misir xidivliyi
• Samos knyazlığı

Həmçinin bax

• Vassallıq
• Kukla dövlət
• Protektorat