Buxara əmirliyi
Bu məqalədəki məlumatların yoxlanıla bilməsi üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Buxara Əmrliyi (Özbəkcə: Buxoro Amirligi (1785 – 1920)), Həştərxan hakimiyyətinin son xanı olan Əbul Qazi zamanında, Məhəmməd Rəhm Xan rəhbərliyindəki Monqol mənşəli ancaq Çingiz xan soyundan olmayan Manqıtlar 1747-ci ildə Buxaranı işğal edərək 1753-cü ildə Əmrliyini elan etmişdi. Dövrün Orta Asiyanın adətinə görə Çingiz Xan soyundan gəlməyən Xan ola bilmədiyi üçün 1756-cı də "Əmir əl-Möminin" ünvanını istifadə etmişdi və 1785-ci ildə Həştərxan hakimiyyətinin Buxara xanlığına son qoymuşdur.
Yarı müstəqil dövlət (Rusiya protektoratı altında 1873–1917) | |||
Buxara əmirliyi | |||
---|---|---|---|
fars. امارت بخارا özb. Buxoro amirligi | |||
|
|||
|
|||
|
|||
Paytaxt | Buxara | ||
Dilləri | fars dili | ||
Rəsmi dilləri |
Özbək Fars dili[1] |
||
Dövlət dini | Sünni İslam, Şiə İslam, Sufizm (Nəqşibəndilik), Zərdüştilik, İudaizm | ||
Valyuta | Rubl | ||
Əhalisi | |||
İdarəetmə forması | Mütləq monarxiya | ||
Xan | |||
• 1785–1800 | Mir Məsum Şah Murad (ilk) | ||
• 1911–1920 | Seyid Alim xan (son) | ||
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
1747-ci ildə Nadir Şahın ölümündən sonra, Muhammad Rəhm Xan, Abulfayz Xanı və onun oğulunu öldürdülər, beləcə Cani hakimiyyətinə son qoyuldu. Bundan sonra əmrlər oyuncaq xanlara icazə verdilər, Abdul Qazi Xanın ölümündən sonra Mir Günahsız Şah Muradın taxta çıxması üçün imkan yarandı[4]
Manqıtler zamanında xanlığın sərhədləri daralmağa başladı və XIX əsrin sonlarına doğru mərkəz olan Buxaraın da ruslar tərəfində işğalından sonra Buxara xanlığı Rus boyunduruluğuna keçdi və 1920-ci ildəki Sovet işğalına qədər yarı müstəqil qaldı. Xanlıq torpaqları 1860-cı ilə qədər bugünkü Türkmənistanı, Özbəkistanın qərbini və Qazaxıstanın cənub-qərbini əhatə edirdi.
Xivə xanlığı və Kokand xanlığı ilə birlikdə Özbək üç xanlığı olaraq xatırlanmışdır.
Buxara Əmrləri
redaktə- Günahsız Şah Murad 1785–1800
- Heydər xan 1800–1826
- Ömər 1826–1827
- Nəsrulla xan 1827–1860
- Müzəffər xan 1860–1886
- Əbdüləhəd xan 1886–1910
- Məhəmməd Alim Xan 1910–1920
Mənbə
redaktəİstinadlar
redaktə- ↑ "Roy (2000), The new Central Asia: the creation of nations, p.70". 2022-04-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-08-18.
- ↑ E.K. Travel from Orenburg to Bukhara. Foreword N.A. Halfin. Moscow, The main edition of the eastern literature of the publishing house "Science", 1975. (in Russian:Мейендорф Е. К. Путешествие из Оренбурга в Бухару. Предисл. Н. А. Халфина. М., Главная редакция восточной литературы издательства "Наука", 1975.) [ölü keçid]
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2015-06-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-08-18.
- ↑ Soucek Svat, A History of Inner Asia (2000), səhifə 179–180